...

que ci. ab eod. spreta) || 2. hostium 27. || 11. praedispositos] Bas. b: [caesi sunt, capti,] omnisque Ma. perdispositos Mog. per dispositos 3. et], ut (tum venerunt,) I. Gr. equos Sigonius || LVII, 2. Peroplac. a Wt indicatam supplevi sec. Ma. portuna] Peropportune Romanis 5. in] Bas. b: om. Mog. || LIIII, Heus. Populo Romano peroppor2 sq. suae. stimulabat] Florebellus: tune aut Peropportune populo Rosuae, quae stimulabat Mog. suae.mano Wt; adverbium uterque v. d. quin stimulabat Gruterus suae sae-errore ni f. posuit | post paucis dievitiaeque. stimulabat Wt. || 3. du- bus] cf. Ma. 474.1d, praegressis, bius ci. Dr. || 4. et] add. Bas. b. || 6. Antigono et Cottoni I. F. Gr. nequaquam] neque antea I. F. Gr. Cotto: Cotto W1 1, 27 t. || is] add. 7. regni ventura] Bas. b: ventura Sigonius || 3. (ea res)] del., quia posregni Mog. 8. adsoleat] Bas. b: sit esse v. l. ad quae res §. extr. huc adsolet Mog. ut adsolet, tum praebe-ex mg. delata, sed in loco desperato ret ci. Wt [9. ut ministri] Bekkerus: nihil decerno: ea res Mog. ea de re et ministri Mog. ex ministris Crev. ci. a Sig. 1. erat Sig. et I. F. Gr. a LV, 1. a Zycho scriba Heus. 2. rege W ll. ll. || saepius] Wt: saepe Xychus fort. Eutychus (et sic §.4.6.7) Iunius Mog. saepe invitus Bas. b Ma. || perductus] Bas. a: productus perinvitus Sig. (I. F. Gr.) saepe Mog. 4. oblatum] T. Faber: voca- iunctus Wl. Ifort. missus. [iis] Wl. tum Mog. | iube I. F. Gr. iube. Et || fama, inde certi] Dr. fama incerti Kr.; lac. indicavit Sigonius || 6. missi Mog. fama, dein certi I. Perizonius || comprehenderent,] Bas. a: misit 4. praestaret] Bas. b: daret Mog. || comprehenderent. Mog. || 7. vul- 5. sedes fundare] I. F. Gr.: se fungatum] Bas. b: negatum Mog. | ne- dare Mog. sedes dare Bas. a. 7. aegantem Xychus,.. adfirmant] quales] (aequales) Duk. praedandi Bas.a: negant.., Xychum..adfirma- animo aequales Heus. ab illis ci. bant Mog. 8. superesset quam quod Wt. 8. accommodabantur Sigoalter perisset] Ma: superesset cuius nius: commodabantur | Bastarnae, scelere alter perisset Heus. perisset Dardanos] Bas. a: Dardani BastarMog. superesset Florebellus Muretus nae Mog. 9. rem] add. Dr. || averLVI, 1. Perseus omnia] Bas. b: sis] Bas. a: reversis Mog. | LVIII, Omnia Perseus certior factus Mog. 1. Digressu - deinde] Ma, qui cf.; || 2. is] Wt: qui Bas. a, om. Mog. || 3. locus nondum persanatus: Digressi Antigonum] Bas. a: Antiochus eum sunt pacato agro deinde Mog. InMog. neque] Bas. a: et neque gressi sunt pacato agmine fide (duMog. 4. eius custoditum] Bas. a: ctu ci. Wt) Bas. a. || posterius et] eius concustoditum Mog. et custo- Mog. Ma.: sed Bas. a. [[ post ob faditum Wtcf. praef. || 9sq. agitarent, mam aut post propter famam etc. ci. alterius.] Dr.: cum diris agita- Dr. post ad famam ci. Wt. || fama] rent, extinctum esse, execrationi- Ma: famam Mog. || neque] add. Bas. bus alterius Mog. eum diris agita-a (Ma.) | empto contenti] Bas. a rent: extinctum esse: execrationi- (Ma., qui de sqq. cf.): evito contenbus alterius Bas. a eum diris agita- tio Mog. || 3. quo cum subire] ci. rent, extinctum esse cum execra- Wt: quo ubi ire Mog. quum subire tionibus alterius. Bas. b; al. Sigo- I. F. Gr. || 7. procella cum] Bas. a: nius, I. F. Gr. | tamen admoveri] procellarum Mog. vi procellarum Ma: admoveri tamen ed. Par. 1573 cum ci. Wt. I plerique semiennes tamen admoneri Mog. (Bekkerus) Bas. a: proeliique se inermes Mog. admoneri tamen Bas. b. aut (tum consultari] Bas. a: consultarique add. Crev.) adfuisset aut] A. Peri- Mog. 8. quo] add. Ma. || aquilonizonius praeeunte fere Glareano: haud am] Ma: Apolloniam meridianam Mog., del. Roellus (Bekkerus, Ma.) Mog. 9. dum firmaret res] Bas. b: haud ** Wt cf. praef. illa die W11, tum firmare tres Mog. || LVIIII, 2.

