hæc verba occurrunt : Si quis nostrúm, his | A | MCLVIII. pronuntiata fuere. Proinde intelli minis territus, de Civitate fugeret, ad domi. gas, Triftano Chalco Hiftorico Mediolanenfi minime defuiffe juftum tituluin hæc icribendi ad Annum MCLIX. nempe Rainaldum Colonienfem Archiepifcopum, atque Ottonem Comitem Palatii, vocatis Præfidibus Confilii Ci vitatis Mediolani, fuadere eis nixum fuiffe, ut ipfi quoque Poteftatem Cæfareum, quemadmodum alia Urbes fecerant, acciperent. Id verò novum rat, & manifefte contra conventa proxime Pacis apparebat. Hæc ille ab Ottone Morena fynchrono Scriptore acceperat, cujus Chronicon vide evulgatum Tomo VII. Rerum Italicarum ad Annum MCLIX Simul etiam intelligimus; cur Fridericus Auguftus eodem. Anno Privilegia Cremonenfibus concedens Poteftates quoque in iis numeravit. Diploma illud, multa complectens ad Hutoriam illorum temporum, dignum eft, quod e tenebris educatur. Hoc ipfum defcripfi ego olim ex autographo exfiftente in Archivo Communitatis Cremonenfis. Fridericus I. Imperator Cremonenfibus navibus per Padum difcurrentibus immunitatem concedit a quorumcumque teloneo, excepto illo, quod Nuntiis Imperialibus folvendum eft, I Anno 1159. N nomine Sancta & individua Trinitatis. Fredericus divina favente clementia Romanorum Imperator, & femper Auguftus. Si quoslibet fidèles noftros Imperiali clementia vel tuitione dignos æftimamus, multo magis fidelioribus noftris vitrice dextera Imperialis potentia porrigere debemus, de quibus majora fidelitatis argumenta certiffima rerum exhibitio ne experti fumus. Eapropter omnium fidelium tam futura, quàm præfens noverit atas, quod Cremonam noftram, tamquam fpecialem & familiarem Cameram Imperii noftri ampliore dilectione amplectimur, quæ & magnifica & plurima fue devotionis obfequia in ocu lis noftris dum fecit clarefcere, maximum gra tiæ noftræ favorem præ cunctis Civitatibus Italia obtinere promeruit. Nos itaque memores devotiffimi fervitii Cremonenfium fideliffimorum noftrorum, petitionibus eorum benigne annuimus, volentes, & auctoritate noftra præcipientes, quatenus ipfi Cremonenfes a Cremona deorfum in aqua Padi, & in omnibus locis & Val libus, in quibus aqua Padi aliquo tempore derivatur ufque ad mare, five in Comitatu Regienfi, vel Mutinenfi, vel Bononienfi, vel Ferrarienfi, vel Ravennate, ita fecure cum omnibus mercationibus, quafcunque voluerint dant navigent, ut nullus Epifcopus, Dux, Marchio, Comes, Vicecomes, vel aliqua Poteftas, vel Civitas, vel Caftrum, vel aliqua perfona aliquod Teloneum, vel fuperpofitam, vel angariam, vel aliquam exaltionem ab eis exigat, vel invitos eos, vel res eorum detineat exceptis Nuntiis noftris, qui in locis determi Signum Domni Frederici va C D natis Teloneum infrafcriptum accipiant. Habeant quoque ipfi Cremonenfes in prædictis locis, vallibus, & aquis, vendendi & emend. liberam facultatem. Præditi verò Nuntii noftri acci piant in Ferraria de qualibet Navi duodecim Denarios Mediolanenfium veterum. Apud Fi garolum de qualibet Soga, pro qui Nevis trahi. tur, que Mafferiam portat, oto Solidos Mediolanenfium veterum. Mafferiam autem dicimus quamlibet Navem, quifcumque merces, præter Salem , portantem. In eodem loco de qualibet Soga, pro qua Navis trahitur, que Salem