Antiffimo Patri & Domino Gregorio,

Dei gratiá facrofanétæ Romanæ Ecclefia fummo & univerfali Pontifici, Rectores Societatis Lombardiæ, Marchiæ, & Romaniæ, & Univerfitates & Communia, & finguli prædicte Societatis, ofcula pedum, & promtum in omni genere famulatum. Quæ pro bono Pacis funt a Compofitore amicabili ordinata, & maxime a tanto Domino, qui præeft in juftitia debita univerfis, approbari, rataque haberi de bent inviolabiliter obfervari. Literas quas veftra nobis Sanctitas deftinavit fuper Pace & Concordia, per veftram clementiam factâ & præceptá inter Miffos & Procuratores Domini Friderici Romanorum fereniffimi & femper Augufti, & Regis Hierufalem & Sici liæ ex una parte, & Procuratores & Syndicos Societatis præditæ, & fingulos illius Societatis ex altera, devotione & debita reverentia recepimus; earumque tenore plenius intelleEto, babito quoque fuper his deliberato confilio & traftatu, de voluntate & confilio Communium & Univerfitatum fingularum prædicta Societatis, figillis quorum Litera ifta funt corroborata, Pietati veftræ voluntatem & ref ponfionem noftram taliter fuper his duximus exprimendam, videlicet, quod Pacem illam ratam habemus, ipfamque volumus obfervare.

I

A Remittimus infuper omnem rancorem, malivolentiam, injurias, & offenfas, & revocamus omnia banna, conftitutiones, fententias & or dinamenta, que occafione præmiffe difcordie fi quas vel fi quæ fecimus vel impofuimus Ci vitatibus, Locis, vel Perfonis, Imperiali Cel fitudini adhærentibus, & quæcumque ex eis vel ob ipfa hactenus funt fequuta. Et has Literas juffimus per manum infrafcripti Notarii fcribi cum ejufdem fubfcriptione & teftium confirma tione unde plures charte uno tenore fcripte funt.

B

Ego Guillielmus de Sexto, qui & Abbas dicor, filius quondam Alberti de Sexto, Civis Mediolanenfis, publicus Notarius fcripfi ex mandato predictorum Rectorum mihi facto, in Palatio Communis Brixiæ, ubi prædicti Rectores convenerant. Et hoc præfentibus teftibus ibi rogatis, Petro de Lanzano Notario de Pla centia Beraldo de Coa-lunga Notario de Padua, & Petro Franzigena, Notario de Cario.

Anno deinde MCCXXXV.acceffere ad præ. dictum Foedus Ferrarienfes : quod mirere, quum Ferrariæ primas partes adhuc teneret Salinguerra, addictiffimus Friderico II. & Eccelino de Romano. Accipe tabulas ex eodem Archivo Eftenfi hauftas.

N Chrifti nomine. Anno ejufdem Nativita-| tis Millefimo Ducentefimo Trigefimo Quinto Indictione VIII. Brixiæ, tempore Gregorii Papæ, & Federici Imperatoris, die Luna V. intrante Novembri, præfentibus Domino Bona-paxe Milite Domini Johannis de Porta Poteftatis Ferrariæ, Chriftofaro Notario Mediolanenfi, & Johanne de Sala Notario de Bononia, teftibus rogatis & vocatis, in camera Sale Domini Gualæ Epifcopi Brixiæ. Ibique Dominus Johannes de Porta Civis Brixiæ & Ferrariæ Poteftas, & Dominus Guizardinus Contrarius, & Dominus Nafcimbene Judex Ambaxatores & Rectores Communis Ferrariæ, nomine & vice dicti Communis, proteftati fuerunt, & expreffe dixerunt Dominis Bartholomao de Nafcinturre, tunc Antiano Societatis Lombardia, Urfulino de Bari, Guala de Li bida, Alberto Boniperti de Novara, Spitio Incoardo Ruffino de Mandello de Mediolano, Gerardo Ercolano, Napuliono de Lierdo de Faventia, & Griffolino de Griffis de Brixia, tunc Rectoribus Societatis prædictæ, quod pa rati erant pro Communi Ferrariæ, reformare Societatem prædictam fecundùm antiquum modum & formam, ita quod dicta Poteftati Ferraria, ipfi Communi referventur omnes bonæ conditiones, quæ fuerunt ftatutæ & promiffa Communi Ferrariæ eo tempore, quando dictam Societatem primo juraverunt. Et quod dicta Poteftas & Commune Ferrariæ non tenean

