praeterquam ad extremum, unde ferrum exftabat. V. c. $31. id, ficut in pilo, quadratum ftuppa circumligabant, a. C. 218. liniebantque ) pice. Ferrum autem tres longum $) habebat pedes, ut cum armis transfigere corpus poffet. Sed id maxime, etiamfi haefiffet in fcuto, nec penetraffet in corpus, pavorem faciebat; quod, quum medium accenfum mitteretur, conceptumque ipso motu multo majorem ignem ferret, àrma omitti cogebat, nudumque militem ad infequentes ictus praebebat.

IX. Quum) diu anceps fuiffet certamen, et Saguntinis, quia praeter fpem refifterent, creviffent animi; Poenus, quia non viciffet, pro victo effet; clamorem repente oppidani tollunt, hoftemque in ruinas muri expellunt; inde inpeditum trepidantemque exturbant; poftremo fufum fugatumque in caftra redigunt. Interim ab Roma legatos veniffe nunciatum eft. quibus obviam ad mare missi ab Hannibale, qui dicerent, nec tuto eos adituros inter tot tam efferatarum ") gentium arma: nec Hannibali, in') tanto discrimine rerum, operae effe le. gationes audire. Adparebat, non admiffos protinus Karthaginem ituros. literas igitur nunciosque ad principes factionis Barcinae praemittit, ut praepararent fuorum animos, ne quid pars altera gratificari pro Romanis poffet.

X. Itaque, praeterquam quod admiffi auditique funt,

ea quoque vana atque irrita legatio fuit. Hanno unus adverfo fenatu cauffam foederis, magno filentio propter auctoritatem fuam, non adfenfum audientium, egit. Per Deos, foederum arbitros ac teftes, monuiffe, praedixiffe fe, ne Hamil. caris progeniem ad exercitum mitterent. non manes, non ftirpem ejus conquiefcere viri: nec umquam, do. nec fanguinis nominisque Barcini quisquam fuperfit, quietura Romana foedera. Juvenem flagrantem cupidine regni, viamque unam ad id cernentem, fi ex bellis

r) linebantque Gron. Crev. in longum Gron.

add, erge Gron. Crev.

u) effrenatarnm Gron, Crev.
in del, Eaed.

V. c. 534. bellis bella ferendo fubcinctus armis legionibusque via. C. 218. vat, velut materiam igni praebentes, ad exercitus mififtis. aluiftis ergo hoc incendium, quo nunc ardetis. Saguntum veftri circumfident exercitus, unde arcentur foedere: mox Karthaginem_circumfidebunt Romanae legiones, ducibus iisdem Diis, per quos priore bello rupta foedera Junt ulti. Utrum hoftem, an vos, an fortunam utriusque populi, ignoratis? Legatos, ab fociis et pro focus venientes, bonus imperator vefter in caftra non admifit, jus gentium fustulit. hi tamen, unde ne hoftium quidem legati arcentur, pulfi ad vos veniunt, res ex foedere repetunt. publica fraus abfit; autorem culpae et reum criminis depofcunt. Quo tenius agunt, fegnius incipiunt; eo, quum coeperint, vereor, ne perfeverantius faeviant. Aegates infulas Erycemque ante oculos proponite; quae terra marique per quatuor et viginti annos paffi fitis. Nec puer hic dux erat, jed pater ipse Hamiicar, Mars alter, ut isti volunt. jed Tarento, id eft *) Italia, non abstinueramus ex foedere: ficut nunc Sagunto non abstinemus. Vicerunt ergo Dii hominesque; et, id de quo verbis ambigebatur, uter populus foedus rupiffet, eventus belli, velut aequus judex, unde jus ftabat, ei villoriam dedit. Karthagini nunc Hannibal vineas turresque admovet: Karthaginis moenia quatit ariete. Sagunti ruinae (falfus utinam vates fim) noftris capitibus incident: Jusceptumque cum Saguntinis bel lum, habendum cum Romanis eft. Dedemus ergo Hannibalem? dicet aliquis. Scio, meam levem effe in eo auctoritatem propter paternas inimicitias. Sed et Hamilcarem eo periffe xx) laetatus fum, quod, fi ille viveret, bellum jam cum Romanis haberemus; et hunc juvenem, tamquam furiam facemque hujus belli, odi ac deteftor. Nec dedendum folum id piaculum rupti foederis; fed, fi nemo depofcat, devehendum in ultimas maris terrarumque oras, ablegandumque eo, unde nec ad nos nomen famaque ejus accedere, neque follicitare quietae civitatis ftatum poffit.

x) id eft leg. tum in Gron. Crev.

xx) periisse Eaed.

poffit. Ego ita cenfeo, legatos extemplo Romam V. c. 534. mittendos, qui fenatui fatisfaciant: alios, qui Han- a. C.218. nibali nuncient, ut exercitum ab Sagunto abducat, ipsumque Hannibalem ex foedere Romanis dedant. tertiam legationem ad res Saguntinis reddendas decerno.