portat, triginta Denarios Mediolanenfium veterum. Apud Governul im fimiliter de qualibet Soga Mafferie octo Solidos Mediola nenfium veterum."Pro qualibet Soga illius Na vis, que Salem portat, triginta Ďenarios Mediolanenfium veterum. Item apud Waftallam de qualibet Soga Mafferia octo Solides Mediolanenfium veterum, & ibidem de qualibet Soga que Salem fert, triginta Denarios Mediolanenfum veterum. Apud Scorzerolum de qualibet Navi duodecim Denarios Mediolanenfium veterum. Apud Luzariam fimiliter duodecim Denarios Mediolanenfium veterum. Et præter bac, quæ fcripta funt, nec in his locis nec in aliis in Pado a Cremona deorfum quidquam a Cremonenfibus tolli volumus falva per omnia Imperiali juftitiâ. Quicumque autem hujus noftri Præcepti violator effe in aliquo præfumEpferit, centum Libras auri componat, medietatem Cimera noftræ, medietatem prædictis Cremonenfibus noftris fidelibus. Ego Ego Reinaldus facri Imperialis Palatii Cancellarius recognovi. Alta funt hæc Anno Dominica Incarnationis MCLVIII. Indictione VII, Regnante Domno Frederico Romanorum Imperatore gloriofifino, Anno Regni ejus VII. Imperii verò III. Datam apud Maringhum, VIII. Kalendas Martii. Locus Sigilli cerei Imperialis. Ita ad Annum MCLXIX. Veronenfium Præ- A rio Monafterii antiquiffimi Sancti Zenonis ejuffes Poteftatis titulum præferebat, ut conftabit e Charta, quam authenticam vidi in Tabula dem Civitatis. Examen teftium Veronæ factum coram Comite Bonifacio ejus Urbis Prætore in caufa agitata inter Monachos Sancti Zenonis D Veronenfis, & filios Spiciani, de Decimis le Veneris, qui fuit X. intrante Menfe Fanuario, in domo Comitis Bonifacii Poteftatis Veronæ, in prefentia Nerothi Widonis de Runcho, & Alberti de Ripaclara Judicum, & Widothi, & Antiqui Petri Notariorum, & Lanfranchi de Domno Abbate Sandhi Zenonis, & aliorum. Ibique Bonus Zeno de Lamberto, Affeffor Comitis Bonifacii Poteftatis Verona, coram Widone Rubeo, fimiliter ejus Affeffore, dixit: Domine Comes; Domnus Ubertus Hofpitalis Sancti Zenonis eft conqueftus apud nos de filiis quondam Spiciani, dicendo, eos velle auferre fibi Decimam de terris de Hofpitale Sancti Zenonis de Monte Dracono. Nos mifimus pro illis, ut venirent refponfuros. Ipfi venire noluerunt. Modo vult dare fuos teftes caufa publicandi, fi ipfi aliquo tempore aliquid fuprafcripto Hofpitali dicere voluerint, quod habeat fuas rationes. Et Comes dixit: Mihi bene placet. Teftes Martinus de Cafali, Orlandus, Arienta, Marthonus, qui prefente fuprafcripto Comite & prediEtis Affefforibus, facramento dato a Bono Zenone ad Janita Dei Euangelia juraverunt caufa publicandi fe dicturos totam veritatem , quam feirent de illo facto &c. Martinus de Cafali juratus ut publicetur, in diftricto facramenti a me Notario interrogatus, dixit: A terremotu majori in za habeo vifum, Hospitale Sancti Zenonis habere & tenere Decimam fuarum terrarum, & vinearum, & olivarum de Mon te Dracono, abfque ulla contradictione alicujus hominis. Et numquam vidi, illos de Monteclaro habere eam Decimam, nec audivi dici, nec audivi illos petentes ; & videbam illos de Monteclaro venientes in Monte Dracono & colligentes fuam Decimam: ipfi non petebant Decimam illarum terrarum de Monte Dracono de fuprafcripto Hofpitali Sancti