C|tur pro dicta Societate vel occafione dicta Societatis fubire aliquod onus expenfarum vel ul lam tagliam militum vel peditum, aut aliquod aliud onus, quod imponi poffet per pradictos Rectores aut eorum fucceffores, cum dilta Ci vitas Ferraria fit gravata hactenus multis oneribus impenfarum propter civilem diffenfionem, & propter inundationem aquarum, & propter alias graves & intolerabiles gravitates, qua paffa fuit & eft dicta Civitas & fpecialiter propter fervitia hactenus facta Societati prædicta. Sed prædicta Poteftas & prædicti Rectores & Ambaxiatores dicunt & afferunt & volunt quod Civitas Ferrariæ fit de Societate prædita in hunc modum, fcilicet in dando vias, & in aliis, qua circa hæc fuerint opportuna fecun dùm poffibilitatem dicta Civitatis Ferrariæ, & in vetando Teutonicis & eorum fautoribus, ne per vias & aquas Ferrariæ vadant & veniant ad offenfionem & detrimentum Societatis Lom bardia. Qui Dominus Bartholomæus Antianus una cum fupradictis Rectoribus præfatum Pote ftatem Ferraria & dictos Rectores pro Commu ni Ferraria fecundùm fupradictum modum, & ficut prædixerunt, ad Societatem prædicam receperunt, affirmaverunt, & approbaverunt, &eos jurare fecerunt

D

Et ego Aribertus Dei gratiâ facri Palatii Notarius his omnibus interfui, rogatus fcribere Scripfi & complevi.

Scripsi

Poteftas

I

N Chrifti nomine. Anno ejufdem Nativita- | tis Millefimo Ducentefimo Trigefimo Quinto, Indictione VIII. Brixiæ, tempore Domini Gregorii Papa, & Federici Imperatoris, die Mercurii VII. intrante Novembri in publica concioné Brixiæ, præfentibus Domino Bona-pace Milite Poteftatis, Guidone de Raule, Tederico de Villa de Mediolano, Bonaventura Notario de Faventia, Griftofaro Notario de Mediolano,& aliis, ubi Dominus Umbertus Saccus Mediolani Poteftas, Dominus Ubertus de Mandello Poteftas Laude, Dominus Florius de Caftelletto Poteftas Novarie, Dominus Refonatus Putei-Bonelli Poteftas Alexandria, Dominus Conradus de Concefo Poteftas Cumi, Dominus Rainerius Zeni Potettas Trivifii, Domi. nas Otas de Mandello Poteftas Padua, Dominus Carnelvarius de Uzine Poteftas Bononiæ Dominus Paganus de la Turre Poteftas Brixiæ, & Dominus Andreas Domini Aldrevndini, nomine vice Poteftatis Faventiæ, juraverunt reformaverunt Societatem prelitam. Et præfatus Dominus Johannes de Porta Ferrariæ Poteftas, nomine & vice Communis Ferrariæ in dicta concione juravit dictam Societa

I

N Chrifti nomine. Anno Dominice Nativi- | C tatis MCLXXVII. tempore Alexandri Papa, Federici Imperatoris, die VII. intrante Menfe Madii, Indictione X. retro Altare Sancti Georgi Epifcopatus Ferrariæ ante. Tertiam. Cum veniffent Rectores Lombardia

Nuntii Venetiæ, fcilicet Johannes Michaël, Johannes, & alii Lombardi Ferrariam, & dicebant Confulibus Ferrariæ, ut jurarent aquam Padi aperire, & apertam tenere, fcilicet Albertus de Gimbara de Brixia, Adubato de Mediolano, Maladubatus de Placentia, Pio de Mutina, Rectores Societatis Lombardorum : Refpondebant Confules Ferrariæ, fcilicet Petrusbonus Pagani, Guido Judex, Ifnardus, & alii, quod non ficerent, nifi prius fcirent eorum intellectum pro facramento. Quod predicti

¡Rectores juraverunt per Dei Euangelia, quod eorum intellectus, & intellectus Ducis Venetie, &fuorum Nuntiorum talis erat ; & ita erant concordes, quod fi Ferrarienfes jurarent tenere aquam Padi apertam, & alii non tenerent aquam Padi apertam eis, quod Ferrarienfes non tenerentur aliis tenere aquam Padi apertam fed liceret eis referatam tenere: & quod de cetero nullum præceptum ab eis, vel a Nuntiis Venetie haberent. Hoc facta Confules juraverunt in concione

Teftes Comes Azzo, Aldruvandinus Magiftri Gafredi, Albertus de Bergamo, & alii, Jo hannes Dufdeus, Rambertus Judex, & multi

alii.

Et ego Magifter Presbiterinus tunc Ferrarie Notarius hanc Cartam fcripfi.

