Immagini della pagina
PDF
ePub
[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]
[merged small][merged small][ocr errors]

HISTORIARUM

AB URBE CONDITA

LIBER XXI

EPITOME LIBRI XXI In Italiam belli Punici fecundi ortus narratur, et Hannibalis Poenorum ducis contra foedus per Iberum amnem transitus, a quo Saguntum, fociorum populi Romani civitas, obfeffa ottavo menfe capta eft. De quibus injuriis miffi legati ad Karthaginienfes, qui quererentur. quum Jatisfacere nollent, bellum iis indictum eft. Hannibal, Juperato Pyrenaeo faltu, per Gallias, fufis Volcis, qui obfiftere conati erant, ad Alpes venit; et laboriofo per eas transitu (quum montanos quoque Gallos obvios aliquot proeliis repulisset) defcendit in Italiam, et ad Ticinum amnem Romanos equestri proelio fudit: in quo vulneratum P. Cornelium Scipionem protexit filius, qui Africani poftea nomen accepit. iterumque exercitu Romano ad flumen Trebiam fufo, Hannibal Apenninum quoque, per magnam militum vexationem propter vim tempeftatum, transiit. Cn. Cornelius Scipio in Hifpania contra Poenos profpere pu gnavit, duce hoftium Magone capto.

T. LIVII PATAVINI

LIBER XXI

In parte operis mei licet mihi praefari, quod in principio fummae totius profeffi plerique funt rerum fcriptores, bellum maxime omnium a) me. morabile, quae umquam gefta fint, me fcriptu

a) memorabile omnium Gron, Crev. T. Liv. P. II.

A

rum;

rum; quod, Hannibale duce, Karthaginienfes cum populo Romano geffere. Nam neque validiores opibus ullae inter fe civitates gentesque contulerunt arma, neque his ipfis tantum umquam virium aut roboris fuit: et haud ignotas belli artes inter fe, fed expertas primo Punico conferebant bello. et adeo varia belli fortuna ancepsque Mars fuit, ut propius periculum b) fuerint, qui vicerunt. Odiis etiam prope majoribus certarunt, quam viribus: Romanis indignantibus, quod victoribus victi ultro inferrent arma; Poenis, quod fuperbe avareque crederent imperitatum victis effe. Fama etiam eft, Hannibalem annorum ferme novem, pueriliter blandientem patri Hamilcari, ut duceretur in Hi. fpaniam, quum, perfecto Africo bello, exercitum eo trajecturus facrificaret, altaribus admotum, taEtis facris jurejurando adactum, fe, quum primum poffet, hoftem fore populo Romano. Angebant ingentis fpiritus virum Sicilia Sardiniaque amiffae: nam et Siciliam nimis celeri defperatione rerum conceffam, et Sardiniam inter motum Africae fraude Romanorum, ftipendio etiam infuper ) inpofito, interceptam.

II. His anxius curis ita fe Africo bello, quod fuit fub recentem Romanam pacem, per quinque annos, ita deinde novem annis in Hifpania augendo Punico imperio geffit; ut adpareret, majus eum, quam quod gereret, agitare in animo bellum: et, fi diutius vixiffet, Hamilcare duce Poenos arma Italiae inlaturos fuiffe, quae Hannibalis ductu intulerunt. Mors Hamilcaris peropportuna et pueritia Hannibalis distulerunt bellum. Medius Hasdrubal inter patrem et filium octo ferme annos imperium obtinuit; flore aetatis (uti ferunt) primo Hamilcari conciliatus: gener inde ob altam indolem provecto annis adfcitus, et, quia gener erat, factionis Barcinae epibus, quae apud milites plebemque plus quam modicae erant, haud fane voluntate principum, imperio potitus. Is, plura

b) periculo Gron, Crev.

c) Superinpofito Eaed.

con

confilio, quam vi, gerens, hofpitiis regulorum magis, conciliandisque per amicitiam principum novis gentibus, quam bello aut armis, rem Karthaginienfem auxit. Ceterum nihilo ei pax tutior fuit. barbarus eum quidam palam, ob iram interfecti ab eo domini, obtruncavit; comprehenfusque ab circumftantibus haud alio, quam fi evafiffet, vultu; tormentis quoque quum laceraretur, eo fuit habitu oris, ut, fuperante laetitia dolores, ridentis etiam fpeciem praebuerit. Cum hoc Hasdrubale, quia mirae artis in follicitandis gentibus, imperioque jungendis fuo fuerat, foedus renovaverat populus Romanus, ut finis utriusque imperii effet. amnis Iberus, Saguntinisque mediis inter imperia duorum populorum libertas fervaretur.

III. In Hasdrubalis locum haud dubia res fuit, quin praerogativam militarem, qua extemplo juvenis Hannibal in praetorium delatus, imperatorque ingenti omnium clamore atque adfenfu adpellatus erat, favor etiam plebis fequeretur. Hunc vixdum puberem Hasdrubal literis ad fe arceffierat: actaque res etiam in fenatu fuerat, Barcinis nitentibus, ut adfuefceret militiae Hannibal, atque in paternas fuccederet opes. Hanno, alterius factionis princeps, Et aequum poftulare videtur, inquit, Hasdrubal; et ego tamen non cenfeo, quod petit, tribuendum. Quum admiratione tam ancipitis fententiae in fe omnes convertiffet, Florem aetatis, inquit, Hasdrubal, quem ipse patri Hannibalis fruendum praebuit, jufto jure eum a filio repeti cenfet. nos tamen minime decet, juventutem noftram pro militari rudimento adfuefacere libidini praetorum. An hoc timemus, ne Hamilcaris filius nimis fero imperia inmodica et regni paterni fpeciem videat? et, cujus regis genero hereditarii fint reliti exercitus noftri, ejus filio parum mature ferviamus? Ego, iftum juvenem domi tenendum, fub legibus, fed d) magiftratibus docendum vivere aequo jure cum ceteris, A 2

d) fub Gron. Crev.

cenfeo:

« IndietroContinua »