vos P), uti veftram Karthaginienfium amicitiae prae- V. c. 534. ponamus, quum, qui id fecerunt, Saguntinos crude. a. C. 218. lius, quam Poenus hoftis perdidit, vos focii prodi. deritis? ibi quaeratis focios, cenfeo, ubi Saguntina clades ignota eft. Hifpanis populis, ficut lugubre, ita infigne documentum Sagunti ruinae erunt, ne quis fidei Romanae aut focietati confidat. Inde ex. templo abire finibus Volcianorum juffi, ab nullo deinde concilio Hifpaniae benigniora verba tulere, itaque nequidquam peragrata Hifpania, in Galliam transeunt. XX. In his nova terribilisque fpecies vifa eft, quod armati (ita mos gentis erat) in concilium venerunt. quum, verbis extollentes gloriam virtutemque populi Romani ac magnitudinem imperii, pe tiffent, ne Poeno, bellum Italiae inferenti, per agros urbesque fuas transitum darent; tantus cum fremitu rifus dicitur ortus, ut vix a magiftratibus majoribusque natu juventus fedaretur. Adeo ftolida inpudensque poftulatio vifa eft, cenfere, ne in Italiam transmittant Galli bellum, ipsos id avertere in fe, agrosque fuos pro alienis populandos objicere. Sedato tandem fremitu, refponfum legatis eft, Neque Romanorum in fe meritum effe, neque Karthaginienfium injuriam, ob quae aut pro Romanis, aut adverfus Poenos fumant arma. Contra ea audire fefe, gentis fuae homines agris finibusque Italiae pelli a populo Romano, ftipendiumque pendere, et cetera indigna pati. Eadem ferme in ceteris Galliae conciliis dicta auditaque: nec hospitale quidquam pacatumve fatis prius auditum, quam Maffiliam venere. Ibi omnia, ab fociis inquifita cum cura ac fide, cognita, praeoccupatos jam ante 9) ab Hannibale Gallorum animos effe. fed ne illi quidem ipfi fatis mitem gentem fore, (adeo ferocia atque indomita ingenia effe) ni fubinde auro, cujus avidiffima gens eft, principum animi concilientur. Ita peragratis Hifpaniae et Galliae populis, legati Romam redeunt, haud B 2 Romani, poftulare vos, leg. vos, R. p. Gron. Crev. V.c. 534. haud ita multo poft, quam confules in provincias 4. C. 218. profecti erant. civitatem omnem in exfpectatio nem belli erectam invenerunt, fatis conftante fama, jam Iberum Poenos transmififfe. XXI. Hannibal, Sagunto capto, Karthaginem novam in hiberna concefferat. ibique, auditis, quae Romae, quaeque Karthagine acta decretaque forent, feque non ducem folum, fed etiam cauffam effe belli, partitis divenditisque reliquiis praedae, nihil ultra differendum ratus, Hifpani generis milites convocat: Credo ego vos, inquit, focii, et ipsos cernere, pacatis omnibus Hifpaniae populis, aut finiendam nobis militiam, exercitusque dimittendos effe: aut in alias terras transferendum bellum: ita enim hae gentes non pacis folum, fed etiam vittoriae, bonis florebunt, fi ex aliis gentibus praedam et gloriam quaeremus. Itaque, quum longinqua ab domo inftet militia, incertumque fit, quando domos veftras, et quae cuique ibi cara funt r), vifuri fitis, fi quis veftrum fuos invifere vult, commeatum do. Primo vere, edico, adfitis; ut, Diis bene juvantibus, bellum ingentis gloriae praedaeque futurum incipiamus. Omnibus fere vifendi domos oblata ultro poteftas grata erat, et jam defiderantibus fuos, et longius in futurum providentibus defiderium. Per totum tempus hiemis quies inter labores, aut jam exhauftos, aut mox exhauriendos, renovavit corpora animosque ad omnia de integro patienda. Vere primo ad edictum convenere. Hannibal, quum recenfuisfet omnium auxilia gentium, Gades profectus Her. culi vota exfolvit: novisque fe obligat votis, fi cetera profpera eveniffent. Inde partiens curas fimul in inferendum atque arcendum bellum, ne, dum ipse terrestri per Hifpaniam Galliasque itinere Italiam peteret, nuda apertaque Romanis Africa ab Sicilia effet, valido praefidio firmare eam $) ftatuit. Pro eo fupplementum ipse ex Africa, maxime jaculatorum, levium armis, petiit; ut Afri in Hifpania, r) fint Gron. Crev, cam 1, et eam Eaed. in in Africa Hifpani ), melior procul ab domo futurus V. c. 534. uterque miles, velut mutuis pignoribus obligati, a. C. 218. ftipendia facerent. Tredecim millia octingentos quinquaginta pedites caetratos mifit in Africam, et funditores Baliares ") octingentos feptuaginta: equites mixtos ex multis gentibus mille ducentos. Has copias partim Karthagini praefidio effe, partim distribui per Africam jubet. fimul conquifitoribus in civitates miffis, quatuor millia confcripta deletae juventutis, praefidium eosdem et obfides, duci Karthaginem jubet. XXII. Neque Hifpaniam neglegendam ratus, (atque ideo haud minus, quod haud ignarus erat, circumitam ab Romanis eam legatis ad follicitandos principum animos) Hasdrubali fratri, viro inpigro, eam provinciam deftinat, firmatque eum Africis maxime praefidiis, peditum Afrorum undécim millibus octingentis quinquaginta, Liguribus trecentis, Baliaribus quingentis. ad haec peditum auxilia additi equites