Livi vol. III.

trecenos] Paris.1529 al. (Drumannus | Dodwellus | Ti.] Pighius: C. Mog. || d. Arbeiter u. Communisten etc. p. 7. in fanis Duk. | capita qui ci. Duk. 179 n. 97): tricenos Mog. 4. A. (du Rieu mnemos. 1, 101.) || 8. lanxManlius] Bas. a cf. Th. Mommsen que] Gisb. Cuperus (Oudendorpius, Cassiod. chron. (act.soc. sc. Sax. VIII) Ma.): lanaque Mog. (Iul. Obsequens ad h. a. p. 614 sq. coll. p. 696: M. c. 61) laenaque Schefferus | intriAttilius Mog. || 5. tribus creatis] no- mentis Oudendorpius | apposita Iul. mina horum praetorum excidisse et Obseq. l. 1. ibique intpp. (Ma): oppoGlareanus et Crev. coniecerunt idem-sita || fuit] imperf. ex Iul. Obseq. que ante hos viginti annos, cum Livi-praefert Wt praef. de mensa .] um primum perlegerem, adnotaveram Heus. (Ma.):. de mensa Mog. * addens, eo facilius librarium h. l. errare potuisse, quod duo M. Titiniï h. a. praetores fuerint quartum] V.

* [ad lib. XXXIIII, 1, 7 cf. C. F. W. Müllerum ann. pl. 85, 281 sqq., ad lib. XXXX, 19,2 eund. ibid. p. 283 sqq., 44, 6. p. 277 sqq.

[PERIOCHA LIBRI XXXI.]

[Belli adversus Philippum Macedoniae regem, quod intermissum erat, repetiti causae referuntur hae: tempore initiorum duo iuvenes Acarnanes, qui non erant initiati, Athenas venerunt et in sacrarium Cereris cum aliis popularibus suis intraverunt. ob hoc, tamquam summum nefas commisissent, ab Atheniensibus occisi sunt. Acarnanes mortibus suorum commoti ad vindicandos illos auxilium a Philippo petierunt et Athenas obpugnaverunt, Athenienses auxilium a Romanis petierunt. post pacem Carthaginiensibus datam paucis mensibus coeptum est, ab urbe condita autem anno quingentesimo quinquagesimo. cum Atheniensium, qui a Philippo obsidebantur, legati auxilium a senatu petissent et id senatus ferendum censuisset, plebe, quod tot bellorum continuus labor gravis erat, dissentiente tenuit auctoritas patrum, ut sociae civitati ferri quoque opem populus iuberet. id bellum P. Sulpicio consuli mandatum est, qui exercitu in Macedoniam ducto equestribus proeliis prospere cum Philippo pugnavit. Aboedeni a Philippo obsessi ad exemplum Saguntinorum suos seque occiderunt. L. Furius praetor Gallos Insubres rebellantes et Hamilcarem Poenum bellum in ea parte Italiae molientem acie vicit. Hamilcar eo bello occisus est et milia hominum xxxv. praeterea expeditiones Philippi regis et Sulpici consulis expugnationesque urbium ab utroque factas continet. Sulpicius consul bellum gerebat adiuvantibus rege Attalo et Rhodiis. triumphavit de Gallis L. Furius praetor.]

TITI LIVI

AB VRBE CONDITA

LIBER XXXI.

I. Me quoque iuvat, velut ipse in parte laboris ac peri- 1 culi fuerim, ad finem belli Punici pervenisse. nam etsi 2 profiteri ausum perscripturum res omnis Romanas in partibus singulis tanti operis fatigari minime conveniat, tamen, 3

Livi vol. III.