Zenonis. Nec audivi eos petentes illam Decimam &c. Actum eft hoc Anno Domini Millefimo Cen. tefimo Sexagefimo Nono, fuprafcriptis diebus Indictione Secunda. Ego Amizo facri Palatii Notarius has atteftationes ut publicarentur fcripfi, & his inter fui. Prælaudatus quoque Fridericus I. Auguftus Anno MCLXII. pot excidium Mediolanenfis Urbis, eodem Ottone Morena fynchrono tefte, pag. 1109. Tomi VI. Rer. Italicarum, dederat Brixienfibus ac etiim Pergamenfibus in Poteftatem Marcoaldum de Grumbas; Mediolanenfibus C ... Bverò Dominum Epifcopum de Legio; Placenti nis autem ab initio Aginulfum, deinde Arnaldum Barbavairam; Comitem Conradum de Bellanuce præpofuit Ferraria; Parma Azonem qui dicitur Comenfi Comitatui Magiftrum Paganum &c. Hi Prætores, five Poteftates, earumdem Urbium. Ejufdem quoque Friderici I. Diploma vide Tomo IV. Italiæ Sacræ Ughellii in Epifcopis Aftenfibus. Is ibi Anno MCLIX. Aftenfem Civitatem regendam tradit tribus Rectoribus, quos etiam Aftenfes PoteStates appellat. Immo longe antea ufurpatum invenio Poteftatis nomen: hoc eft, Anno MXXXIII. in Diplomate Conradi I. Augufti, quod autographum infpexi in Tabulario Canonicorum Regularium celeberrimi Ticinenfis Monafterii Sancti Petri in Cælo Aureo. Ibi præcipitur, ut nullus umquam Poteftas, Minifter, vel Miffus moleftiam inferat bonis ejusdem Coenobii. Verùm Italicæ Civitates non omnes eodem tempore, fed quædam citius, quædam ferius, ufum Poteftatum invexere; neque in iis perpetuo habendis conftantes primo fuerunt. Ut enim cuique videbatur male publica res procedere fub Confulibus, tum iis abjectis eligebatur Poteftas. Si verò fub hujus regimine eadem, aut majora incommoda ac detrimenta fentiebantur, ad priftinum Confulum ufum rurfus convertebantur fuffragia Populi. Uti habent Continuatores Caffari Lib. 3. Annal. Genuenf. quum Rempublicam Genuenfem complures difcordia civiles Anno MCXC. dilacerarent, Sapientes & Confiliarii Civitatis convenerunt in unum, & de communi confilio ftatuerunt ut Confulatus Communis in futuro Anno ceffarent, & de habendo Poteftate omnes fere fuerunt concordes. Tum Anno MCXCII. reftituti funt Confules; fubfequentibus verò Annis modò Poteftates, modò Confules habenas ejufdem Reipublicæ tenuere, & demum fub Poteftatum regimine per diuturna tempora Civitas illa conquievit. Ricordano Malafpina, & Johanne Villanio teftibus, Anno tantùm MCCVII. Florentia primum Poteftatem accepit. Attamen Scipio Admiratus junior in Hiftor. Florentin Prætorem ejufdem Civitatis Gerardum. Caponfaccum reperit Anno MCXCIII, & in hanc rem laudat illius temporis monumenta. Ferrariæ itidem adhuc Anno MCXC. Confulum regimen perdurafle, indicare videtur Charta, quam ex Archive Eftenfi eduxi, quum nulla ibi Poteftatis mentio fiat. D E Sen Sententia Confulum & Judicum Ferrarienfium pro Abbate Pompofiano contra Obizonem Marchionem Eftenfem in controverfia IM de fundo Graniani, Anno 1190. bujus rei investitor datus. Ego Berardus Christi mifericordiâ facri Pal Latii &tunc Communis Ferrarie Notarius interfui, & ut audivi, & intellexi, rogatus fcripfi. N Dei nomine. Anno Dominice Nativitatis | A | Guido de Samblonido, Guarduus teftis, & Millefimo Centefimo Nonagefimo, tempore Clementis Pape, & Frederici Imperatoris, die ultimo