EPITOME LIBRI XXXII. 1 COMPLURA prodigia ex diversis regionibus nunciata referuntur: inter quæ, in Macedonia in puppi longe navis lauream esse natam. T. Quinctius Flamininus consul adversus Philippum feliciter pugnavit in faucibus Epiri, fugatumque coëgit in regnum reverti. Ipse Thessaliam, quæ est vicina Macedoniæ, socis Etolis et Athamanibus, veravit. L. Quinctius Flamininus consulis frater, Attalo rege et Rhodiis adju vantibus, in Euboeam et maritimam oram trajectus, Eretriam expugnavit. Achæi in amicitiam recepti sunt. Conjuratio servorum, facta de solvendis Karthaginiensium obsidibus, obpressa est; duo millia necati sunt. Prætorum numerus ampliatus est, ut seni crearentur. Cornelius Cethegus consul Gallos Insubres prælio fudit. Cum Lacedæmoniis et tyranno eorum Nabide amicitia juncta est. Præterea expugnationes urbium in Macedonia referuntur. 1 Navali bello . . . in Eubœam et maritimam_oram trajectus, Eretriam expugnavit] Vulgati habent: navali prælio.. Eubœam et maritimam mam cepit. Sed primo nullum hoc libro memoratur navale prælium L. Quintii. Deinde non Euboeam ille cepit, sed duas tantum Eubœæ urbes, Eretriam et Carystum. Vid. infra capp. 16. et 17. Ea lectio quam admisimus, hausta est e codicibus a Gronovio inspectis. Etsi ne sic quidem fortasse locus omnino sanus est. Offendunt enim rà in Eubœam et maritimam oram. Præterea, quum una ex urbibus a L. 2 Quintio captis nominetur, cur nulla fit alterius mentio? Non magnopere repugnaremus, si quis legendum esse crederet: in Eubœam trajectus, Eretriam et Carystum cepit. 2 Oppressa est] Post hæc verba MS. Delrii, unus ex Hearnii codd. et Andreas addunt: Duo millia necati sunt. Nec aliter Campanus, nisi quod habet necata. Quod additamentum etsi non consentit cum Livio infra c. 26. non ideo minus ab auctore epitomarum, qui interdum discedere a Livio non veretur, potuit proficisci, nec proinde in vulgatis editionibus omitti debuerat. T. LIVII PATAVINI LIBER XXXII. A. C. 199. P. Villio Provinciæ. U. C. 553. CONSULES prætoresque, quum Idibus Martiis magistraL. Cornelio, tum inissent, provincias sortiti sunt. L. Cornelio Lentulo Italia, P. Villio Macedonia; prætoribus, L. Quinctio urCoss. bana, Cn. Bæbio Ariminum, L. Valerio Sicilia, L. Villio Sardinia evenit. Lentulus consul novas legiones scribere jussus: Villius a P. Sulpicio exercitum accipere. in supplementum ejus, quantum militum videretur, ut scriberet, ipsi permissum. Prætori Bæbio legiones, quas C. Aurelius consul habuisset, ita decretæ, ut retineret eas, donec consul novo cum exercitu succederet. in Galliam ubi is venisset, omnes milites exauctorati domum dimitterentur, præter quinque millia sociûm. his obtineri circa Ariminum provinciam satis esse.1 Prorogato imperio prætoribus prioris anni, (Cn. Sergio, ut militibus, qui in Hispania, Sicilia, Sardinia stipendia per multos annos fecissent, agrum adsignandum curaret; Q. Minucio, ut in Bruttiis idem 2 de conjurationibus quæstiones, quas prætor cum fide curaque exercuisset, perficeret; et eos, quos sacrilegii compertos in vinculis Romam misisset, Locros mitteret ad supplicium; quæque sublata ex delubro Proserpinæ essent, reponenda cum piaculis curaret") feria Latinæ pontificum decreto instauratæ sunt; quod legati ab Ardea questi in senatu erant, 1sibi in a iniissent Crev. b (Cn. Sergio... curaret) absunt signa parentheseos Gron. Crev. 3 1 Prorogato imperio] Vel pendent hæc ab iis quæ præcedunt, tanquam series quædam decretorum senatus de provinciis vel legendum est levi mutatione, Prorogata imperia. 