ant: pacem ob agri ademti dolorem afpernabantur. Mediis confiliis ftandum videbatur, ut oppidis fe tenerent; ne laceffitus Romanus cauffam belli haberet; &, fi cujus oppidi obfidio nunciata effet, undique ex omnibus populis auxilium obfeffis ferretur. Neque tamen, nifi admodum a paucis populis, Pedani adjuti funt. Tiburtes Praeneftinique, quorum ager propior erat, Pedum pervenere. Aricinos Lanuvinofque & Veliternos, Antiatibus Volfcis fe conjungentes, ad Afturae flumen Maenius, inprovisio adortus, fudit. Camillus ad Pedum cum Tiburtibus, maxime valido exercitu, majore mole, quamquam aeque profpero eventu, pugnat. Tumultum maxime repentina inter proelium eruptio oppidanorum fecit: in quos parte exercitus converfa, Camillus non compulit folum eos intra moenia, fed eodem etiam die, quum ipfos auxiliaque eorum perculiffet, oppidum fcalis cepit. Placuit inde, jam majore conatu animoque ab unius expugnatione urbis ad perdomandum Latium victorem circumducere exercitum. Nec quievere ante, quam, expugnando aut in deditionem accipiendo fingulas urbes, Latium omne fubegere. Praefidiis inde difpofitis per recepta oppida, Romam ad deftinatum omnium confenfu triumphum deceffere. Additus triumpho honos, ut ftatuae equeftres eis, rara illa aetate res, in foro poneren tur. Prius, quam comitiis in infequentem annum confules rogarent, Camillus de Latinis populis ad fenatum retulit, atque ita differuit: "Patres confcripti, quod bello armifque in La"tio agendum fuit, id jam Deûm benignitate ac "virtute militum ad finem venit. Caefi ad Pe dum Afturamque funt exercitus hoftium: op"pida Latina omnia, & Antium ex Volfcis, aut "vi capta, aut recepta in deditionem, praefidiis "tenentur veftris. Reliqua confultatio eft, quo“niam rebellando faepius nos follicitant, quonam modo perpetua pace quietos obtineamus. "Dii inmortales ita vos potentes hujus confilii fecerunt, ut, fit Latium deinde, an non fit, "in veftra manu pofuerint. Itaque pacem vobis, "quod ad Latinos adtinet, parare in perpetuum, "vel faeviendo, vel ignofcendo, poteftis. Vultis "crudeliter confulere in deditos victofque? licet "delere omne Latium, vaftas inde folitudines "facere, unde fociali egregio exercitu per multa "bella magnaque faepe ufi eftis. Vultis exem 66 plo majorum augere rem Romanam, victos in "civitatem accipiendo? materia crefcendi per "fummam gloriam fubpeditat. Certe id firmiffimum longe imperium eft, quo obedientes gaudent. Sed maturato opus eft, quidquid "statuere placet. Tot populos inter fpem me"tumque fufpenfos animi habetis: & veftram 66 itaque de eis curam quam primum abfolvi, & "illorum animos, dum exfpectatione ftupent, "feu poena, feu beneficio, praeoccupari oportet. "Noftrum fuit efficere, ut omnium rerum vobis "ad confulendum poteftas effet. Veftrum eft decernere, quod optimum vobis reique publicae fit." XIV. Principes fenatus relationem confulis de fumma rerum laudare; fed, quum aliorum cauffa alia effet, ita expediri poffe confilium, dicere, ut pro merito cujufque ftatueretur, fi de fingulis nominatim referrent populis. Relatum igitur de fingulis decretumque. Lanuvinis civitas data facraque fua reddita cum eo, ut aedes lucufque Sofpitae Junonis communis Lanuvinis municipibus cum populo Romano effet. Aricini Nomentanique & Pedani eodem jure, quo Lanuvini, in civitatem accepti. Tufculanis fervata civitas, quam habebant; crimenque rebellionis a publica fraude in paucos auctores verfum. In Veliternos, veteres cives Romanos, quod toties rebellaffent, graviter faevitum: & muri dejecti, & fenatus inde abductus, juffique trans Tiberim habitare: ut ejus, qui cis Tiberim deprehenfus effet, usque ad mille pondo clarigatio effet; nec prius, quam aere perfoluto, is, qui cepiffet, extra vincula captum haberet. In agrum fenatorum coloni miffi: quibus adfcriptis, fpeciem antiquae frequen tiae Velitrae receperunt. Et Antium nova colonia miffa cum eo, ut Antiatibus permitteretur, fi & ipfi adfcribi coloni vellent. Naves inde longae abactae, interdictumque mari Antiati populo eft, & civitas data. Tiburtes Praenestinique agro multati, neque ob recens tantum rebellionis, commune cum aliis Latinis, crimen; fed quod, taedio imperii Romani, cum Gallis, gente efferata, arma quondam confociaffent. Ceteris Latinis populis connubia commerciaque & concilia inter fe ademerunt. Campanis, equitum honoris cauffa, quia cum Latinis rebellare noluiffent, Fundanifque & Formianis, quod per fines eorum tuta pacataque femper fuiffet via, civitas fine fuffragio data. Cumanos Sueffulanofque ejufdem juris conditionifque, cujus Capuam, effe placuit. Naves Antiatium partim in navalia Romae fubductae, partim incenfae, roftrifque earum fubgeftum, in foro exftructum, adornari placuit: Roftraque id templum adpellatum. Au XV. C. Sulpicio Longo, P. Aelio Paeto confulibus, quum omnia non opes magis Romanae, quam beneficiis parta gratia bona pace obtineret, inter Sidicinos Auruncofque bellum ortum. runci, a T. Manlio confule in deditionem accepti, nihil deinde moverant: eo petendi auxilii ab Romanis cauffa juftior fuit. Sed prius, quam confules ab urbe (jufferat enim fenatus defendi Auruncos) exercitum educerent, fama adfertur; Auruncos metu oppidum deferuiffe, profugofque cum conjugibus ac liberis Sueffam communiffe, quae nunc Aurunca adpellata; moenia antiqua eorum urbemque ab Sidicinis deletam. Ob ea infenfus confulibus fenatus, quorum cunctatione proditi focii effent, dictatorem dici juffit. Dictus C. Claudius Regillenfis, magiftrum equitum C. Claudium Hortatorem dixit. Religio inde injecta de dictatore: &, quum augures vitio creatum videri dixiffent, dictator magifterque equitum fe magiftratu abdicarunt. Eo anno Minucia Vestalis, suspecta primo propter mundiorem justo cultum, infimulata deinde apud pontifices ab indice fervo; quum decreto eorum juffa effet facris abftinere, familiamque in poteftate habere; facto judicio, viva fub terram ad portam Collinam dextra via ftrata defoffa Scelerato campo. Credo, ab incefto id ei loco nomen factum. Eodem an no Q. Publilius Philo praetor primum de plebe, adverfante Sulpicio confule, qui negabat, rationem ejus fe habiturum, eft factus, fenatu, quum in fummis imperiis id non obtinuiffet, minus in praetura tendente. XVI. Infequens annus, L. Papirio Craffo, K. Duilio confulibus, Aufonum magis novo, quam magno bello fuit infignis. Ea gens Cales urbem incolebat. Sidicinis finitimis arma conjunx |