exeunte menfe Aprilis, Indictione VIII. Ferrarie in Epifcopatu. Nos Bonus Joannes, & Donatus, & Signorellus, Confules & Judices Communis Ferrariæ audita querimonia nobis facta a Donno Gualfredo Abbate Pompofie de MARCHIONE OPIZONE DE ESTE, de terra, quam Abbas dicit fore de fundo Gragnani: audita confeffione Domini Marchionis, quod terra, de qua eft controverfia, fi eft de fundo Grajani, non vult eam neque per fe, neque per alios inquietare: vifis dictis teftium ab Abbate in hac caufa productis: vifa etiam defignatione facta nobis de fundo Grania ni ab eifdem teftibus, in qua defignatione dicunt, fundum Graniani fore a termino lapideo, qui eft pofitus infra nemus Manentis defcendens in directum ufque ad mediam Foveam de Cur. fiolis, & per mediam Foveam defcendendo ufque ad Lacum Donnicum; poffeffionem rei, de qua eft controverfia, Donno Abbati pro Ecclefia Ponpofiana pro fundo Graniani affignamus. Ad hec fuerunt teftes Dominus Joculus, Stephanus Gabiani, Albertus Georgii, Guido Vi cedomini, Rofeus Notarius, Egidius Guardinus, Rolandus Ildeprandi, Guizardus Ariberti, | I C Sed hæc non omnino certa; nam, ut fupra innui, diu perrexere Confulum Magiftratus adhiberi, quamquain Reipublicæ præeffent Poteftates. Sed & in nonnullis Urbibus ferius. quàm in reliquis eorumdem Prætorum munus invectum eft, atque invectum cito defiit, adeo ut ne Anno quidem MCCXXXIV. Lucenfis Populus Confules prorfus ejuraffe deprehendatur. Juvat huc inferre exemplum Chartæ ad eamdem Rempublicam fpectantis ex qua non folùm conftabit ejufmodi Confu lum ufus, verùm etiam quæ tunc Familia Confilium five Senatum Civitatis Lucenfis conftituerent. Harum catalogum cum iis, quæ nunc eidem Reipublicæ præfunt, fi quis componat, facile intelliget, quantam non minus ibi, quàm & in aliis Urbibus, Familiarum. perniciem attulerint temporum edacitas, inteftine difcordiæ, & bellicus furor. En itaque Chartam ipfam e MSto Codice membranaceo Cencii Camerarii depromtam, ac præferentem titulum : Inftrumentum Lucenfium de cuftodia quorumdam Caftrorum data Magiftro Petro de Guarzino, nomine Romanæ Ecclefiæ, atque N nomine Domini. Amen. Nos Guido Bar-| C| Methopanis, Bindinus Barletti, Anicus Bonletti, Orlandus Forteguerra, Taliapnis Gentilis, Egidius Fradicionis Raynerius Advocati, Lucani Dei gratiá Majores Confules, habito majori & generali Confi lio Civitatis per præconem, & ad fonum campane more folito coadunato in Ecclefia Sancti Michaëlis de Foro Lucano in quo etiam Confilio interfuerunt Capitanei Levatorum Sancti Petri Majoris, & Capitanei illorum de Sancto Chriftophoro, & vigintiquinque Confiliarii speciales ipfius Civitatis, fcilicet de unaquaque Porta,& invitati duodecim de Burgo, & viginti de qualibet Porta, & viginti quatuor Confiliarii fpeciales ipfius Civitatis, fcilicet Lazarus Gerardini, Girardinus Judex Luterii, Opizus Moriconetti, Paffavante Guidotti, Bonifacius Jacobi, Ricomus Pollani, Orlandus Mafficionis, Damafus Rapondi, Adimarus Scia bordici, Bonajunta Tanelle, Soffreducius Ordelaffi, Centius Bernarducii, Albertinus RoAzus Gerardi fetti, Garfonus Guidalcii Azi, Facobus Peruthi, Rainucius Matafello- D cii, Lambertus Ghintellis, Ugolinus Rascina, Cecius Morla Riccomanus Advocatus, Ubertus Scalacqua, Aldibrandinus