illi ipsi suinini viri, quorum virtutes literis proditæ sunt-istáne doctrinâ, quem tu laudibus effers, er diti fuerunt? Difficile est hoc de omnibus confirmare; sed tamen est certum, quid respondeam. Ego multos homines excellenti animo ac virtute fuisse, et sine doctrinâ, naturæ ipsius habitu propè divino, per seipsos, et moderatos, et graves extitisse fateor etiam illud adjungo, sæpius ad laudem atque virtutem, naturam sine doctrinâ, quàm sine naturâ valuisse doctrinam. Atque idem ego contendo, cùm ad naturam eximiam atque illustrem accesserit ratio quædam confirmatióque doctrinæ ; tum illud nescio quid præclarum ac singulare solere existere. Quòd si non hic tantus fructus ostenderetur, et si ex his studiis delectatio sola peteretur: tamen ut opinor, hanc animi remissionem humanissimam ac liberalissimam judicaretis. Nam cæteræ neque temporum sunt, neque ætatum omnium, neque locorum. Hæc studia adolescentiam alunt, senectutem oblectant, secundas res ornant, adversis perfugium ac solatium præbent; delectant domi, non impediunt foris: pernoctant nobiscum, peregrinantur, rusticantur. Quòd si ipsi hæc neque attingere, neque sensu nostro gustare possemus; tamen ea mirari deberemus, etiam cùm in aliis videremus. Quis nostrum tam animo agresti ac duro fuit, ut Roscii morte nuper non commoveretur? qui cùm esset senex mortuus; tamen propter excellentem artem, ac venustatem videbatur omnino mori non debuisse. Ergo ille corporis motu tantum amorem sibi conciliârat à nobis omnibus: nos animorum incredibiles motus celeritatémque ingeniorum negligemus? Quoties ego hunc Archiam vidi, judices (utar enim vestrâ benignitate: quoniam me in hoc novo genere dicendi tam diligenter attenditis) quoties ego hunc vidi, cùm literam scripsisset nullam, magnum numerum optimorum versuum de his ipsis rebus, quæ tum agerentur, dicere ex tempore? quoties revocatum eandem rem dicere commutatis verbis atque sententiis? quæ verò accuratè cogitatéque scripsisset, ea sic vidi probari, ut ad veterum scriptorum laudem pervenirent. Hunc ego non diligam? non admirer? non omni oratione defendendum putem? Atqui sic à summis nominibus eruditissimísque accepimus, cæterarum rerum studia, et doctrinâ et præceptis, et arte constare; poëtam naturâ ipsâ valere, et mentis viribus excitari, et quasi divino quodam spiritu afflari. Quare suo jure noster ille Ennius sanctos appellat poëtas, quòd quasi deorum aliquo dono atque munere commendati nobis esse videantur. Sit igitur, judices, sanctum apud vos humanissimos homines hoc poëtæ nomen, quod nulla unquam barbaria violavit. Saxa et solitudines voce respondent, bestiæ sæpe immanes cantu flectuntur atque consistunt: nos instituti rebus optimis non poetarum voce moveamur? Homerum Colophonii civem esse dicunt suum, Chii vindicant, Salaminii repetunt, Smyrnæi verò suum esse confirmant: itaque etiam delubrum ejus in oppido dedicaverunt: permulti alii præterea pugnant inter se, atque contendunt. Ergo illi alienum, quia poëta fuit, post mortem etiam expetunt: nos hunc vivum, qui et voluntate et legibus noster est, repudiabimus? præsertim, cùm omne olim studium, atque omne ingenium contulerit Archias ad pop. Rom. gloriam laudémque celebrandam. Quàm multos scriptores rerum suarum magnus ille Alexander secum habuisse dicitur? Atque is tamen, cùm in Sigæo ad Achillis tumulum adstitisset, O fortunate, inquit, adolescens, qui tuæ virtutis Homerum præconem inveniris! et verè. Nam nisi İlias extitisset illa; idem tumulus, qui corpus ejus contexerat, nomen etiam obruisset. Neque enim est hoc dissimulandum, quod obscurari non potest, sed præ nobis ferendum: trahimur omnes laudis studio, et optimus quisque maximè gloriâ ducitur. Ipsi libellis, quos de contemnendâ gloriâ scribunt, nomen suum illi Philosophi, etiam in