Libyphoenices (mixtum Punicum Afris genus) trecenti *), et Numidae Maurique adcolae Oceani ad mille octingentos, et parva Ilergetum manus ex Hifpania, ducenti equites: et, ne quid ) terrestris deeffet auxilii genus, elephanti quatuordecim. claffis praeterea data 2) ad tuendam maritimam oram, (quia, qua parte belli vicerant, ea tum quoque rem gefturos Romanos, credi poterat) quinquaginta quinqueremes, quadriremes duae, triremes quinque: fed aptae inftructaeque remigio triginta et duae quinqueremes erant, et triremes quinque. Ab Gadibus Karthaginem ad hiberna exercitus rediit. atque inde, profectus praeter Etoviffam urbem, ad Iberum maritimamque oram ducit. lbi, fama eft, in quiete vifum ab eo juvenem divina fpecie, qui je ab Jove diceret ducem in Italiam Hannibali millum: proinde Jequeretur, neque usquam a fe defle t) in Afr. Hifp. leg. Hifp. in A. Gron. Crev. u) Baleares Eaed. x) quadringenti et quinquaginta Crev. Y) quod Ead. z) add. eft Gron. Crev. V.c. 534. deflecteret oculos. Pavidum primo, nusquam circuma. C. 218. fpicientem aut refpicientem, fequutum; deinde, cura humani ingenii, quum, quidnam id effet, quod refpicere vetitus effet, agitaret animo, temperare oculis nequiviffe; tum vidiffe, poft fefe ferpentem mira magnitudine cum ingenti arborum ac virgul. torum ftrage ferri, ac poft infequi cum fragore coeli nimbum: tum, quae moles ea, quidve prodigii effet, quaerentem audiffe: Vaftitatem. Italiae effe. pergeret porro ire, nec ultra inquireret, fineretque fata in occulto effe. XXIII. Hoc vifu laetus tripartito Iberum copias trajecit, praemiffis, qui Gallorum animos, qua traducendus exercitus erat, donis conciliarent, Al. piumque transitus fpecularentur. nonaginta millia peditum, duodecim millia equitum Iberum traduxit. Ilergetes inde, Bargufiosque, et Aufetanos, et Lacetaniam, quae fubjecta Pyrenaeis montibus eft, fubegit: oraeque huic omni praefecit Hannonem, ut fauces, quae Hifpanias Galliis jungunt, in poteftate effent. Decem millia peditum Hannoni ad praefidium obtinendae regionis data, et mille equites. Poftquam per Pyrenaeum faltum traduci exercitus eft coeptus, rumorque per barbaros manavit certior de bello Romano; tria millia inde Carpetanorum pe. ditum iter averterunt. conftabat, non tam bello motos, quam longinquitate viae infuperabilique. Alpium transitu. Hannibal, quia revocare aut vi retinere eos anceps erat, ne ceterorum etiam feroces animi irritarentur, fupra feptem millia hominum do. mos remifit, quos et ipse gravari militia fenferat, Carpetanos quoque ab fe dimiffos fimulans. XXIV. Inde, ne mora atque otium animos follicitarent, cum reliquis copiis Pyrenaeum transgreditur, et ad oppidum Illiberi a) caftra locat. Galli quamquam Italiae bellum inferri audiebant, tamen, quia vi fubactos trans Pyrenaeum Hifpanos fama erat, praefidiaque valida inpofita, metu fervitutis ad arma confternati, Rufcinonem aliquot populi a) Illiberim Crev. conve conveniunt. quod ubi Hannibali nunciatum eft, mo-V.c. $34. ram magis, quam bellum, metuens, oratores ad re-a. C. 218. gulos eorum mifit, conloqui femet ipsum velle cum his; et vel illi propius Illiberi accederent, vel fe Rufcinonem proceffurum, ut ex propinquo congreffus facilior effet: nam et accepturum eos in caftra fua fe laetum, nec cunttanter fe ipsum ad eos venturum. Hofpitem enim je Galliae, non hoftem, adveniffe: nec ftricturum ante gladium, fi per Gallos liceat, quam in Italiam veniffet. Et per nuncios quidem haec. Ut vero reguli Gallorum, caftris ad Illiberim extemplo motis, haud gravate ad Poenum venerunt; capti donis, cum bona pace exercitum per fines fuos praeter Ruscinonem oppidum transmiferunt. 4 XXV. In Italiam interim nihil ultra, quam Iberum transiffe Hannibalem, a Maffilienfium legatis Romam perlatum erat: quum perinde, ac fi Alpes jam transiffet, Boji, follicitatis Infubribus, defecerunt; nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod nuper circa Padum, Placentiam Cremonamque colonias in agrum Gallicum dedu&tas aegre patiebantur. Itaque, armis repente adreptis, in eum ipsum agrum inpetu facto, tantum terroris ac tumultus fecerunt, ut non agreftis modo multitudo, fed ipfi triumviri Romani, qui ad agrum venerant adfignandum, diffifi Placentiae moenibus, Mutinam confugerint, C. Lutatius, C. Servilius, T. Annius. Lutatii nomen haud dubium eft. pro C. Servilio et T. Annio, Q. Acilium et C. Herennium habent quidam annales: alii P. Cornelium Afinam et C. Papirium Mafonem. Id quoque du bium eft, legati, ad expoftulandum miffi ad Bojos b), violati fint, an in triumviros agrum metantes inpetus fit factus. Mutinae quum obfiderentur, et gens, ad obpugnandarum urbium artes rudis, pigerrima eadem ad militaria opera, fegnis intactis adfideret muris, fimulari coeptum de pace agi. evocatique ab Gallorum principibus legati ad conloquium, non b) ad Bojes missi Gron. Crev. contra |