biam regiam. Agite, iuvenes mei, primum, qui maiores estis, capite ferrum, aut haurite poculum, si segnior mors iuvat.' Et hostes aderant et auctor mortis instabat. Alii alio leto absumpti semianimes e nave praecipitantur. 5 Ipsa deinde virum comitem mortis complexa in mare sese deiecit. Nave vacua dominis regii potiti sunt. 59. The Feud between King Philip's Sons. Postquam venisse eos nuntiatum est, secessit in partem interiorem cum duobus amicis, totidem custodibus corporis; filiis, ut ternos inermes secum introducerent, 10 permisit. Ibi cum consedisset, 'sedeo' inquit miserrimus pater, iudex inter duos filios, accusatorem parricidii et reum, aut conficti aut commissi criminis labem apud meos inventurus. Iam pridem quidem hanc procellam imminentem timebam, cum vultus inter vos minime fra15 ternos cernerem, cum voces quasdam exaudirem. Sed interdum spes animum subibat deflagrare iras vestras, purgari suspiciones posse. Etiam hostes armis positis foedus icisse, et privatas multorum simultates finitas: subituram vobis aliquando germanitatis memoriam, zo puerilis quondam simplicitatis consuetudinisque inter vos, meorum denique praeceptorum, quae vereor ne vana surdis auribus cecinerim.' Haec furens ira cum dixisset, lacrimae omnibus obortae, et diu maestum silentium tenuit. 7. secessit: the implied subject is King Philip. 12. labem: stain, disgrace. 18. simultates: enmity. 24. tenuit: lasted. 16. deflagrare: cease burning. 19. germanitatis: brotherhood. 60. The Capuan Rebels despair of Pardon. Liv. 26, 13, 2-11 Ibi cum ceteri de legatis mittendis ad imperatores Romanos agerent, Vibius Virrius, qui defectionis auctor ab Romanis fuerat, interrogatus sententiam negat eos, qui de legatis et de pace ac deditione loquantur, memi5 nisse, nec quid facturi fuerint, si Romanos in potestate habuissent, nec quid ipsis patiendum sit. 'Iam e memoria excessit, quo tempore et in qua fortuna a populo Romano defecerimus? Iam, quem ad modum in defectione praesidium, quod poterat emitti, per cru10 ciatum et ad contumeliam necarimus? Quotiens in obsidentis quam inimice eruperimus, castra oppugnarimus, Hannibalem vocaverimus ad opprimendos eos? Hoc, quod recentissimum est, ad oppugnandam Romam hinc eum miserimus? Age contra, quae illi infeste in 15 nos fecerint, repetite, ut ex eo, quid speretis, habeatis. Cum hostis alienigena in Italia esset, et Hannibal hostis, et cuncta bello arderent, omissis omnibus, omisso ipso Hannibale, ambo consules et duo consulares exercitus ad Capuam oppugnandam miserunt. Alterum 20 annum circumvallatos inclusosque nos fame macerant, et ipsi nobiscum ultima pericula et gravissimos labores perpessi, circa vallum ac fossas saepe trucidati ac prope ad extremum castris exuti. Sed omitto haec: vetus atque usitata res est in oppugnanda hostium urbe labores ac 25 pericula pati. Illud irae atque odii execrabilis inexpia 2. defectionis: Capua was the principal Italian city which went over to the side of Hannibal in the Second Punic War. The Romans never rested until they recovered it. 9. praesidium: the Roman garrison. 16. alienigena: foreigner; here used as adjective with hostis. bilisque indicium est: Hannibal ingentibus copiis peditum equitumque castra oppugnavit et ex parte cepit; tanto periculo nihil moti sunt ab obsidione; profectus trans Vulturnum perussit Calenum agrum; nihil tanta 5 sociorum clade avocati sunt; ad ipsam urbem Romam infesta signa ferri iussit; eam quoque tempestatem imminentem spreverunt; transgressus Anienem amnem tria milia passum ab urbe castra posuit, postremo ad moenia ipsa et ad portas accessit, Romam se ademp10 turum eis, nisi omitterent Capuam, ostendit; non omiserunt.' 61. The Aetolians submit to Rome. Liv. 36, 28, 1-7 Postquam ad consulem ventum est, Phaeneas legationis princeps longam orationem et varie ad mitigandam iram victoris compositam ita ad extremum finivit, ut di15 ceret Aetolos se suaque omnia fidei populi Romani permittere. Id consul ubi audivit, 'etiam atque etiam videte' inquit, 'Aetoli, ut ita permittatis.' Tum decretum Phaeneas, in quo id diserte scriptum erat, ostendit. 