2 De conjurationibus] In rempublicam. Bruttii primi fere totius Italiæ desciverant ad Aunibalem, ultimi ad Romanos redierant; nec defecerant ab Annibale, sed deserti fuerant. Hinc ira Romanorum in eos: hinc ipsorum dure a Romanis habitorum conjurationes. Testis est A. Gellius, i. X. c. 3. Romanos ita severe cum iis egisse, ut eos ignominiæ causa milites non scriberent, sed magistratibus in provincias euntibus apparere et præministrare servorum more juberent. Hinc Bruttiani interdum dicuntur lictores magistratuum. 3 Et eos quos sacrilegii compertos] Vid. supra 1. XXXI. capp. 12. et 13. 4 Sibi in monte Albano Latinis carnem] Sibi datam non esse Latinis Feriis in monte Albano de more celebratis suam ex tauro immolato portionem. * Constitutum enim erat, ut, quum septem et quadraginta populi hujus sacri participes essent, ex tauro, communi omnium victima, suam quisque populus, eamque certam et designatam portionem acciperet. Vid. not. 62. ad V. 17. monte Albano Latinis carnem, ut adsolet, datam non esse. U. C. 553. Ab Suessa nunciatum est, duas portas, quodque inter eas A. C. 199. muri erat, de cœlo tactum; et Formiani legati ædem Jovis, Prodigia. item Ostienses ædem Jovis, et Veliterni Apollinis et 5 Sanci ædes, et in Herculis æde capillum enatum : et ex Bruttiis ab Q. Minucio proprætore scriptum, equuleum cum quinque pedibus, pullos gallinaceos tres cum ternis pedibus, natos esse. Inde a P. Sulpicio proconsule ex Macedonia literæ adlatæ, in quibus inter cetera scriptum erat, lauream in puppi navis longæ enatam. Priorum prodigiorum caussa senatus censuerat, ut consules majoribus hostiis, quibus Diis videretur, sacrificarent. ob hoc unum prodigium aruspices in senatum vocati, atque ex responso eorum supplicatio populo in diem unum edicta, et ad omnia pulvinaria res divinæ factæ. 8 reddita. II. Karthaginienses eo anno argentum in stipendium in- Karthag. positum primum Romam advexerunt. id quia probum non primam tributi pensioesse quæstores renunciaverant, experientibusque 6 pars quar- nem solta decocta erat, pecunia Romæ mutua sumta, intertrimen- vunt. tum argenti suppleverunt. Petentibus deinde, ut, si jam videretur senatui, obsides sibi redderentur, & centum redditi obsides. de ceteris, si in fide permanerent, spes facta. Pe- Obsidum tentibus iisdem, qui non reddebantur obsides, ut ab Norba, pars iis ubi parum commode essent, alio traducerentur, concessum, ut Signiam et Ferentinum transirent. Gaditanis item petentibus remissum, 9ne præfectus Gades mitteretur, adversus quod iis, in fidem populi Romani venientibus, cum L. Marcio Septimo convenisset. Et Narniensium legatis, querentibus ad numerum sibi colonos non esse, et inmixtos quosdam non sui generis pro colonis se gerere, earum rerum caussa tresviros creare L. Cornelius consul jussus. creati P. et Sex. Elii (Pætis fuit ambobus cognomen) et C. Cornelius Lentulus. quod Narniensibus datum erat, 10 ut c L. del. Gron. d 5 Sanci] Semonis Sanci, qui et Dius Fidius vocabatur. De eo diximus ad 1. VIII. c. 20. 6 Pars quarta decocta erat] Parte quarta imminutum fuerat argentum, quum igni probaretur. 