XI. Quum Hanno peroraffet, nemini omnium certare oratione cum eo neceffe fuit. adeo prope omnis fenatus Hannibalis erat; infeftiusque loquutum arguebant Hannonem, quam Flaccum Valerium, legatum Romanum. Refponfum inde legatis Romanis eft, Bellum ortum ab Saguntinis, non ab Hannibale effe. populum Romanum injufte facere, fi Saguntinos vetuftiffimae Karthaginienfium focietati praeponat. Dum Romani tempus terunt legationibus mittendis, Hannibal, quia feffum militem proeliis operibusque habebat, paucorum iis dierum quietem dedit, ftationibus ad cuftodiam vinearum aliorumque operum dispofitis. interim animos eorum nunc ira in hoftes ftimulando, nunc fpe praemiorum accendit. Ut vero pro concione praedam captae urbis edixit militum fore, adeo accenfi omnes funt, ut, fi extemplo fignum datum effet, nulla vi resisti videretur poffe. Saguntini ut a proeliis quietem habuerant, nec laceffentes, nec laceffiti per aliquot dies; ita non nocte, non die umquam ceffaverant ab opere, ut novum murum ab ea parte, qua patefactum oppidum ruinis erat, reficerent. Inde obpugnatio eos aliquanto atrocior, quam ante, adorta eft: nec, qua primum aut potiffimum parte ferrent opem, (quum omnia variis clamoribus ftreperent) fatis fcire poterant. Ipse Hannibal, qua turris mobilis, omnia munimenta urbis fuperans altitudine, agebatur, hortator aderat. quae quum admota, ca tapultis balliftisque per omnia tabulata dispofitis, muros defenforibus nudaffet; tum Hannibal, occafionem ratus, quingentos ferme Afros cum dolabris ad fubruendum ab imo murum mittit. nec erat difficile opus, quod caementa non calce durata erant, fed interlita luto, ftructurae antiquae genere. Ita

que

V. c. 534. que latius, quam caederetur, ruebat: perque pa4.C. 218. tentia ruinis agmina armatorum in urbem vadebant.

Locum quoque editum capiunt: conlatisque eo catapultis balliftisque, ut caftellum in ipsa urbe velut arcem inminentem haberent, muro circumdant: et Saguntini murum interiorem ab nondum capta urbis parte ducunt. Utrimque fumma vi et muniunt, et pugnant: fed, interiora tuendo, minorem in dies urbem Saguntini faciunt. Simul crefcit inopia omnium longa obfidione, et minuitur exfpectatio externae opis; quum tam procul Romani, unica fpes, circa omnia hoftium effent. Paullisper tamen adfectos animos recreavit repentina profe&tio Hannibalis in Oretanos Carpetanosque. qui duo populi, delectus acerbitate confternati, retentis conquifitoribus, metum defectionis quum prae. buiffent, obpreffi celeritate Hannibalis, omiferunt

mota arma.

XII. Nec Sagunti obpugnatio fegnior erat, Maharbale, Himilconis filio, (eum ) praefecerat Hannibal) ita inpigre rem agente, ut ducem abeffe nec cives, nec hoftes fentirent. Is et proelia aliquot fecunda fecit, et tribus arietibus aliquantulum 2) muri discuffit; ftrataque omnia recentibus ruinis advenienti Hannibali ostendit. Itaque ad ipsam arcem extemplo ductus exercitus, atroxque proelium cum multorum utrimque caede initum, et pars arcis capta eft. Tentata deinde per duos eft exigua pacis fpes, Alconem Saguntinum, et Alorcum Hifpanum. Alcon, infciis Saguntinis, precibus aliquid moturum ratus, quum ad Hannibalem noctu transiffet, poftquam nihil lacrimae movebant, conditionesque triftes, ut ab irato victore, ferebantur, transfuga ex oratore factus, apud hoftem manfit; moriturum adfirmans, qui fub conditionibus his de pace ageret. Poftulabatur autem, redderent res Turdetanis; traditoque omni auro atque argento, egreffi urbe cum fingulis veftimentis ibi habitarent, ubi Poenus juffiffet. Has pacis leges abnuente Alcone

y) quem Gron. Crev.

z) aliquantum Crev.

acce:

accepturos Saguntinos, Alorcus, vinci animos, ubi V. c. 534. alia vincantur, adfirmans, fe pacis ejus interpretema. C. 218. fore pollicetur. Erat autem tum miles Hannibalis; ceterum publice Saguntinis amicus atque hofpes. Tradito palam telo cuftodibus hoftium, transgreflus munimenta, ad praetorem Saguntinum (et ipse ita jubebat) eft deductus. quo quum extemplo concurfus omnis generis hominum effet factus, fubmota cetera multitudine, fenatus Alorco datus eft: cu jus talis oratio fuit.

XIII. Si civis vefter Alcon, ficut ad pacem petendam ad Hannibalem venit, ita pacis conditiones ab Hannibale ad vos retuliffet, fupervacaneum hoc mihi fuiffet iter, quo nec orator Hannibalis, nec transfuga ad vos venissem. Quum ille, aut veftra, aut fua culpa, manferit apud hoftem, (fi metum fimulavit, fua; veftra, fi periculum eft apud vos vera referentibus) ego, ne ignoraretis, effe aliquas et falutis et pacis vobis conditiones, pro vetufto hofpitio, quod mihi vobiscum eft, ad vos veni. Veftra autem cauffa me, nec ullius alterius, loqui, quae loquor apud vos, vel ea fides fit, quod, neque dum veftris viribus reftitiftis, neque dum auxilia ab Romanis fperaftis, pacis umquam apud vos mentionem feci. Poftquam nec ab Romanis vobis ulla fpes eft, nec veftra jam aut arma vos, aut moenia jatis defendunt, pacem adfero ad vos magis neceffariam, quam aequam. cujus ita aliqua fpes eft, fi eam quemadmodum ut victor fert Hannibal, fic vos ut vilti audiatis: fi non id, quod amittitur, in damno, (quum omnia victoris fint) fed, quidquid relinquitur, pro munere habituri eftis. Urbem vobis, quam ex magna jam parte dirutam, captam fere totam habet, adimit, agros relinquit, locum adfignaturus, in quo novum oppidum aedificetis: aurum argentumque omne, publicum privatumque, ad fe jubet deferri: conjugum veftraque corpora ac liberorum veftrorum fervat inviolata, fi inermes cum binis veftimentis velitis ab Sagunto exire. Haec villor hoftis imperat. Haec, quamquam fint gravia atque acerba, fortuna veftra