quo predicationem nobilitatémque dispiciunt, prædicari se inscribunt, in eo ipso, in ac nominari volunt. Decimus quidem Brutus, summus ille vir, et imperator, Attii amicissimi sui carminibus templorum ac monumentorum aditus exornavit suorum. Jam verò ille, qui cum Ætolis, Ennio comite, bellavit Fulvius, non dubitavit Martis manubias musis consecrare. Quare in quâ urbe imperatores prope armati poëtarum nomen et musarum delubra coluerunt, in eâ non debent togati judices à musarum honore et à poëtarum salute abhorrere. Atque ut id libentiùs faciatis, jam me vobis, judices, indicabo, et de meo quodam amore gloriæ, nimis acri fortasse, veruntamen honesto, vobis confitebor. Nam quas res nos in consulatu nostro vobiscum simul pro salute hujus urbis atque imperii, et pro vitâ civium, próque universâ rep. gessimus, attigit hic versibus, atque inchoavit. Quibus auditis, quòd mihi magna res et jucunda visa est, hunc ad perficiendum hortatus sum. EX OVIDII OPERIBUS. PYRAMUS ET THISBE ; Pyrămus ēt Thisbē, juvěnům pulcherrimus altēr, 10 15 20 255 Ad solitum coïere locum. Tum murmure parvo 30 Conveniant ad busta Nini: lateantque sub umbrâ 35 Arboris. Arbor ibi niveis uberrima pomis 40 45 Dum redit in sylvas, inventos fortè sine ipsâ 50 Seriùs egressus vestigia vidit in alto Pulvere certa feræ, totoque expalluit ore Pyramus. Ut verò vestem quoque sangine tinctam 55 Nostra nocéns anima est. Ego te, miseranda, peremi. ૩ 63 70 75 80 85 90 95 Hoc manus; est et amor; dabit hic in vulnera vires. Persequar extinctum; lethique miserrima dicar Caussa, comesque tui: quique a me morte revelli 100 105 110 EX VIRGILII OPERIBUS. GEOR. II. 450. O fortunatos nimium, sua si bona nôrint illos Me verò primùm dulces ante omnia musæ, Quarum sacra fero ingenti percussus amore, Accipiant; coelique vias et sidera monstrent, Defectus solis varios, lunæque labores; Unde tremor terris; quâ vi maria alta tumescant Objicibus ruptis, rursusque in seipsa residant; Quid tantum oceano properent se tingere soles Hiberni, vel quæ tardis mora noctibus obstet. Sin, has ne possim naturæ accedere partes, Frigidus obstiterit circum præcordia sanguis; Rura mihi et rigui placeant in vallibus amnes; Flumina amem silvasque inglorius. O ubi campi, Spercheusque, et virginibus bacchata Lacanis Taygeta! O qui me gelidis in vallibus Hæmi Sistat, et ingenti ramorum protegat umbra! Felix, qui potuit rerum cognoscere causas, Atque metus omnes et inexorabile fatum Subjecit pedibus, strepitumque Acherontis avari! Fortunatus et ille deos qui novit agrestes, Panaque, Silvanumque senem, Nymphasque sorores' Illum non populi fasces, non purpura regum Flexit, et infidos agitans discordia fratres, Aut conjurato descendens Dacus ab Histro ; Non res Romanæ, perituraque regna: neque ille Aut doluit miserans inopem, aut invidit habenti. Quos rami fructus, quos ipsa volentia rura Sponte tulere suâ, carpsit; nec ferrea jura, Insanumque forum, aut populi tabularia vidit. Solicitant alii remis freta cæca, ruuntque In ferrum, penetrant aulas et limina regum : Hic petit excidiis urbem miserosque penates, Ut gemmâ bibat, et Sarrano indormiat ostro: Condit opes alius, defossoque incubat auro: Hic stupet attonitus rostris: hunc plausus hiantem Per cuneos geminatus enim plebisque patrumque Corripuit: gaudent perfusi sanguine fratrum, Exsilioque domos et dulcia limina mutant, Atque alio patriam quærunt sub sole jacentem. Agricola incurvo terram dimovit aratro : Hinc anni labor; hinc patriam parvosque nepotes Ipse dies agitat festos; fususque per herbam, Hanc olim veteres vitam coluere Sabini, Sed nos immensum spatiis confecimus æquor; Et jam tempus equûm fumantia solvere colla. GEOR. IV. 149. Nunc age, naturas apibus quas Jupiter ipse Urbis habent, magnisque agitant sub legibus ævum |