VELET. NEVE. IN. POPLICOD. NEVE. IN. PREIVATOD. NEVE. EXTRAD. VRBEM. SACRA. QVISQVAM. FECISE. VELET. NISEI. PR. VRBANVM. ADIESET. ISQVE. DE. SENATVOS. SENTENTIAD, DVM NE. MINVS. SENATORIBVS. C. ADESENT. QVOM. EA. RES. COSOLERETVR. IOVSISENT. CENSVERE. HOMINES. PLOVS. V. OINVORSEI. VIREI. ATQVE. MVLIERES. SACRA. NE. QVISQVAM. FECISE. VELET. NEVE. INTER. IBEI. VIREI. PLOVS. DVOBVS MVLIERIBVS. PLOVS. TRIBVS. ARFVISE. VELENT. NISEI. DE PR. VRBANI. SENATVOSQVE. SENTENTIAD. VTEL, SVPRAD SCRIPTVM. EST. HAICE. VTEI. IN. COVENTIONID, EXDEICATIS. NE. MINVS. TRINVM. NOVNDINVM. SENATVOSQVE. SENTENTIAM. VTEI. SCIENTES. ESETIS. EORVM. SENTENTIA, ITA FVit. sei. QVES. ESENT. QVEI. ARVORSVM. EAD. FECISENT QVAM. SVPRAD. SCRIPTVM. EST. EEIS. REM. CAPVTALEM. FACIENDAM. CENSVERE. ATQVE, VTEI. HOCE. IN. TABOLAM AHENAM. INCEIDERETIS. ITA. SENATVS. AIQVOM. CENSVIT VTEIQVE. EAM. FIGIER. IOVBEATIS. VBEI. FACILVMED. GNOSCIER. POTISIT. ATQVE. VTEI. EA. BACANALIA. SEI. QVA. SVNT EXTRAD. QVAM. SEI. QUID. IBEI. SACRI. EST.ITA. VTEI. SVPRAD SCRIPTVM. EST. IN. DIEBVS. X. QVIBVS. VOBEIS. TABELAI. DATAI. ERVNT. FACIATIS. VTEI. DISMOTA. SIENT. IN. AGRO

TEVRANO.

3

IV. MONUMENTUM ANCYRANUM AB EDM. CHISHULLO SUPPLETUM.

Rerum gestarum Divi Augusti, quibus orbem terrarum imperio populi Rom. subjecit, et impensarum, quos in rempublicam populumque Romanum fecit, incisarum in duabus aheneis pilis quæ sunt Romæ positæ, exemplar subjectum.

a Index rerum ab Angusto gestarum, quem ipse composuit, quemque Ancyrani parietibus vestibuli templi, structi in honorem viri de se optime meriti, tabulis marmoreis insculptum et Græce quoque versum affixere. Vitiosum exemplar illustrarunt Casaubonus, Jac. Gronovius, et alii; emendatius vero, a Tourneforto a. 1701. acceptum, Edm. Chishull in Antiqq. Asiatt. Lond. 1728. fol. cujus notas prolixiores in epitomen redegi,

secutus exemplum Cel. Wolfii in ed. Suetonii t. 1. p. 369. sq. et Oberlini in ed. Taciti t. 11. p. 837. sq. qui et suas adjecere. Nonnulla ex his excerpsi, et nonnunquam aspersi alia, Græcæ versionis duo fragmenta v. in Pocockii Inscript. Antiq. c. 2. art. 1. p. 6. 7.

b Ita pro rabulis legendum esse in Suet. Aug. 101. extr. non male conj. Lips. ad Tac. Aun. 1. 11.

Titulus hic et extrema Indicis

Tabula prima intrantibus a læva.

Annos undeviginti natus exercitum privato consilio et privata impensa comparavi, per quem rempublicam, obstinatione factionis oppressam, in libertatem vindicavi. Senatus decretis honorificis e ornatus in eum ordinem sum adlectus a consulibus, inter consulares ut sententiam dicerem; locumque et imperium mihi dedit respublica uti Prætori simul cum consulibus Irtio et Pansa. Huic autem eodem anno me suffectum consulem quum edidisset & et triumvirum reipublicæ constituendæ, qui parentem conjurati occidissent, in exilium expuli judiciis legitimis,' ultus postea bellum inferentis reipublicæ

k

g

Arma terra marique signaque toto orbe terrarum circumtuli, victorque omnibus supplicibus civibus peperci, et in exilio sponte sua degentes, quibus tuto liceret, servari quam excidere malui..... Millia civium Romanorum adacta sacramento meo fuerunt circiter quingenta, ex quibus deduxi in colonias, aut remisi in municipia sua, stipendiis solutis, millia aliquanto plus quam trecenta, et iis omnibus agros adsignavi, aut pecuniam propriam ex me dedi.' Longas naves cepi sescentas m siquæ minoris quam triremes fuerunt.