Explicatio

N Chrifti nomine. Anno Dominice Nativi- | A tatis Millefimo Centefimo Septuagefimo Septimo, tempore Alexandri Pape, & Federici Imperatoris, die Septimo introëunte Menfe Madii, Indictione X. in Civitate Ferrarie. Breve recordationis five pofteritatis ad memoriam retinendam, qualiter Guido Judex, Pe. trusbonus de Pagano, Aldigerius de Bereo, & alii Ferrarienfes Confules juraverunt per SanEta Dei Euangelia Rectoribus Lombardiæ, feilicet Alberto de Gambara de Brixia, Adubato de Mediolano, Malo-nepoti de Placentia, Pio de Mutina: quod cum preceptum fuerit eis a Rectoribus Lombardia in reverfione eorum de Venetiis aperire aquam Padi & apertam tenere,

hoc facere jurare omnibus fuis Confulibus & cuncto Confilio, & hec omnia fine fraude: quod facramentum fic fuit expofitum a Rectoribus Sapientibus Lombardie & intellectum; quia ficuti Ferrarienfes debent aperire aquam Padi & apertam tenere eis omnibus, fic & omnes debent aperire aquam Padi & apertam tenere eis. Et fi quis cam referaverit, habeant Ferrarienfes licentiam referandi eis, qui eis Ferrarienfibus referaverint. Et fi contigerit, Cremonenfes ad Societatem redire, & aquam Padi aperire, & aliqua occafione fumpta referare vellent liceat predictis Ferrarienfibus eis referare, & referatam tenere, donec refipuerint; C &fic omnibus aliis defipientibus eis referare liceat. Et fi qua Civitas vel Civis vel Caftel. lanus, vel aliqua Perfona publice forum dederit Cremonenfibus, vel tenentibus aquam Padi apertam omnibus, liceat Ferrarienfibus eis referare & referatam tenere. Et hoc precipue dicimus Mantuanis, quod non liceat eis Mantuanis forum dare Cremonenfibus, non tenentibus aquam Padi apertam prius referatam. Et fi Ravennates non dimiferint Ferrarienfibus deorfum ire, & eis non dabunt totum fuum forum, non teneantur Ferrarienfes alios dimittere ire deorfum : & fic de aliis omnibus. Hec autem omnia fuerunt fcripta in concordia ReEorum Lombardie, fcilicet Adubati de Mediolano, Alberti de Gambara de Brixia, Mali

B

| nepotis de Placentia, Pii de Mutina, Pinamonte de Vimercato, qui eft Poteftas Bononie, & aliorum Rectorum Lombardie, in Ecclefia Santi Georgii Epifcopatus Ferrarie. Que omnia fuprafcripta a Rectoribus Lombardie intellecta, fimiliter a Confulibus Ferrarie intelliguntur, & facramentum eodem modo exponi tur. Mantuani verò Agnellus, & Henricus de Alberto Azzi de Henrico Afurbinus, Ugo Advocatus, Mantuæ Confules juraverunt ReEtoribus Lombardie, quod, cum preceptum fuerit eis a Rectoribus Lombardie in reverfione de Venetiis, poftquam Ferrarienfes juraverunt, aquam Padi aperire & apertam tenere, jurare ad Breve, quod fuit fcriptum Verone, & totum, quod in eo continetur, firmum tenere. Et quod hoc totum facient jurare fuis omnibus Confulibus & toto Confilio infra octo dies totam Civitatem infra quadraginta dies, ficuti in Breve continetur factum Verone. Et bec omnia facient fine fraude.

&

Ad hæc omnia prefentes fuerunt teftes, Accius de Brixia, Aldeprandus de Bononia, Albertus de Bergamo, Johannes de Brixia.

Et ego Magifter Presbiterinus, Dei gratiâ facri Palatii, & Ferrarie Notarius, ad bac omnia prefens ex mandato Rectorum Lombardie, banc Cartam fcripfi atque complevi.

Denique animadvertendum eft, Civitates Tufciæ, ineunte Sæculo Chrifti Tertiodecimo pro fua Libertate ac tutela Societatem iniiffe, feu potius initam confirmavere; nam (uti jam monui) præiverat earum confoederatio Anno MCXCVIII.inftituta. Hujus rei teftes habemus tabulas Anni MCCV. a Clarifs. quondam Benvogliento product as in Notis ad Statuta Pistorienfia, in hoc Opere edenda. Conveniebant unum in locum Rectores Societatis hujus, quorum Prior erat Epifcopus Volaterranus, fcili cet Florentini, Lucenfes, Senenfes, Perufini, Arretini ibique de communibus negotiis agebatur. Quoto autem tempore Societas ifta Tufcia perdurarit, aliis inquirendum relinque.