LIBERTAS DE ASSUMTA A CIVITATIBUS ITALICIS REIPUBLICÆ FORMA, ATQUE ORIGINE LIBERTATIS DISSERTATIO QUADRAGESIMAQUINCTA. Uicumque in A cias, aut Marchias, five Ducatus, jus tribue Hiftoria veteri aliquantulum verfatus eft aut ad ea quæ in fuperioribus Differtationibus ego attuli, animum adjecit, probe novit, Italicas Urbes (fi Romano Pontifici loca fubjecta excipias ) regnantibus Lan-B gobardis & Francis Regibus, multifque etiam deinde annis, fingulas Comiti aut Castaldio fuo paruiffe, qui præter alios Magiftratus minores loco Regis militiam regebat, atque juftitiam fubject genti miniftrabat. Marchionibus verò, five Ducibus, quibus in defignatas ProvinTom. IV. batur a Regibus, fubfuiffe eofdem Comites. Rurfus idem norit, plerafque ex hifce Urbibus Sæculo XII Reipublicæ formam ac regimen affumfiffe, foedera iniiffe, bella geffiffe, uno verbo cetera peregiffe, quæ ad liberas, fuique juris Urbes pertinent. Tanta rerum metamorphofis, ex qua attenuata non parum fuit Regia, five Imperialis auctoritas, unde originem duxerit, quove tempore cœperit, fi quifquam fcifcitetur, obfcuram quidem rem fed rem magni momenti, immo maximi ad Hiftoriam Italicam, ideoque minime negligendam, pofcat. Ego quid lucis inter tenebras ex veterum Scriptorum, ac monumentorum inopia offufas detexiffe mihi fum vifus, paucis nunc indicabo. Clariffimum Mutinenfis Urbis ornamentum Sigonius Llb. 10. de Regno Italiæ, ad Annum. Chrifti MCVI. cenfuit, fub Henrico inter Reges V. inter Imperatores Quarto, qui eodem Anno, fublato patre, tutius regnare cœpit, ftatuenda effe primordia Italicæ Libertatis. Imperium A 2 B perium inde, ait ille, Henrici filii novum quafi A autem ex Germanicâ gente, Regem Italia pax inter diffentientes foedus fucceffit. Viden' heic Sed ubi confirmatâ ætate in Italiam defcen- D Forum in colloquio facto fonantibus campanis. Rogatus igitur, ut Sermonem, quem imperante A fubfequentes duos annos eadem perturbatio de 99 99 Reverentiffimo Domino ac Patre noftro Archiepifcopo fanita Mediolanenfis Ecclefiæ B. Tecla habuimus, feripto mandarem, licèt diffidam de ingenio, tamen de Caritatis auxilio, cujus hoc opus eft, præfumens, amico morem gerere non abnuo. Nuper igitur in præfata Bafilica nobis refilentibus, visá tam præclará & ordinatá fi liorum Levi multitudine, competenter occurrit dicendum illud Principis Apoftolorum : Vos autem genus electum &c. Illic autem hæc præcipue verba funt animadvertenda, ad Mediolanenfem Populum fpectantia: Tu fupplantare quaris Cremonenfem, fubvertere Papienfem, delere Novarienfem. Manus tua contra omnes, & manus omnium contra te &c. O quando erit illa dies, ut dicat Papienfis Mediolanenfi: Populus tuus Populus meus. Cremenfis Cremonenfi: Civitas tua Civitas mea &c. Quo tempore habitus fuerit prolixus hic Sermo decernere nequaquam aufim. Sunt quæ indicare videantur, circiter Annum MXX. fiquidem ante Sermonem ifta leguntur: Hec minuta liboris fui mittit in gazophylacium Sancti Ambrofii devotio Pauli & Gebehardi, obfecrans gratiffimam Karitatem tuam, fideliffime cuftos Martine, ut eorum in orationibus memoriam digneris frequentare, & fratres vice ipforum faLut are. Uti ex Puricellio & ex Mabillonio in Mufeo Italico conftat, Paulus & Gebehardus Presbyteri circiter Annum MXX. Mediolani floruere. Attamen dubius fum, an eorum verba Sermonem fubfequentem refpiciant, & nihil de ipfius Sermonis, & Huberti Abbatis tempore affirmandum duco. Quod fi tempeftate illâ hic fuerit pronuntiatus, jam habere. mus, Rempublicam Mediolanenfem fub exordium Sæculi a Chrifto nato Undecimi constitutam. Arnulphus Mediolanenfis nuper laudatus Lib. 2. Cap. 7. fcribit, Conrado I. imperante, preffam fuiffe obfidione Laudenfem Urbem ab Heriberto Archiepifcopo & copiis Mediolanenfium, civefque coactos fuiffe accipere novum. Epifcopum Ab illo tempore inter Mediolanenfes atque Laudenfes implacabile viguit odium, unde poftea per multa annorum curricula pradas incendia, cædefaue alternant innumeras, En Populum circiter Annum MXXVIII. bella gerentem adversùs alterum, fcilicet auctoritatis & Libertatis, indicium. Hifce adde quæ fub eodem Conrado apud Infubres peracta fubinde fuere. Sigebertus Gemblacenfis in Chronico ad Annum MXXXIX. Auguftum hunc in Italiam rediiffe fcribit, quia omnes Longobardi conjuraverant, ut non paterentur quemlibet Dominum qui aliud quàm ipfi vellent, contra fe ageret. Propterea Heribertus Mediolanenfis Antiftes ipfius Conradi juffu carceri datus eft; fed inde fagaciffime elapfus, Mediolanenfes Cives ad arma conver B ducta eft, fruitra per Imperatorem Mediolanenfis Urbis obfidione tentatâ. Diffidii ac belli hujus luculentam mentionem habes apud Landulphum feniorem, & Arnulphum, Scriptores Mediolanenfes illius Sæculi, Tomo IV. Colle&tionis Rer. Italicarum. Excogitare hæc non poffumus, quin fimul intelligamus, tunc a Mediolanenfibus fufceptam aliquam Reipublicæ formam, cui tamquam caput Archiepifcopus præfuerit; Magistratus verò Imperiales expulfos, novos verò e Civibus adlectos, qui jus redderent, & militares copias pro rerum neceffitate ductarent. Paria quoque molitos fuif fe Cives Cremonenfes, ex Diplomate ejufdem Conradi apud Ughellium in Vita Hubaldi Epifcopi Cremonenfis compertum habeo. At e vivis erepto Conrado Augufto filius ejus Henricus inter Reges Tertius Anno eodem MXXXIX. fucceffit, ad quem Chronographo Saxone telte e veftigio convolans Heribertus Archiepifcopus, de controverfia fua, quam contra Cafarem exercuit, fatisfaciens, interventu Procerum gratiam Regalem recepit, rurfufque juramento pacem fervaturum affirmans, patriam remeavit. In Picis fæderibus tunc ftabilitis inter Henricum III. & Mediolanenfes poffit quifquam opinari, illud præcipue decre tum fuiffe, ut Regales five Imperiales Magiftratus in Urbe reitituerentur. Et fane hanc Cin rem proditum volo gratiffimum mihi geminum antiquitatis monumentum, nempe duo Placita Mediolani habita Anno MXLV. e quibus intelligas, qui tum Civitati præclariffimæ Regis vice præeffet. Fortaffis etiam Regius Præfectus Mediolanenfibus redditus eft, tantummodo poft extinctum bellum civile Mediolanenfium Anno MXLI. inchoatum. Tunc enim Henricum cogitaffe, quomodo Urbem Mediolinenfium fuis poffet imperiis reintegrare, tradit Landulphus fenior Hiftoricus Mediolanenfis Lib. 2. Cap. 26. Accedit, quod auctoritas Heriberti Archiepifcopi etiam in temporali dominatione Mediolanenfis Urbis magnifica fuit ita ut is ex Auguftorum Privilegio Comes & Rector Civitatis fuiffe videatur. At is morte fublatus Anno MXLV. Januario decurrente, non verò Anno MXLVI uti Puricellius contendit, locum novis Magiftratibus ab Henrico III. Rege adlectis feciffe credendus eft. Animadvertenda etiam, quæ idem Landulphus tradit Lib. 3. cap. 2. nempe Mediolanenfes li quantis diebus poft præclariffini Hereberti deceTum hoc eft, Februario Menfe Anni MXLV. Legatos mififfe ad Imperatorem Henricum, qui noviter furrexerat, noviterque Popu lum ipfum a Majorum ( idest Nobilium) manibus liberaverat. Hæc produnt, Mediolanenfem Populum noviter, hoc eft, non ita multo ante ad officium rediiffe , atque Henrici Au D tit, & Augufto irato fortiter obftitit. Ifta qui-Egufti Magiftratibus fefe fubjecifle. Chartæ dem non Auno MXXXIX. ut Sigebertus refert, fed Anno MXXXVII. contigere, ut auctor eft Wippo fynchronus Scriptor; & in verò iftæ defcriptæ fuerunt ex autographis exiftentibus in Archivo infigni Collegii Canonicorum Bafilicæ Ambrofiane Mediolanenfis. Placitum |