verba descriptori, nescio cui, nec tamen recentiori, debentur. Ipse Index continet res annis fere LVII. gestas inde ab a. U. 709. ær. Cat.

d Cf. Tac. Ann. XIII. 6. Liv. Epit. 119. Cic. ad Att. xvI. 8. Vellei. 11. 61. ubi v. Intpp. et Duk. ad Flor. IV. 4.

e Cf. Cic. Phil. t. 15. et Dio XLVI. 29.

f Cf. Liv. Epit. 118. Cie. Phil. v. 17. Vellei, 11. 61. ibique intpp.

& Suffectum sc. Pansæ post prælium Mutinense XIV. Kal. Sept. a. U. 709. Cf. Taciti dial. de orat. c. 17. Dio XLVI. 42-46. Appian. B. C.

82.94.

h Triumvir eodem anno in primum quinquennium factus est cum Antonio et Lepido v. Kal, Dec. Vid.

præter alias,

lapid. Colot. ap. Gruter. p. 289. 1.
i Lege Pedia. V. Liv. Epit. 120.
Vellei. 11. 69. ibique intpp.

* Inferentis, i. e. inferentes, sc. Brutum et Cassium. Cf. Suet. Aug. 10. et intp. Cic. ad div. vIII. 8.

Cf. Appian. B. C. 111. 40. sq. v. 3. sq. Dio XLVI. 46. XLVII. 17. Vellei. tt. 74. Maximæ distinctionis signum in marmore est 7. Sed plerisque locis desideratur.

m Ex omnibus præliis navalibus; ccc. et solo Actiaco. V. Plut. Anton. p. 947. E. Sescentas vetus rudiorve scriptura. Sic infra 'quadragensimum,'' manibiis' (ut contibernalis, et ut simus pro sumus Augustum dixisse tradit Suet. c. 87, unde emendanda verba Velii Longi ap. Putsch. p. 2228. quibus plane contrarium

Bis ovans triumphavi, tris egi curulis triumphos, et appellatus sum vicienset semel Imperator: quumque pluris triumphos mihi Senatus decrevisset, iis tamen agendis supersedi, et tantummodo laurus deposui in Capitolio, Delmatis et Illuriis quoque bello nunc perdomitis. Ob res aut ductu meo aut per legatos auspiciis meis terra marique prospere gestas quæsitamque bello requiem decrevit Senatus supplicandum esse dIs immortalibus Quo ex senatus consulto supplicatum est in deorum'

Patritiorum numerum auxi consul quintum jussu populi et senatus. Senatum ter legi. Et in consulatu sexto censum populi, conlega M. Agrippa, egi." Lustrum post annum alterum et quadragensimum feci; quo lustro civium Romanorum censa sunt capita quadragiens centum millia et sexaginta tria millia. Alterum. consulari cum imperio lustrum censumque solus feci Censorino et Asinio Cos.' quo lustro censa sunt civium Romanorum capita

continetur)'duodevicinsimum,'' sexsiens,' 'cucivis,'' consacrare,' ' incohare,' cet.

"Cf. Suet. Aug. 22.

O • Cf. Tac. Ann. 1. 9. Dio LIII. 41. (ubi leg. v kal ElkoσTOV) Noris, ad Cen. Pis. p. 338. et, qui eum refutavit, Eckhel doctr. NN. vet. T. VI. p. 140.

P Cf. Dio LIV. 25. LV. 5. ad Sil. IX. 546. ad Tac. Ann. 11. 26. 10.

4 V. Appian. Illyr. xvI. sq. Suet. Aug. 22. Dio Lr. 21. Pigh. Ann. ad a. 724.

* In deorum suppl. templis cum nota numeri, nescio cujus. Rotandum memorat Virg. Æn. viii. 716. more poë

tarum.

