Immagini della pagina
PDF
ePub

norum hominibusque Priscis Latinis, quas res nec dederunt nec solverunt nec fecerunt, quas res dari solvi fieri oportuit, dic,' inquit ei quem primum sententiam 12 rogabat 'quid censes?' Tum ille 'Puro pioque duello quaerendas censeo itaque consentio consciscoque.' Inde ordine alii rogabantur quandoque pars maior eorum qui aderant in eandem sententiam ibat, bellum erat consensum. Fieri solitum, ut fetialis hastam ferratam aut sanguineam praeustam ad fines eorum ferret et, non minus 13 tribus puberibus praesentibus, diceret 'Quod populi Priscorum Latinorum hominesque Prisci Latini adversus · populum Romanum Quiritium fecerunt deliquerunt, quod populus Romanus Quiritium bellum cum Priscis Latinis iussit esse senatusque populi Romani Quiritium censuit consensit conscivit ut bellum cum Priscis Latinis fieret, ob eam rem ego populusque Romanus populis Priscorum Latinorum hominibusque Priscis Latinis bellum indico facioque.' Id ubi dixisset, hastam in fines

[blocks in formation]

12. puro pioque: the two requirements of clean hands and a pure heart'; i.e. a war whose cause is just and whose methods are honest.

- duello: old form of bello; cf. bis, from duo. — quaerendas: sc. the res, etc. consentio consciscoque: probably with the previous vote of the people; cf. 13. The expression probably goes far back into antiquity, when the vote of the warriors was necessary at the outset. This Livy does not mention, perhaps because it would be too democratic

[merged small][ocr errors]

13. quod: the regular Latin whereas, but it is properly the object of the verbs. eam rem: the antecedent of quod. populusque: i.e. and through me the populus Romanus. facio: by the hurl

[ocr errors]

ing of the spear. - dixisset: subjunctive of repeated action; see Gr. 309. b.

eorum emittebat. Hoc tum modo ab Latinis repetitae res 14 ac bellum indictum, moremque eum posteri acceperunt.

Ancus, demandata cura sacrorum flaminibus sacerdo- 33 tibusque aliis, exercitu novo conscripto, profectus Politorium, urbem Latinorum, vi cepit secutusque morem regum priorum, qui rem Romanam auxerant hostibus in civitatem accipiendis, multitudinem omnem Romam traduxit. Et cum circa Palatium, sedem veterum Roma- 2 norum, Sabini Capitolium atque arcem, Caelium montem Albani implessent, Aventinum novae multitudini datum. Additi eodem haud ita multo post Tellenis Ficanaque captis novi cives.

Politorium inde rursus bello repetitum, quod vacuum 3 occupaverant Prisci Latini; eaque causa diruendae urbis eius fuit Romanis, ne hostium semper receptaculum esset. Postremo omni bello Latino Medulliam compulso, 4 aliquamdiu ibi Marte incerto varia victoria pugnatum est; nam et urbs tuta munitionibus praesidioque firmata valido erat et castris in aperto positis aliquotiens exercitus Latinus comminus cum Romanis signa contulerat. Ad ultimum omnibus copiis conisus Ancus acie 5 primum vincit, inde ingenti praeda potens Romam redit, tum quoque multis milibus Latinorum in civitatem acceptis, quibus, ut iungeretur Palatio Aventinum, ad Murciae datae sedes.

[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]

6

Ianiculum quoque adiectum, non inopia loci, sed ne quando ea arx hostium esset. Id non muro solum, sed etiam ob commoditatem itineris ponte sublicio, tum pri7 mum in Tiberi facto, coniungi urbi placuit. Quiritium quoque fossa, haud parvum munimentum a planioribus 8 aditu locis, Anci regis opus est. Ingenti incremento

9

rebus auctis, cum in tanta multitudine hominum, discrimine recte an perperam facti confuso, facinora clandestina fierent, carcer ad terrorem increscentis audaciae media urbe imminens foro aedificatur.

Nec urbs tantum hoc rege crevit, sed etiam ager finesque silva Mesia Veientibus adempta usque ad mare. imperium prolatum, et in ore Tiberis Ostia urbs condita, salinae circa factae, egregieque rebus bello gestis aedis Iovis Feretrii amplificata.

34 Anco regnante Lucumo, vir impiger ac divitiis potens,' Romam commigravit cupidine maxime ac spe magni

see Gr. 214. b. The region is that of the later Circus Maximus.

6. Ianiculum: being a considerable height directly opposite, it would be a natural stronghold of the Etruscans in case of war. - ea: see Gr. 195. d. ponte sublicio: a wooden bridge over the Tiber, probably in the place afterwards occupied by the Pons Aemilius. Some remains of it are still shown.

7. fossa: a ditch and rampart along the ground between the Calian and Aventine. It is possible that Livy confounds it with the defence of the same name at Ostia.