'Quando ergo' inquit 'ita permittitis, postulo, ut mihi 20 Dicaearchum civem vestrum et Menestam Epirotam' — Naupactum is cum praesidio ingressus ad defectionem compulerat -'et Amynandrum cum principibus Athamanum, quorum consilio ab nobis defecistis, sine mora dedatis.' Prope dicentem interfatus Romanum 'non in 25 servitutem' inquit, 'sed in fidem tuam nos tradidimus, et certum habeo te imprudentia labi, qui nobis imperes, quae moris Graecorum non sint.' Ad ea consul 'nec hercule' inquit 'magnopere nunc curo, quid Aetoli satis ex more Graecorum factum esse censeant, dum ego 4 perussit: ravaged with fire. more Romano imperium inhibeam in deditos modo decreto suo, ante armis victos; itaque, ni propere fit, quod impero, vinciri vos iam iubebo.' Adferri catenas et circumsistere lictores iussit. Tum fracta Phaeneae 5 ferocia Aetolisque aliis est, et tandem cuius condicionis essent senserunt, et Phaeneas se quidem et qui adsint Aetolorum scire facienda esse, quae imperentur, dixit, sed ad decernenda ea concilio Aetolorum opus esse; ad id petere ut decem dierum indutias daret. IO 62. Scipio's Answer to the Charges of the Tribunes. Liv. 38, 51, 6-14 Vbi ea venit, tribuni in Rostris prima luce consederunt; citatus reus magno agmine amicorum clientiumque per mediam contionem ad Rostra subiit silentioque facto 'hoc' inquit 'die, tribuni plebis vosque, Quirites, cum Hannibale et Carthaginiensibus signis collatis in 15 Africa bene ac feliciter pugnavi. Itaque, cum hodie litibus et iurgiis supersederi aequum sit, ego hinc extemplo in Capitolium ad Iovem optimum maximum Iunonemque et Minervam ceterosque deos, qui Capitolio atque arci praesident, salutandos ibo, hisque gratias agam, 20 quod mihi et hoc ipso die et saepe alias egregie gerendae rei publicae mentem facultatemque dederunt. Vestrum quoque quibus commodum est, Quirites, ite mecum, et orate deos, ut mei similes principes habeatis, ita, si ab annis septemdecim ad senectutem semper vos aetatem 25 meam honoribus vestris anteistis, ego vestros honores 10. ea: refers to dies in preceding sentence. II. citatus: summoned (into court). 16. litibus et iurgiis supersederi: to refrain from lawsuits and disputes. 23. ita: that is. rebus gerendis praecessi.' Ab Rostris in Capitolium ascendit. Simul se universa contio avertit et secuta Scipionem est, adeo ut postremo scribae viatoresque tribunos relinquerent, nec cum iis praeter servilem com5 itatum et praeconem, qui reum ex Rostris citabat, quisquam esset. Scipio non in Capitolio modo, sed per totam urbem omnia templa deum cum populo Romano circumiit. Celebratior is prope dies favore hominum et aestimatione vera magnitudinis eius fuit, quam quo tri10 umphans de Syphace rege et Carthaginiensibus urbem est invectus. 63. The Death of Cicero. Liv. 120, 50 (Fragment quoted in Sen. Rhet. Suas. 7). M. Cicero sub adventum triumvirorum cesserat urbe, pro certo habens, id quod erat, non magis Antonio eripi se, quam Caesari Cassium et Brutum, posse. Primo in 15 Tusculanum fugit, inde transversis itineribus in Formianum, ut ab Caieta navim conscensurus, proficiscitur. Vnde aliquotiens in altum provectum cum modo venti adversi retulissent, modo ipse iactationem navis, caeco volvente fluctu, pati non posset, taedium tandem eum et 20 fugae et vitae cepit, regressusque ad superiorem villam, quae paulo plus mille passibus a mari abest, Moriar, inquit, in patria saepe servata. Satis constat servos fortiter fideliterque paratos fuisse ad dimicandum, ipsum deponi lecticam, et quietos pati, quod sors iniqua coge25 ret, iussisse. Prominenti ex lectica praebentique immotam cervicem caput praecisum est. Nec satis stolidae 3. viatores: summoners, officers whose duty it was to summon persons before a magistrate. 24. lecticam litter (in which Cicero was being carried). : |