7 Intertrimentum argenti] Quartam illam partem, quam argentum excoctum amiserat. 8 Centum redditi obsides. de ceteris] Atqui supra 1. XXX. c. 37. centum omnino obsides dare jubentur a Scipione Pœni. At Appianus, 1. de Bell. Pun. centum quinquaginta ab eodem Scipione postulatos tradit. Verisimile est Livium hic quoque, ut sæpe alias, VOL. III. d triumviros Gron. Crev. diversos auctores super eadem re se- 9* Ne præfectus Gades mitteretur, 10 Ut colonorum numerus cogeretur] Perficeretur, absolveretur, par E U. C. 558. colonorum numerus cogeretur, id Cosani petentes non inpetraverunt. A. C. 199. litum in Macedonia. e III. Rebus, quæ Romæ agendæ erant, perfectis, consules in provincias profecti. P. Villium in Macedoniam quum Seditio mi- venisset, atrox seditio militum, jam ante irritata, nec satis in principio compressa, excepit. 11 duo millia ea militum fuere, qui ex Africa post devictum Hannibalem in Siciliam inde 12 anno fere post in Macedoniam pro voluntariis transportati erant. id voluntate factum negabant; Ab tribunis recusantes in naves inpositos. sed utcumque, seu injuncta, seu suscepta foret militia, et eam exhaustam, et finem aliquem militandi fieri æquum esse. Multis annis sese Italiam non vidisse. consenuisse sub armis in Sicilia, Africa, Macedonia. Confectos jam se labore, opere, exsangues tot acceptis vulneribus esse. Consul, caussam postulandæ missionis probabilem, si modeste peteretur, videri, dixit. seditionis nec eam, nec ullam aliam satis justam caussam esse. Itaque si manere ad signa, et dicto parere velint, se de missione eorum ad senatum scripturum. Modestia facilius, quam pertinacia, quod velint, inpetraturos. Thaumacos frustra ten IV. Thaumacos eo tempore Philippus summa vi obpugtatos deserit nabat aggeribus vineisque; et jam arietem muris admotuPhilippus. rus erat. ceterum incepto absistere eum coëgit subitus Ætolorum adventus, qui, Archidamo duce inter custodias Macedonum moenia ingressi, nec die, nec nocte finem ullum erumpendi, nunc in stationes, nunc in opera Macedonum, faciebant. et adjuvabat eos natura ipsa loci. namque Thaumaci 13 a Pylis sinuque Maliaco per Lamiam eunti loco alto siti sunt, ipsis faucibus inminentes, 14 quas Cola' vocant: Thessaliæque transeunti confragosa loca inplicae post del. Gron. tim redire jubendo in coloniam, si qui 11 Duo millia militum] Vulgo duo 12 Anno fere post] Deest post in utrisque Gronovii editionibus, contra MSS. aliorumque editorum fidem. HEARNIUS. Exstat rò post in Victor. libro. 13 A Pylis] A Thermopylis. f Cœlen Ead. 14 Quas Cœla vocant] Hanc lectionem adstruit ex MSS. Jac. Gronovius. Vulgo quam Cœlen vocant. Sed ne sic quidem sanus esse omnino videtur hic locus. Libenter et aliam hic leviculam mutationem cum Dujatio interponeremus, ut totus locus hoc modo legeretur distinguereturque: Ipsis faucibus imminentes, quas Cœla vocant Thessaliæ, quæ transeunti etc. Libro XXXI. c. 47. mentio fit sinus Euboici, quem Cola vocant. Itaque non immerito suspicari quis possit has fauces vocatas esse Cœla Thessaliæ, ad notandum discrimen. Quæ refer ad Thessaliæ: ita ut sensus sit, Thessaliam, velut maris vasti ingens æquor, sic immensam pandi planitiem ob oculos ejus qui per fauces illas ad urbem Thaumacos pervenerit. tasque flexibus vallium vias, ubi ventum ad hanc urbem est, U. C. 553. repente, velut maris vasti, sic inmensa panditur planities, ut A. C. 199. subjectos campos terminare oculis haud facile queas. 