Scaducle, Bonifacius Falfinelli, Guido Arrigi Martini, Fantinellus Aldebrandini, Fantinellus de Burgo, Ubertus Rubeus, Ugo Pinelli Rainerius Paganelli , Bonaccurfus Lanfredi, Ubertus Alcherii, Rainerius Orlanduccii, Bonaventura Guillielmi, Grettus Sarraceni, Rainerius Vul pis, Guido Baldovini Scortialupus, Guido Gualandi, Norandinus, Opizus de Fontana, Aldebrandinus Macarii, Ubertus Crefci, Or. landinus Corbilanus, Coradus Michaëlis, Arethefis Lamfredi, Bonifacius Disfaciati, Nico laus Vellii, Ubaldus Guidi Roffi, Gerarducius Jacobi, Aldebrandinus Mampilii, Bofus Lam berti, Ubaldus Guafciure, Tedelgardus, Al dibrandinus Judex, Rugerius Judex, Bonotellus, Albertinus Bandini, Allebrandinus Al bertini, Ubaldus Bonifacii, Forteguerra Ca thuola, Arigettus Comparis, Ventura Falco nis, Riccardinus Arrici Roffi, Deodatus Rau cii, Arigettus Accentantis, Bartolottus Pante fa, Hoftifcanus, Bonaventura Forticionis, Or landus Bonacii, Graido Tortiani, Pandolfinus de Puteo, Gerarducius Corbolani, Ardicione Mifcii, Ufaldo de Octavo, Girardinus Ughi Githi, Beneverardus, Oddone Mercati, Boni- | A boc Legato, recipienti vice & nomine ipfius Do facius Laëna, Bonaventura Rossus, Armannus Portantis Bonaventura Damiani, Paganus Bandini, Jacobus Overardi, Moretinus Stregi, Datus Cecii, Rochifcianus, Nicolaus Blavajolus, Bonaccurfus Pallia, Albonerius de Filungo, Bonaventura Batterolo, Bonaventura Macarii, Bonvido Alegrasse, Gerarducius Vulpelli, Orlanducius de Poffo, Guindalfus, Francus Mirconis, Ugolinus Guafcucia, Rufticel lus Orlanducii, Jacobus Cimacli, Opizanus Cafilionis, Lazarius Sagine, Fantolinus, Bandinus Boccamajore, Bandettus, Paganinus Chriftofori, Albithus Scocii, Guillielmus Maji, Ingherammus, Natalinus Natalis Baldinottus Bruni, Tegrimus Arnaldi, Lanfrancus Bandini, Uguiccio Broccori, Paganellus de Gallo Guifcardus Normanni, Lambertus Jonillis Velter Rofotti, Lanfrancus Pratis, Guifcardus Beotafani, Ugolinus Guidonis Vivianus Gualfredi, Guido Vecli, Cecius Bernarnungerni, Lambertus Uberti, Orlandus Civetta, Lambertus Maineri, Bonaventura Tancieri, Lanfrancus Guiducii, Bartholomæus Melioris, Anterminellus Raynerii, Saracenus Falfinelli, Guido Burelli, Tetaldus Burelli, Caftellanus Batterolo, Orlandus Bonati, Peftallefe Trinciante, Bonifacius Cardie, Adjutus Faleri, Rompelafta, Paganellas Rape, Bonconte Bernarducii, Lambertus Bernardi Saracenus Gualterotti Arrigus de Fufo, Tedicius Gallinelli, Jacobus Garbe, Normannus Berarducii, Ruftichellus Uguicionis, Villanus Maffa Vitelli, Normarinus Johannis, Manfus Gallitia, Chriftophinus Taliapanis, Ardicione Malaprese, Ferrante Cuftoris, Curfus Schiacca, Nicojonta Vancii, Jacobinus Notarius, Bonaccurfus Bolle, Villanus Bucca, Bonaccurfus Provincialis, Facobus Baccari, Jacobus Laffus, Saladinus Ronthemi, Aldibrandinus Maurini, Donatus Capoftranthi, Bonifacius Pieri, Ubaldus Arghelli, Rainucius de Colle, Paganus Baccari Ubertus Ardicionis, Arrigus Capeti, Gerarducius, Lanfrancus Lazari, Rainucius Stranbi, Rainucius Corfi, Roffus Rainucii, Orlandus Malaprefa, Alcherius Thomafi, Ugolinus Taliapanis, Arnaldus Guidicionis, Jacobus Suffredi, Aldibrandinus Bullionis Lambertus Bona mini Pape & Romanæ Ecclefiæ, juxta formam mandati Apoftolici