dia falta inter Venetos & Ferrarienfes de Fu | ftitiis faciendis. Et Sententiæ, quæ modò in antea data fuerint per Ferrarienfes, infra quindecim dies, ex quo datæ fuerint, debeant executioni mandari. Sententiæ verò, quæ jam diƐtæ funt per Ferrarienfes, infra quindecim dies, ex quo per Confules vel Poteftatem Ferrariæ miffe ferint ad Dominum Ducem Venetiarum vel ad Dominum Raynerium, qui vice fui patris fungitur, aut Nuntii, debent complementum habere. Tenuta Poffeffiones ablate Ferrarienfibus retro ab annis decem debent reftitui sine placito infra quindecim dies, ex quo literæ Confulum Ferrariæ vel Poteftatis ad Dominum Ducem Venetiarum, vel Raynerium fuum filium officium gerentem, fuerint præfentate, vel venerint. Nec impediri debeant, nifi prius cognita ratione. Hæc, quæ dicta funt de Rationibus faciendis & Sententiis exequendis, & de Poffefionibus & Tenutis, obfervari debent hinc ad Feftum Sancti Michaëlis cum pœna quinqua. ginta Librarum Imperialium, ita quod pœna

Afolutâ maneat firma promiffio. Et a Fefto San Eti Michaëlis in antea in perpetuum obfervetur ordo de Rationibus & Sententiis & Tenutis fub

pœna

Ego Magifter Presbyterinus, Dei gratiâ Imperialis Aula Notarius, ad hæc præfens, præfentem Cartam fcripfi.

Occurrit heic Dominus Petrus Bembo Venetus Vifdominus Ferrariæ exfiftens. Ejufmodi Magiftratus in maritimis Civitatibus Conful nunc appellatur. Major tamen Veneto Vicedomino Ferrarienfi in Urbe auctoritas tunc fuiffe videtur. Porro quanta hæc foret, ignorare me fateor. Hoc autem adnotavi, quia fubfequutis temporibus, & poft ereptam SaBlinguerræ Ferratiam, Anno fcilicet MCCXL. prærogativæ multæ huic Venetorum Magiftratui apud Ferrarienfes additæ fuere, quæ Sæculo XV. bellum peperere Eftenfibus Principibus perniciofum. Ad hoc idem fpectat altera Charta, quam mihi fuppeditavit Archivum Eftenfe.

A

Nno Domini MCCXXX. Indictione III. die Veneris XIII, intrante Augufto, in præfentia Dominorum Philippi Cornarii, Nicolai Quirini de Venetiis, Marchisini de Laureto, & Rodolphini fratris ejus, Willelmini, & Cabrieli Notarii Domini Ducis Dominorum Jacobini de Trota, Manabovis Bonijohannis de Anfideo, Villani de Aldigeriis, & Petri de Marone de Ferraria teftium. Cum ante Dominum Jacobum Teupoli inclytum Ducem Venetiæ, de concordia facienda inter! Ferrarienfes & Venetos tractatus competens ha- | beretur, per Dominum Hubertum de Marnate tunc Poteftatem Ferrariæ taliter proteftatio faEta fuit; videlicet, quod ipfe Dominus Hubertus proteftatus fuit coram ipfo Domino Duce &prædictis teftibus, quod ipfe nullam concordiam faceret cum ipfo Domino Duce, nifi ad intendimentum, quod introitus Contratarum Ferrariæ, ficut confuetus eft colligi, in aliquo minui non deberet, fed omnino fervari ; & fi ab ifo Domino Duce iftud idem intendimentum_

I'

N æterni Dei nomine. Amen. Anno ejuf-| dem Nativitatis MCCXXX, die XIII, exeunte menfe Augufti, Indictione III. in præfentia teftium, quorum nomina declarantur inferius. Quia decet, univerfos Civium Rectores dilectionem & amicitiam aliarum Civitatum, cum quibus familiaritatem habent, manutenere, & juftitiam & rationem inter fe confervare, ut Dominus Dux Venetiarum, & Veneti quiete