1

cum in mentem venit tris et sexaginta annos

tot enim

sunt a primo Punico ad secundum bellum finitum 4 aeque multa volumina occupasse mihi quam occupaverint quadringenti octoginta septem anni a condita urbe ad Ap. Claudium consulem qui primum bellum Carthaginiensibus 5 intulit, iam provideo animo, velut qui proximis litori vadis inducti mare pedibus ingrediuntur, quidquid progredior, in vastiorem me altitudinem ac velut profundum invehi et crescere paene opus, quod prima quaeque perficiendo minui videbatur.

6 Pacem Punicam bellum Macedonicum excepit, periculo haudquaquam comparandum aut virtute ducis aut 7 militum robore, claritate regum antiquorum vetustaque fama gentis et magnitudine imperii, quo multa quondam Europae, maiorem partem Asiae obtinuerant armis, prope 8 nobilius. ceterum coeptum bellum adversus Philippum decem ferme ante annis triennio prius depositum erat, 9 cum Aetoli et belli et pacis fuissent causa. vacuos deinde pace Punica iam Romanos et infensos Philippo cum ob infidam adversus Aetolos aliosque regionis eiusdem 10 socios pacem, tum ob auxilia cum pecunia nuper in Africam missa Hannibali Poenisque preces Atheniensium, quos agro pervastato in urbem compulerat, excitaverunt ad renovandum bellum.

1

II. Sub idem fere tempus et ab Attalo rege et Rhodiis legati venerunt nuntiantes, Asiae quoque civitates 2 sollicitari. his legationibus responsum est, curae eam rem senatui fore; consultatio de Macedonico bello integra 3 ad consules, qui tunc in provinciis erant, reiecta est. interim ad Ptolemaeum Aegypti regem legati tres missi, C. Claudius Nero, M. Aemilius Lepidus, P. Sempronius Tuditanus, ut nuntiarent victum Hannibalem Poenosque 4 et gratias agerent regi, quod in rebus dubiis, cum finitimi etiam socii Romanos desererent, in fide mansisset, et peterent, ut, si coacti iniuriis bellum adversus Philippum suscepissent, pristinum animum erga populum Romanum

5

conservaret.

Eodem fere tempore P. Aelius consul in Gallia, cum audisset a Boiis ante suum adventum incursiones in agros

sociorum factas, duabus legionibus subitariis tumultus 6 eius causa scriptis additisque ad eas quattuor cohortibus de exercitu suo C. Ampium praefectum sociûm hac tumultuaria manu per Umbriam, qua tribum Sapiniam vocant, agrum Boiorum invadere iussit; ipse eodem aperto itinere per montes duxit. Ampius ingressus hostium 7 fines primo populationes satis prospere ac tuto fecit. delecto deinde ad castrum Mutilum satis idoneo loco ad demetenda frumenta iam enim maturae erant segetes profectus neque explorato circa nec stationibus satis 8 firmis, quae armatae inermis atque operi intentos tutarentur, positis inproviso inpetu Gallorum cum frumentatoribus est circumventus. inde pavor fugaque etiam armatos cepit. ad septem milia hominum palata per se- 9 getes sunt caesa, inter quos ipse C. Ampius praefectus, ceteri in castra metu compulsi. inde sine certo duce 10 consensu militari proxima nocte relicta magna parte rerum suarum ad consulem per saltus prope invios perve- . nere. qui nisi quod populatus est Boiorum finis et cum 11 Ingaunis Liguribus foedus icit, nihil quod esset memorabile aliud in provincia cum gessisset, Romam rediit,

III. Cum primum senatum habuit universis postu- 1 lantibus, ne quam prius rem quam de Philippo ac sociorum querellis ageret, relatum extemplo est, decrevitque 2 frequens senatus, ut P. Aelius consul quem videretur ei cum imperio mitteret, qui classe accepta, quam ex Sicilia Cn. Octavius reduceret, in Macedoniam traiceret. M. Va- 3 lerius Laevinus propraetor missus circa Vibonem duodequadraginta navibus ab Cn. Octavio acceptis in Macedoniam transmisit. ad quem cum M. Aurelius legatus 4 venisset edocuissetque eum, quantos exercitus, quantum navium numerum comparasset rex, quem ad modum circa 5 omnis non continentis modo urbes, sed etiam insulas partim ipse adeundo, partim per legatos conciret homines ad arma, maiore conatu Romanis id capessendum bellum 6 esse, ne cunctantibus iis auderet Philippus, quod Pyrrus prius ausus ex aliquanto minore regno esset. haec scribere eadem Aurelium consulibus senatuique placuit.

IIII. Exitu huius anni cum de agris veterum mili- 7