vobis facti, cuftodium, poffeffionem,& tenutam Arcis, Turris, & Caftri Caftelli Novi, & Arcis, Turris, & Caftri de Aquilata: quæ Romana Ecclefia obligata tenebit hinc ad quatuor proximos annos pro quatuor millibus Marcarum argenti, pro parendo mandatis Domini Papa pro exceffibus fupra di Etis. Et promittimus, & convenimus pro Lucano Communi ipfam cuftodiam & tenutam vobis prædicto Domino Petro ad hoc Legato, cui dederitis feu commiferitis eam, ut dictum eft, recipienti pro Domino Papa & Romana Ecclefia, dicta Caftra manutenere & defendere Bab omnibus illis, qui vellent inferre moleftiam, vel gravamen; & ipfam cuftodiam & poffeffionem dictorum Caftrorum non inquistare vel mo leftare aliquo modo vel ingenio, nec permittere, ut inquietentur vel moleftentur, aut auferantur contra mandatum Domini Papæ, & voluntatem, vel ejus Nuntii fuper hoc mandatum habentis feu ad ipforum Caftrorum cuftodiam deputati. Et hæc omnia promittimus vobis vice ipfius Domini Papa & Romanæ Ecclefiæ, tenere & obfervare per nos noftrofque fucceffores, & contra non venire, vel facere aliquo modo vel ingenio hinc ad prædictum terminum quatuor annorum, & non ultra, nifi in quantum antea effet nobis & Lucano Communi a Sede Apoftolica relaxatum. C Infuper Riccus Præco Lucani Communis, de voluntate & confenfu & parabola præditorum Majorum Confulum, & prædictorum Confiliariorum tunc ibi præfentium, & parabolam dan tium ad fancta Dei Evangelia juravit in animabus eorum, prædicta omnia & fingula firma &rata habere & tenere, & contra non venire vel facere aliquo modo vel ingenio per fe, vel per alios ad fanum & purum intellectum fuprafcripti Domini Petri. Et fic Deus adjuvet eos, &fancta Dei Evangelia, fuper quibus idem Riccus manum pofuit. D Malamdiera, Suffreducius Guantia, Tedicius Volentes obedire mandatis Domini Papæ fuper exceffibus, pro quibus eramus nos & Lucani excommunicationis & interdicti fententiis innodati, fcilicet tam pro exactionibus, damnis contumeliis & injuriis Clericis & Ecclefiis Lucanis irrogatis, quàm pro fato Carfangnane ipfis præfentibus, & de ipforum confilio & voluntate damus, atque concedimus vobis Domino Petro de Varcino, Dei gratiá Domini Papæ ad} Actum eft in Civitate Lucana in Ecclefia Sancti Michaëlis, in prædicto generali Confilio, coram Domino Opizo Archidiacono Lucano, Magiftro Ugone Archipresbytero Lucano Fratre Guillielmo de Cordella Pænitentiario Domini Papa, Fratre Johanne, Fratre Benedicto, Fratre Cafario, Aldebrandino Judice, Facobo de Morino, Lucani Communis Cancellariis, & Orlando Notario, & hujus rei teftibus rogatis. In Anno Domini Millefimo Ducentefimo Trigefimo Quarto, Indictione Septima, VII. Kalendas Augufti. Ego Brunacius Perufinus Civis, & Apoftolica auctoritate Notarius, iis omnibus interfui, & ut fupra legitur de mandato prædictorum Confulum & Confiliariorum, & eorum parabolá fubfcripfi, & in publicam formam redegi. Hujufmodi Prætorum poteftas fuprema fuit, qualem Principes exercere folent Proinde ne ab ipfis quoque Principibus refpuebatur id munus; ad quod gerendum quicumque advocabantur, propterea dicebantur andare in Signoria, hoc eft ire ad dominandum. Ob id Poteftas in ejus facramento dicere confuevit : Toto dominii mei tempore. Neque ultra annum protendebatur