Do

pacifice dilectionem Ferrarienfium diu habitam valeant femper manutenere, ideo nos Hubertus de Marnate, Civis Mediolanenfis Poteftas Ferrariæ, nec non & Domini Jacopinus de Trotta, Villinus de Aldigeriis, Bonusjohannes de Anfedeo, Menabos, Pelliparius Judex, &Petrus de Marone Cives Ferrarienfes, ipfius Civitatis Ferraria Ambaxatores ad hæc deftinati a Communi Ferrariæ ad Dominum Ducem Venetiarum, vice & nomine ipfius Communis Ferrariæ, & fingulorum Civium Ferraria, folemni ftipulatione interveniente promiferunt, & pactum fecerunt firmiter obfervandum amodo ufque ad proximas Calendas Januarii venturi,& deinde ufque ad annos decem mino Jacobo Teupulo, Dei gratiâ Venetiæ, Dalmatiæ, atque Croatia inclyto Duci, recipienti vice fua & Communis Venetia: videlicet, quod omnes homines Venetia districtus fint falvi & fecuri in perfonis & rebus eorum in. Civitate Ferrariæ & ejus diftrictu euntes, ftantes, redeuntes, venientes: non folventes aliquod Datium vel Toloneum aut male ablatum apud Ferrariam, vel apud Figarolum, aut aliquo loco districtus Ferrariæ, occafione ipforum Ferrarienfium, vel occafione Domini Papa, feu occafione Epifcopatus Ferrariæ, aut aliqua alia occafione, feu confuetudine vel ratione exceptis III. Denariis Venetia parvis tantùm pro fundo Navis apud Ferrariam. Videlicet illæ Naves boc Datium trium Denariorum folvere debeant , que portum fecerint, & remanferint apud Civitatem Ferrariæ, caufsâ fuarum rerum illuc vendendi, vel comparandi. Tamen alia Naves, quæ ibi venerint præter iftas, boc Datium III. Denariorum folvere non teneantur. Item quod omnes homines undecumque venientes tam per Portum maris, quàm per Padum cum blava & vino & aliis victualibus extra diftri &tum Ferrariæ, poffint ire Venetias per Portum maris, vel per flumina, five aliundè cum ipfa blava, vino, & victualibus, fine contradictione vel defenfione ipforum Ferrarienfium, non inferendo eis aliquod onus vel gravamen, neque cogendo eos occafione fuorum bannorum, feu poftarum, quod in toto vel in parte ipfarum blavarum, vini, & victu ilium vendant vel dimittant apud Ferrariam, vel apud alium locum diftriftus Ferrarie. Item promittunt fatiffacere Venetis de terris poffeffionibus fuis, quas habebant in Maffa Fifcalia, quas Commune Ferrariæ eis abftulit, habet & tenet in Maffa Fifcalia, & alii homines & perfonæ pro ipfo Communi tenent & habent, oftendentibus eis per teftes vel per chartam de jure fuo. Et bac fatisfactio fiat de quantitate pretii (cundùm illam quantitatem illius pretii, quod fuit fatiffactum Ferrarienfibus, qui habebant poffeffiones

B

A in Maffa Fifcalia, medietatem bine ad proximum Carniprivium, & alteram medietatem. hine ad Pafcha Refurrectionis Domini proximum. Et quod Arbitri electi in Ferraria pro Venetis infra XV, dies debeant pronuntiare fuper his poffeffionibus Maffe, poftquam teftes producti fuerint in cauffa, vel inftrumenta, ఈ renuntiatum fuerit cauffa per Venetum coram Arbitris. Teftes verò, fi qui producti funt a Venetis coram Arbitris fuper his poffeffionibus, valeant fimili modo, ficut modò de novo produ cerentur: & fit in arbitrio Venetorum, qui produxerint , tenere fe ad dicta fingulorum teftium, vel ad partem ipforum teftium. Et fi noluerint fe tenere ad dicta teftium productorum, tunc ipforum dicta nec obeffe debeant Venetis nec prodeffe. Item promiferunt, quod permit. tent omnibus Venetis deferre conducere Venetiis totum fuum terraticum & redditum fuarum terrarum, & poffeffionum, quæ , que habent in Ferraria & ejus diftrictu tam ipfum redditum & terraticum, quàm omnem alium eorum redditum blavarum, leguminum, vini, carnium vivarum & mortuarum cavallaticum, ¿a focidarum, & jojarum, & omnem redditum. aliorum fuorum bonorum. Jurante Giftallione illorum Venetorum coram Poteftate Ferraria femel in anno quantitatem terratici, & reddituum ipforum Venetorum &facto facramento, detur ei Sigillum pro præditis terraticis e Credditibus Venetias conducendis & deferendis. Et non conftet Veneto dictum Sigillun nifi quatuor Imperiales tantùn, nec aliquid aliud pro hoc folvat; aut eis aliqua moleftia vel gravanina inferri debeant. Ita tamen quod quotiefcumque per totum annum dicti Veneti voluerint conducere Venetias dictum fuum terraticum, & redditum, toties detur eis dictum Sigillum, folventibus IV. Imperiales, ut diftum eft, pro Sigillo; credendo facramento a Giftidione facto femel in anno per totum annum. Verumtamen dicti Veneti point & debeant deferre & conducere Venetias fuprafcriptum fuum redditum & terraticum fine prædicto Sigillo accipiendo, & fine prænominato facramento a Giftildione faDciendo, donec Sextarium frumenti Ferrarie non afcenderit fummam quatuordecim Imperia