[blocks in formation]

carcer: the building, the Tullianum, still standing over the forum, originally apparently built over a spring, but afterwards used as a prison. audaciae, lawlessness, reckless breaking of laws.

9. hoc rege: may be regarded as either abl. of time or abl. absolute, both being locative in their origin, and so really the same thing. -ager finesque: only one idea, limits of the territory. silva Mesia: on the opposite side of the river, and commanding the lower part of it, being higher than the Roman side. circa: i.e. in the neighborhood of Ostia. Iovis Feretrii: see 10. 6.

[merged small][ocr errors][ocr errors]

honoris, cuius adipiscendi Tarquiniis-nam ibi quoque peregrina stirpe oriundus erat - facultas non fuerat. Demarati Corinthii filius erat, qui ob seditiones domo a profugus cum Tarquiniis forte consedisset, uxore ibi ducta duos filios genuit. Nomina his Lucumo atque Arruns fuerunt. Lucumo superfuit patri bonorum omnium heres; Arruns prior quam pater moritur, uxore gravida relicta. Nec diu manet superstes filio pater; 3 qui cum, ignorans nurum ventrem ferre, immemor in testando nepotis decessisset, puero, post avi mortem in nullam sortem bonorum nato, ab inopia Egerio inditum nomen. Lucumoni contra omnium heredi bonorum cum divitiae iam animos facerent, auxit ducta in matrimonium Tanaquil, summo loco nata et quae haud facile iis, in quibus nata erat, humiliora sineret ea quo innupsisset. Spernentibus Etruscis Lucumonem, exsule advena ortum, 5 ferre indignitatem non potuit, oblitaque ingenitae erga patriam caritatis dummodo virum honoratum videret,

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]

et quae: i.e. not only did the fact
of the marriage act upon the mind
of Lucumo, but the ambition of the
woman herself was calculated to
excite him.- sineret: characteris-
tic subjunctive, not in its fully de-
veloped use, but nearer to the ori-
gin of the construction in apodosis;
cf. Gr. 319, headnote.
quo, into
which; see Gr. 201. finnup-
sisset: partaking of the character
of sineret, and hence agreeing with
it in mood (Gr. 342); cf. nata
erat, which does not partake of
this character.

5. spernentibus: i.e. refusing social recognition as one of the ruling caste. exsule advena: see Gr. 188 d, and cf. pastor accola, 7. 5. potuit: i.e. Tanaquil; we should expect an illa or haec, but it is carelessly omitted. - videret:

[ocr errors]

6 consilium migrandi ab Tarquiniis cepit.

LD
Roma est ad

id potissimum visa: in novo populo, ubi omnis repentina atque ex virtute nobilitas sit, futurum locum forti ac strenuo viro; regnasse Tatium Sabinum, arcessitum in regnum Numam a Curibus, et Ancum Sabina matre 7 ortum nobilemque una imagine Numae esse. Facile persuadet ut cupido honorum et cui Tarquinii materna tantum patria esset.

8 Sublatis itaque rebus amigrant Romam. Ad Ianiculum forte ventum erat. Ibi ei carpento sedenti cum uxore aquila suspensis demissa leniter alis pilleum aufert, superque carpentum cum magno clangore volitans rursus, velut ministerio divinitus missa, capiti apte reponit,

see Gr. 314. -ab Tarquiniis: see Gr. 258. a. N. I.

6. potissimum, the best place; cf. Gr. 189. c. — repentina, new; i.e. suddenly arisen. -ex virtute, dependent on worth. futurum : inf. depending on the word of saying (thinking) implied in visa est: see Gr. 336. 2, N. 2.-regnasse: emphasized as referring back to locum, showing what chances there were for foreigners. · Ancum: i.e. even he was almost a foreigner, and hardly more than a 'new man' in the sense of later times. -matre: the unnamed daughter of Numa; cf. 32. I. nobilem: here used in the later sense, of a person whose ancestors had held a curule office. Such a person had the ius imaginum, the right to put up the likeness of the ancestor in his atrium. -una: the number of such likenesses was an important factor in determining social and political prestige. Numae, that of

Numa.

7. cupido. . . cui esset: notice the parallelism of the phrase and the clause, a good illustration of the

[ocr errors][merged small][merged small]
[ocr errors]

8. Ianiculum: coming from the Etruscan side to cross by the pons sublicius (see 33. 6). — carpento: a covered travelling wagon. Probably this is mentioned in the story to give greater probability to the supposed divine interposition. The ablative without in, as in poetry. — suspensis, etc.: i.e. not by a sudden swoop, as of a predatory bird, but deliberately as a divine messenger. The order is artificial. · pilleum: the felt cap often worn by travellers. It is sometimes confounded with the petasus, or felt hat, and may possibly be so here, as the latter was more commonly used by travellers. clangore: probably of the noise of his wings, but possibly of screaming also. ministerio: dative of purpose, belonging rather to the earlier language and poetry. Cf. Gr. 233.— sublimis: see Gr. 191.

« IndietroContinua »