eorum auctoritas; ipfique jurabant, fe Præturam ultra Annum non gefturos: a quo facramento nemo abfolvebatur, nifi fortè eorum merita, perfpect æque virtutes ita Civium animos fibi deviuxiffent, ut, derogando Legibus, in alterum annum eifdem Prætu ra ra confirmaretur. Porro quum non deeffent qui interdum precariâ hac dominatione abute. rentur, fuccedentibus temporibus placuit plerifque, ne dicam omnibus, Civitatibus liberis, binos fingulis annis deligere Poteftates, quorum alter primis tantùm fex menfibus fuum regimen complebat, alter verò fex poftremis. Ea ratione cavebatur, ne Reguli ifti, fi fortè fecus atque fperabatur, fefe gererent, diu Reipublicæ aut inutiles, aut perniciofi effe pergerent Deligebatur autem id hominum genus ex alienis Urbibus, præcipue ex amicis & fociis, hoc eft, ex iis, quæ eidem factioni, five Guelphæ, five Gibelline adhærebant. Nimirum Guelphi nominis Urbes non alium fibi præficiebant Prætorem, quàm qui ejufdem profeffionis cultor haberetur. Neque aliter fe gerebant Gibellini inftituti Civitates. Quem meliorem quifque noverat, aut quem enixius exoptabat, hunc in publico Confilio proponebat; ifque ftatuebatur, quem plurium vota eligebant. Mos tamen fuit frequentior, paucis ex numero Civium delectis, ac prudentioribus curam & facultatem committere novi Prætoris eligendi. Plerumque verò is a fœderatis Civitatibus expofcebatur, qui videlicet ceterorum præftantiffimus videretur : & præcipue qui Cingulo Militari jam foret accinctus ideft jam effet Cavaliere, five honore Militie decoratus. Si quifquam deligebatur ejufmodi ornamento nondum auctus, id Hiftorici tamquam rem raram adnotant. Immo ii, fi probe fe in officio gerebant, a Civitate publicis impenfis Milites, feu Cavalieri, creari confueverunt. Fuere interdum minus potentes Urbes, quæ ex pacto a vicinis Poteftatem recipere cogebantur. Ceterùm nonnifi ex fpetata Nobilitate feligere Poteftates iifdem temporibus mos fuit, quofque rerum experientia & Prudentia & Fortitudo commendabat. Neque enim eorum tantummodo erat Populum regere, ac civilia pertractare negotia, fed etiam bello præeffe, atque exercitus in hoftes ducere, quum aliæve rationes ex, quum neceffitas pofcerent. Quare quifquis olim Prætorem five Poteftatem egiffe invenitur in Urbibus liberis, ac præcipue in præftantioribus, is continuo cenfendus eft tum egregiâ fanguinis Nobilitate, tum ingenio virtutibufque inter Italicos excelluiffe: idque unum loco elogii effe nunc poteft. Ac propterea qui de illuftribus Italie Familiis fermonem inftituere volunt, eis præcipue intendendi funt oculi in veteres Liberarum Urbium Prætores, quorum Catalogos perutiles femper cenfui ad diftinguendas Italicas Familias, quæ fefe præ reliquis Nobilitatis gloriâ commendabant. Senenfium Hiftorias exempli caufsâ confule. Poteitates, qui ex Mutinenfi Civitate ad eam Urbem regendam acciti funt, itti fe nobis offerunt. Ad Annum Chrifti MCCXXV. Gerardus Ringonus. Hic idem fuit, quem Rolandinus Hiftoricus Patavinus laudat, Lib. 3. Cap. primo fcribens partem Veronenfium Civium, ex Urbe illâ unà cum Conite Sancti Bonifacii expulforum, Anno MCCXXX. vocaffe pro fuo Rectore & Poteftate Dominum Gerardum Rangonum de Mutina, virum prudentem, & ftrenuum, fapientem, providum, & aftutum. Tum