E

lium.

7

Præterea tenuta & poffeffiones hominum Monafteriorum Ecclefiarum de Venetiis quas habent in Ferraria, & ejus d strictu, qua ablatæ funt eis, & intromiffa funt, & tenentur per Ferrarienfes hinc retro, & Specialiter tenuta & poffeffiones Monafterii Santi Danielis de Venetiis, quæ ablate & intromiffe funt per Dominum Salinguerram, vel per alios, & ab eis tenentur, reftituantur eis fine placito infra quindecim dies ex quo literæ Domini Ducis Venetia Poteftati Ferrariæ vel Confulatui Ferraria fuerint præfentatæ, vel ad hæc Nuntii Domini Ducis venerint Ferrariam : nec impediri vel eis auferri debeant, nifi prius cognita ratione. Et hoc fecundùm form im pati falti Venetis tempore Domini Raynerii filii Domini Henrici Dandoli Ducis Venetiæ. Item quod fit licitum Venetis omnibus, qui venerint Ferrariam cum Sale, difcaricare, & extrahere,

atque

A

ponere in terris. Et fimiliter fit licitum eis cambire Salem per Ferrariam & ejus diftriEtum, ficut foliti erant, & illud quod pro cambio acceperint ex ipfo Sale, poffint deferre Venetias fine aliquo impedimento vel banno feu defenfione ipforum Ferrarienfium, & fine aliquo datio toloneo vel male ablato. Item quod Veneti libere & abfolute poffint in Civitate Ferraria ejus diftritu emere canapum, & ipfum deferre Venetias fine aliquo datio vel toloneo vel male ablato dando vel perfolvendo a Venetis, excepto quod pro ponderatione ftaderiæ debeant folvere apefatori Maffarii laborerii Epifcopatus Ferrarie pro mercede fua decem Imperiales pro quolibet milliario & non ultra . Item promiferunt, ftatuerunt, atque pactum fecerunt, omni tempore infra hunc terminum dare Venetis omnem blavam fuam, fcilicet blavam cujufque maneriei, optione falta, habentibus Venetis & ejus diftriftus licentiam emendi quantam blavam voluerint, & cujufque mane_ riei, & omnia legumina cujufque maneriei. Et quod fit licitum ipfis Venetis ipfam emere in Ferraria & ejus diftritu, & ipfam deferre Venetias. Et fimiliter Ferrarienfes & omnes alii, qui voluerint, poffint ipfam blavam & le. gumina Venetias deferre, quoufque fextarium frumenti Ferraria non excedat fummam quatuordecim Imperialium, fine aliquo banno vel impedimento, feu aliquo datio toloneo vel maletolletto. Item quod Veneti libere & abfoLute point emere Pifces a Ferraria inferius &nominatim in ambobus Maneziis, Fracta Villacommoda, Codegnano, Villamarzana Arcuada, Gragnano, Adria, Adriano, Corneto, & Coucanile: & ipfos pifces deferre Venetias fine aliquo banno vel toloneo vel male ablato Item quod nullo tempore homines prædi&torum locorum a Poteftate Ferrariæ compelli poffint ut pifces prædictos Ferrariam ducere teneantur. Item promiferunt, quod fi Dominus Dux Ve netiæ fecerit bannum fuarum rerum alicui Civitati vel loco, qui illas merces vel res, quas Ferrarienfes vel alii apud Ferrariam vel in ejus districtu conducent, eas non dabum, nec permittent deferre ipfas merces & res ad illam Civitatem vel locum: fed illud idem bannum ex ipfis | rebus & mercimoniis facient eis quemadmodum fecerit Dominus Dux Venetia, poftquam eis a Domino Duce fuerit denuntiatum infra octo dies. Item quod de prædis, robariis, & damnis datis bominibus Venetia in Ferraria & ejus diftriEtu, de omnibus quæftionibus, petitionibus ac querimoniis tam percuffionum & injuriarum, debitis &toloneis & male ablatis, quàm de aliis omnibus rationibus Venetis prædictis ratio fiet fecundùm pacta & ftatuta atque ordinamental