A. U. 723. Cat. Cf. Tac. Ann.

II. 25. Dio XLIX. 43. LII. 42.

Lege Sænia. Cf. Tac. et Dio II. 11. Suet. Ang. 35. De jussu populi silet Dio; qui etiam quinquies' (a, U. 723. 733. 739. 741. 754.) 'senatum ab Augusto lectum' dicit LIL. 42. LIV. 13. 26. 35. LV. 13.

" A. U. 724. Cf. de censu ter acto Suet. Aug. 27. extr. Dio LIII. 1. Euseb. Chron. n. 1989.

* Nam L. Gellius et Cn. Lentulus novissimi fuerant censores a. U. 682. Cf. Lips. Elect. 1. 27.

y Vox millia in marmore aliquoties repetitur; quod vix alibi reperias, nisi in sacris literis 1. Chron. 21. 5. 11. Chron. 2. 17. Num. 2.9.

z A. U. 744. Cf. Massoni Janns reser. p. 281. Eodem anno Sextilis

quadragiens centum millia et ducenta triginta tria millia. Tertium consulari cum imperio lustrum conlega Tib. Cæsare feci, Sex. Pompeio et Sex. Appuleio Cos. quo lustro etiam censa sunt Romanorum capitum quadragiens centum millia triginta et septem millia.b

Legibus novis latis exempla majorum exolescentia revocavi, et fugientia jam ex nostro conspectu avitarum rerum exempla imitanda proposui.d

usum est in Saliare carmen et sacrosan

- erea tribunitia potestas mihi

ferente mihi, quod pater meus procuravit, suscepi id sacerdotium aliquod post annos, eo mortuo ↳ qui post patrem meum illud procuraverat. Cuncta ex Italia dine quanta Romæ nunquam Sulpicio, C. Valgio consulibus 1 ad memoriam

ædis Honoris et Virtutis

senatus consecravit, in qua pontifices

nep qu

aram

pro reditu meo consecrari,* ut

ad eam sacrum perenne facerent magistratus et sacerdotes

rium populi Romani parta est terra marique pax; cumque a condita Urbe Janum Quirinum bis omnino clausum fuisse prodatur, eum Senatus per me Principem ter claudendum esse decrevit.'

Inter filios meos, quos sinistra sors mihi eripuit, eorum Caium et Lucium Cæsares."

Tabula tertia a læva.

Honoris mei causa senatus populusque Romanus annum quintum et decimum agentis consules designavit, ut eum magistratum inirent post quinquennium, et ex eo die, quo deducti sunt in forum ut interessent consills publicis, decrevit Senatus. Equites autem Romani universi Principem juventutis utrumque eorum, parmis et hastis argenteis donatum, appellaverunt."

Plebei Romanæ viritim SS. trecenos numeravi ex testamento patris mei, et nomine meo quadringenos ex bellorum manibiis P Consul quintum dedi, iterum autem in consulatu decimo ex patri

Pro eo bis honores decreti Augusto, a. 728. et 738. Nostra verba spectant ad a. 738. quo senatus Augusto redeunti aram in curia ponendam decrevit. V. Dio LIV. 25.

1 Recte: nam Janus bis tantum ab Augusto clausus est, a. U. 723. et 727. Deinde a. 742. eum quidem tertium claudendum decrevit senatus, sed rem irritam fecit Dacorum Dalmatarumque rebellio. V. Dio LI. 20. LIII. 26. LIV. 36. Errant itaque Masson. in templo Jani reser. et Oros. VI. 22. forte et Suet. Aug. 22. nisi is rem destinatam posuit pro facta; quod ibi Cel. Wolf. et jam ante eum Chishull. 1. 1. et Eckhel in doctr.

NN. t. vI. p. 84. et 89. monuere.

m Hæc verba non sejungenda videntur a seqq. Cf. ad ea et seqq. Suet. Aug. 26. 64. in Tib. 23. ad Tac. Ann. 1. 3. 15. 17. Noris. ad Cenot. Pis. Sen. Consol. ad Mare. 14. 15.

Cf. Dio Lv. 12. (qui aureas parmas hastasque donatas dicit) Eckhel 1. 1. p. 171. et nos ad Tac. Ann. 1. 3. 14.

• Cf. Suet. Cæs. 83. extr. Dio XLIV. 35. XLV. 6. XLVI. 48.

P.V. not. m. et ad hæc ac seqq. Dio LI. 21. LIII. 2. 28. Suet. Aug. 40.42.