15 Ab eo miraculo Thaumaci adpellati. nec altitudine solum tuta urbs, sed quod, 16 saxo undique absciso, rupibus inposita est. Hæ difficultates, et quod haud satis dignum tanti laboris periculique pretium erat, ut absisteret incepto Philippus, effecerunt. hiems quoque jam instabat, quum inde abscessit, et in Macedoniam in hiberna copias reduxit. ræ et anxi etas. V. Ibi ceteri quidem, 17 data quantacumque quiete temporis, simul animos corporaque remiserant. Philippum 18 quan- Philippi cutum ab assiduis laboribus itinerum pugnarumque laxaverat annus, tanto magis intentum in universum eventum belli curæ angunt, non hostes modo timentem, qui terra marique urguebant; sed nunc sociorum, nunc etiam popularium animos, ne et illi ad spem amicitiæ Romanorum deficerent, et Macedonas ipsos cupido novandi res caperet. itaque et in Conciliat Achaiam legatos misit, simul qui jusjurandum (ita enim sibi Græcos. pepigerant, quotannis juraturos in verba Philippi) exigerent: simul 19 qui redderent Achæis Orchomenon, et Heræam, et Triphyliam; 20 Eleis Alipheram, contendentibus, numquam eam urbem fuisse ex Triphylia, sed sibi debere restitui, 21 quia una esset ex iis, quæ ad condendam Mega g abscisso Gron. Crev. 15 Ab eo miraculo Thaumaci appellati] Ouuua enim Græcis miraculum. 16 Saxo undique abscisso, rupibus imposita est] Vox rupibus sapit glossena quoddam additum interpretandis præcedentibus verbis. 17 Data quantacunque quiete temporis] Lege cum Jac. Gronovio, quanticunque: * id est, quamvis exigui temporis. 18 Quantum ab assiduis laboribus itinerum pugnarumque laxaverat animus] Sic habent scripti a Dujatio inspecti, et plurimi ex Gronovianis, quibus accedit Victor. et Andreæ editio. Laxaverat intelligendum se laxaverat. Vulgus editorum præferebat animum. Gronovius ex conjectura inseruerat in contextum laxaverut annus, id est anni tempestas non jam bello gerendo idonea. Ingeniosa et admodum probabilis emendatio, quam non dubitaremus amplecti, si vel unius scripti auctoritate niteretur. 19* Qui redderent] Id est, qui redditurum mox Philippum sponderent. Hoc enim tempore reddita non esse hæc loca Achæis apparet ex XXXIII. 34. infra. Sed 20 Eleis Alipheram] Dubitari non potest, quin scripserit Livius, Megalopolitis, non Eleis. Id patet tum ex iis quæ sequuntur hoc ipso loco; tum ex XXVIII. 8. ubi ab eodem Philippo Heræa itidem et Triphylia Achæis, Aliphera Megalopolitis restituitur. nimirum eas sive urbes, sive regiunculas postea Philippus iterum in suam potestatem redegisse censendus est. Porro Megalopolitæ fœderi quidem Achæorum adscripti erant. Sed tamen urbem, quæ suorum proprie finium esset, sibi privatim, non communi Achæorum, merito volunt restitui. 21 Quia una esset er iis quæ ad condendam Megalopolin] Megalopolis condita fuerat, auctore Epaminonda, multis ignobilibus Arcadia vicis oppidisque in unam urbem, majoris roboris gratia, contributis ex communi gentis Arcadum decreto. Vid. Pausan. in Arcadicis, ubi nominantur omnia oppida ex quibus Megalopolis coaluerat, quorum in numero recensetur Aliphera. Ceterum pro Megalopolim scripti quidam, ut Victorinus, Megalapolim, àlii Megalempolim. Unde Gronovius vult legi Megalenpolin, Græca plane enun |