Immagini della pagina
PDF
ePub

EPITOME LIBRI XXX.

IN Africa, Scipio Carthaginienses et eumdem Syphacem, Numidarum regem, Asdrubalemque pluribus præliis vicit, adjuvante Masinissa, binaque hostium castra expugnavit, in quibus quadraginta millia hominum ferro ignique consumta sunt. Syphacem per C. Lælium et Masinissam cepit. Masinissa Sophonisbam, uxorem Syphacis, filiam Asdrubalis, captam statim adamavit, et, nuptiis factis, uxorem habuit; castigatus a Scipione, venenum ei misit: quo hausto, illa decessit. Effectumque est multis Scipionis victoriis, ut Carthaginienses, in desperationem acti, in auxilium publicæ salutis Annibalem ex Italia revocarent; isque, anno sexto decimo, Italia decedens, in Africam trajecit, tentavitque per conloquium pacem cum Scipione componere : et, quum de conditionibus pacis non convenisset, acie victus est. Pax Carthaginiensibus data est petentibus. Annibal Gisgonem, pacem dissuadentem, manu sua detraxit: excusata deinde temeritate facti, ipse pacem suasit. Mago, qui bello in agro Insubrium cum Romanis conflixerat, vulneratus, dum in Africam per legatos revocatus revertitur, ex vulnere mortuus est. Masinissæ regnum restitutum est. Reversus in Urbem Scipio, amplissimum nobilissimumque egit triumphum, quem Q. Terentius Culleo senator pileatus secutus est. Scipio Africanus (incertum militari prius favore, an populari aura ita cognominatus) primas certe hic imperator victæ a se nomine gentis nobilitatus est.

SOMMAIRE DU LIVRE XXX.

EN Afrique, Scipion, avec le secours de Masinissa, défait, en plusieurs rencontres, les Carthaginois, Syphax, roi des Numides, Asdrubal, et force les deux camps ennemis : quarante mille hommes y périssent par le fer et le feu. Syphax est fait prisonnier par C. Lélius et Masinissa. Sophonisbe, femme de Syphax et fille d'Asdrubal, tombe au pouvoir de Masinissa qui éprouve aussitôt pour elle un violent amour, et l'épouse; Scipion lui en fait des reproches; Masinissa envoie du poison à Sophonisbe, qui trouve ainsi la mort. Les victoires multipliées de Scipion forcent les Carthaginois, réduits au désespoir, à rappeler Annibal au secours de sa patrie. Il sort de l'Italie, après un séjour de seize années, repasse en Afrique, et, dans une entrevue avec Scipion, essaie de l'engager à la paix; comme on n'est pas d'accord sur les conditions, il livre une bataille où il est vaincu. Les Carthaginois demandent la paix qui leur est accordée. Gisgon veut s'opposer à la paix; Annibal l'arrache de la tribune, s'excuse ensuite de cette violence, et conseille lui-même d'accepter la paix. Magon, blessé dans un combat contre les Romains sur le territoire des Insubriens, meurt de sa blessure, en retournant en Afrique où des députés le rappellent. Masinissa rentre en possession de ses états. Scipion, de retour à Rome, obtient le triomphe le plus noble et le plus mémorable. Q. Terentius Culleo, sénateur, le suit à pied, le chapeau d'affranchi sur la tête. Scipion est surnommé l'Africain par l'enthousiasme du soldat, ou peut-être par la faveur du peuple. Certes il est le premier général qui doive à une nation vaincue un surnom d'honneur et de gloire.

T. LIVII PATAVINI

HISTORIARUM

AB URBE CONDITA

LIBER XXX.

I. CN. SERVILIUS CEPIO et C. Servilius Geminus consules* (sextus decimus is annus belli punici erat) quum de republica, belloque et provinciis ad senatum retulissent, censuerunt patres, ut consules inter se compararent, sortirenturve, uter Bruttios adversus Annibalem, uter Etruriam ac Ligures provinciam haberet; cui Bruttii evenissent, exercitum a P. Sempronio acciperet ; P. Sempronius (ei quoque enim proconsuli imperium in annum prorogabatur) P. Licinio succederet: is Romam reverteretur, bello quoque bonus habitus ad cetera, quibus nemo ea tempestate instructior civis habebatur, congestis omnibus humanis a natura fortunaque bonis. Nobilis idem ac dives erat forma viribusque corporis excellebat. Facundissimus habebatur, seu caussa oranda, * U. C. 549. A. C. 203.

:

TITE-LIVE

HISTOIRE DE ROME

DEPUIS SA FONDATION.

LIVRE XXX.

I.CN. SERVILIUS CÉPION et C. Servilius Geminus, nommés consuls, la seizième année de la seconde guerre punique, mirent en délibération dans le sénat des objets d'intérêt public, les opérations de la campagne et le partage des provinces. Les sénateurs furent d'avis que les consuls devaient se concerter ou tirer au sort qui des deux irait dans le Bruttium contre Annibal, ou commanderait en Étrurie et en Ligurie. Celui à qui le sort aurait assigné le Bruttium, y prendrait l'armée de P. Sempronius, qui, prorogé pour un an dans l'autorité proconsulaire, succèderait à P. Licinius. Ce dernier reviendrait à Rome; il avait fait preuve d'habileté dans la guerre, mérite nouveau qu'il joignait à tant d'autres, à tous les avantages dont la nature et la fortune l'avaient comblé plus qu'aucun homme de son siècle : à la fois noble et riche, il se distinguait encore par sa beauté, par sa force physique. Il passait pour très-éloquent, soit qu'il fallût plaider une cause, soutenir ou combattre un avis dans le sénat et devant le peuple: très-versé dans

seu in senatu, ad populum suadendi ac dissuadendi locus esset, juris pontificii peritissimus. Super hæc bellicæ quoque laudis consulatus compotem fecerat. Quod in Bruttiis provincia, idem in Etruria ac Liguribus decretum. M. Cornelius novo consuli tradere exercitum jussus ipse, prorogato imperio, Galliam provinciam obtinere cum legionibus iis, quas prætor L. Scribonius, priore anno, habuisset. Sortiti deinde provincias: Cæpioni Bruttii, Servilio Gemino Etruria evenit. Tum prætorum provinciæ in sortem conjectæ. Jurisdictionem urbanam Pætus Ælius, Sardiniam P. Lentulus, Siciliam P. Villius, Ariminum cum duabus legionibus (sub Lucretio Spurio eæ fuerant) Quinctilius Varus est sortitus. Et Lucretio prorogatum imperium, ut Genuam oppidum a Magone Pono dirutum exædificaret. P. Scipioni, non temporis, sed rei gerendæ fine, donec debellatum in Africa foret, prorogatum imperium est : decretumque, ut supplicatio fieret, quod is in Africam provinciam trajecisset, ut ea res salutaris populo romano, ipsique duci atque exercitui esset.

II. In Siciliam tria millia militum sunt scripta, et quia, quod roboris ea provincia habuerat, in Africam transvectum fuerat; et quia, ne qua classis ex Africa trajiceret, quadraginta navibus custodiri placuerat Siciliæ maritimam oram. Tredecim novas naves Villius se

« IndietroContinua »