1

BIBLIOTHECA

REGIA

MONACENSIS.

HIST O R I ARU MÍ AB URBE CONDITA

LIBER XXI

EPITOME LIBRI XXI In Italiam belli Punici Secundi ortus narratur, et Hannibalis Poenorum ducis contra foedus per Iberum amnem transitus, a quo Saguntum, fociorum populi Romani civitas, objefa octavo mense capta eft. De quibus injuriis miffi legati ad Karthaginienfes, qui quererentur. quum jatisfacere nollent, bellum iis indi&tum eft. Hannibal, superato Pyrenaeo faltu, per Gallias, fusis Volcis, qui obsistere conati erant, ad Alpes venit ; et laborioso per eas transitu (guum montanos quoque Gallos obvios aliquot proeliis repulisset) descendit in Italiam, et ad Ticinum amnem Romanos equestri proelio fudit: in quo vulneratum P. Cornelium Scipionem protexit filius, qui Africani poftea nomen accepit. iterumque exercitu Romano ad flumen Trebiam fuso, Hannibal Apenninum quoque, per magnam militum vexatio. nem propter vim tempeftatum, transiit. Cn. Cornelius Scipio in Hispania contra Poenos prospere pugnavit, duce hoftium Magone capto.

T. LIVII PATAVINI

LIBER XXI In parte operis mei licet mihi praefari, quod in

principio fummae totius professi plerique funt rerum scriptores, bellum maxime omnium a) me. morabile, quae umquam gefta fint, me scriptu.

rum; a) memorabile omnium Gron, Crev. T. Liv. P.II.

А

rum; quod, Hannibale duce, Karthaginienses cum populo Romano gessere. Nam neque validiores opibus ullae inter fe civitates gentesque contulcrunt arma, neque his ipsis tantum umquam virium aut roboris fuit: et haud ignotas belli artes inter se, sed expertas primo Punico conserebant bello. et adeo varia belli fortuna ancepsque Mars fuit, ut propius periculum ) fuerint, qui vicerunt. Odiis etiam prope majoribus certarunt, quam viribus : Romanis indignantibus, quod victoribus victi ultro inferrent arma; Poenis, quod fuperbe avareque crederent imperitatum victis effe. Fama etiam est, Hannibalem annorum ferme novem, pueriliter blandientem patri Hamilcari, ut duceretur in Hi. fpaniam, quum, perfecto Africo bello, exercitum eo trajecturus facrificaret, altaribus admotum, ta. etis facris jurejurando adactum, fe, quum primum poilet, hoftem fore populo Romano. Angebant ingentis spiritus virum Sicilia Sardiniaque amiffae: nam et Siciliam nimis celeri desperatione rerum conceffam, et Sardiniam inter motum Africae frau. de Romanorum, ftipendio etiam infuper) inpofito, interceptam.

II. His anxius curis ita fe Africo bello, quod fuit fub recentem Romanam pacem, per quinque annos, ita deinde novem annis in Hispania augendo Punico imperio geffit; ut adpareret, majus eum, quam quod gereret, agitare in animo bellüm: et, fi diutius vixiffet , Hamilcare duce Poe. nos arma Italiae inlaturos fuisse, quae Hannibalis ductu intulerunt. Mors Hamilcaris peropportuna et pueritia Hannibalis distulerunt bellum. Medius Hasdrubal inter patrem et filium octo ferme annos imperium obtinuit; flore aetatis (uti ferunt) primo Hamilcari conciliatus: gener inde ob altam indolem provecto annis adfcitus, et, quia gener erat, factionis Barcinae epibus, quae apud milites .plebemque plus quam modicae erant, haud sane voluntate principum, imperio potitus.. Is, plura

conb) periculo Gron, Crev. c) Superinpofito Esed.

confilio, quam vi, gerens, hofpitiis regulorum magis, conciliandisque per amicitiam principum novis gentibus, quam bello aut armis, rem Karthaginienfem auxit. Ceterum nihilo ei pax tutior fuit. barbarus eum quidam palam, ob iram interfecti ab eo domini, obtruncavit; comprehensusque ab circumftantibus haud alio, quam fi evasifset, vultu; tormentis quoque quum laceraretur, eo fuit habitu oris, ut, superante laetitia dolores, ridentis etiam fpeciem praebuerit. Cum hoc Hasdrubale, quia mirae artis in sollicitandis gentibus, imperio. que jungendis fuo fuerat, foedus renovaverat po. pulus Romanus, ut finis utriusque imperii esset, amnis Iberus , Saguntinisque mediis inter imperia duorum populorum libertas servaretur.

III. In Hasdrubalis locum haud dubia res fuit, quin praerogativam militarem, qua extemplo juvenis Hannibal in praetorium delatus, imperatorque ingenti omnium clamore atque adsensu adpellatus erat, favor etiam plebis sequeretur. Hunc vixdum puberem Hasdrubal literis ad se arceffierat: acta, que res etiam in fenatu fuerat, Barcinis nitentibus, ut adfuefceret militiae Hannibal, atque in paternas fuccederet opes. Hanno, alterius factionis princeps, Et aequum poftulare videtur, inquit, Has. drubal ; et ego tamen non cenfeo, quod petit, tribuendum. Quum admiratione tam ancipitis sententiae in se omnes convertisset, Florem aetatis, inquit, Has. drubal, quem ipse patri Hannibalis fruendum praebuit, justo jure eum a filio repeti censet. nos tamen minime decet, juventutem noftram pro militari rudimento ad/uefacere libidini praetorum. An hoc time. mus, ne Hamilcaris filius nimis sero imperia inmodica et regni paterni speciem videat? et, cujus regis genero hereditarii sint relifti exercitus noftri, ejus filio parum mature serviamus? Ego, fum juvenem domi tenendum, fub legibus, sed d) magiç ftratibus docendum vivere aequo jure cum ceteris, A 2