Anno MCCXXVII. Senæ Prætorem egit Inghiramus de Macreta Mutinenfis. Anno MCCXXXI. prælaudatus Gerardus Rangonus: quippe licuit poft aliquod tempus eamdem rurfus inire Præturam. Anno MCCXXXV. Bernardus de E A B C D Pio de Mutina Senenfem Præturam geffit. An no MCCXXXVII. Jacobinus Rangonus. Anno MCCXL. Manfredus de Saxolo de Mutina. Anno MCCXLV. Leonardus Buccabadata de Mutina. Anno MCCLXIII. Guilielmus de Gorzano de Mutina. Anno MCCLXIX. Rai nerius del Tefta de Mutina. Anno MCCCXL. Gerardus de Guidonibus de Mutina. Anno MCCC. XLIX. Albertus Bofchettus de Mutina. Reliquos omitto. Omnes ifti e præclarioribus Mu tinenfis Urbis Familiis. Ita Capitanei Senenfis Reipublicæ (de quo munere annuo infra aliquid dicam) renuntiati funt Anno MCCLVI. Gui lielminus de Rangona Mutinenfis. Anno MCCLVIII. Bonifacius de Gurzano. Anno MCC. LXII. Gherardinus filius Lanfranci Pii de Mu tina. Anno MCCLXV. Inghiramus de Gorzano Mutinenfis. Anno MCCLXVIII. Bonacor. fus de Montecuccolo Mutinenfis. Anno MCCC, Lanfrancus Rangonus de Mutina. Alios prætermitto. Hæc enim fatis fuperque funt, ut videas, quot Nobiles viri ab una Civitate Mutinenfi accerfiti olim fuerint ad unam Senenfem regendam atque tuendam. Rolandinus de Paffageriis Bononienfis (alter a Patavino, nuper memorato, cui egregium Chronicon debemus in Tomum VIII. Rerum Italicarum a me inlatum) in Summa Notaria Artis exemplum Epiftolarum adfert, quibus invitabantur Milites, hoc eft, Nobiles, ad fufcipiendum Præturæ officium. Inter cetera ajebant: Perfonam veftram ad Kalendas Februarii proxime venturi ad unum annum nobis&Civitati noftra in Poteftatem, Rectorem, &Dominum atque hinc habes, quanti foret ejufmodi dignitas) electione concord unanimi præfecimus. Memorantur heic Februarii Kalenda ex communi tamen ufu in reliquis Urbibus, Kalendis Januarii Magiftratum novi Prætores inire folebant. Factâ verò electione novi Præfidis aliquot Menfes ante Kalendas Januarii, præter literas, Legati etiam ad eum invitandum mittebantur, atque hi apud Veronenfes ex Religiofis viris effe confueverunt, ne Cives Sæculares, ut puto, nimium gratiæ fibi mature conquirerent apud futurum Dominum. Audi Statuta Veronenfium Anno MCCXXVIII. promulgata, ac publici juris facta Anno MDCCXXVIII. ab accuratiffimo, meique aman tiffimo viro Bartholomeo Campagnola Archipresbytero. Ibi Capite Primo Prætor inter cetera jurejurando hæc pollicetur : Item tenear mittere duos viros Religiofos & fpiritales com. muni opinione, in quorum præfentiá Poteftas ventura juret in Civitate fua, in publico Confilio, de veniendo, & de fufcipiendo regimine Civitatis Verona. Qui, vel alii duo Religiofi, & communi opinione fpiritales, ducere ipfum Poteftatem debeant quando venturus erit ad regimen prædictum;& alios ad prædicta fa ciendum non mittam. Item Poteftas electa debeat refpondere intra quatuor dies, poftquam ei dictum & denuntiatum fuerit per Nuntium, five per literas Communis Verona, de recipiendo regimine Civitatis &c. Hifce accedant Patavinæ Reipublicæ Literæ de novo Prætore eleto, quas mihi fuppeditavit Codex MStus, Patavii adfervatus penes Nobilem virum Comitem Sertorium Urfatum, nepotem videlicet celebris olim inter Eruditos viri Sertorii Urfati Equitis Patavini. Præ |