B

per omnia binc retro inter Venetiam & Ferrariam factis, ita quod præfens pactum in aliquo capitulo vel verbo prædictis aliis pactis, ordinamentis & promiffionibus olim factis non debeant obeffe neque præjudicium generare. Que omnia jam dictus Dominus Hubertus Poteftus Ferrarie verbo prædictorum Ambaxatorum confenfu & voluntate, & ipfi etiam Ambaxatores, per Domini Euangelia, corporaliter juraverunt attendere, obfervare, firma tenere

non contravenire aliquo modo vel ingenio. Infuper juravit dictus Poteftas fimiliter Ambaxatorum verbo, confenfu, & voluntate, quod faciet jurare Officiales fuos, & unum hominem, fuper animam totius Populi Ferrariæ & Ferrarienfium, verbo ipfius Populi, quod hæc omnia. pleniter obfervabunt & attendent, non contravenient aliquo modo vel ingenio. Et quod ipfe faciet hac eadem jurare Succeffori fuo vel Rectoribus. Et nominatim quod ipfe Succeffor feu Rectores facient fuos Oficiales hæc jurare: obfervato ifto ordine facramenti fui & Officia lium in quolibet anno per totum annum, in initio Poteftaria vel Rectoria ipfius Civitatis, ufquequo dictum tempus decem annorum fuerit exple tum. Et quod faciet in Statuto Ferrariæ fcribi Chac nec deleri per totum dictum tempus. Et quod de his ipfe Poteftas Poteftates future &Rectores & Officiales non poffent petere nec babere abfolutionem dicti facramenti a Populo Civitatis, vel ab aliqua alia perfona aliquo modo vel ingenio. Ad hæc fuerunt teftes præfentes & rogati, Domini Cardinalis Zorzus, Stephanus Betanus, Nicolaus Donatus, Nicolaus Quirinus, Angelus Damianus, Petrus Balifta,

Albertinus Cafolerius de Venetiis, Wilielmus Cornaclinus, & Camarinus Notarius de Ferraria & alii.

Actum eft hoc Venetiis in Palatio Ducatus. Ego Gabriel Scribanus Sacri Palatii Notarius his prædictis interfui,& rogatus fcripfi & Droboravi.

E

Sed & ante hofce annos fpectanda fe nobis præbent acta Pacis inter Mediolanenfem Rempublicam & Laudenfem Populum confectæ. Exploratum eft, quot calamitatibus agitata fuerit Laudenfis Civitas, quod finitima Mediolano Urbi potentiffime foret, cujus etiam. jugum fubire coacta fuerat. Ex Laudenfium præcipue querelis factum eft, ut Fridericus I. Auguftus, irato animo adversùs Mediolanenfes non femel arma tulerit, eorumque Urbem. folo tamdem æquarit. Diu perduraffe odia ac fimultates inter utrumque Populum par eft credere. Sed Anno demum MCXCIX. conditionibus infra legendis pax inter eos coaluit, cujus tabulas ex Collectaneis Puricellianis MStis in Bibliotheca Ambrofiana adfervatis ego olim defcribebam.

Acta