C. SALLUSTI CRISPI

HISTORIARUM FRAGMENTA

INCERTA.

1. Quum Sertorius neque erumpere tam levi copia navibus. 2. At Sertorius vacuus hieme augere copias.

3. Cales civitas est Campaniae; nam in Flaminia quae est Cale dicitur. Est et in Gallaecia hoc nomine, [quam Sallustius a Perperna captam commemorat.]

4. Speciem captae urbis efficere discedentes.

5. Ut res magis quam verba gererentur, liberos parentesque in muris locaverant.

6. Radicem montis excessit.

7. Paululum requietis militibus.

8. Consedit in valle virgulta nemorosaque.

9. Ex parte cohortium praecipere instructa, et stationes locatae pro castris.

10. In secunda festinas cohortes composuerat.

11. Sed ubi tempore anni mare classibus patefactum est.

Fr. 1.] Serv. ad Virg. Aen. II, (i. e. propinquorum aspectu) magis 564. quam verbis incitamento ad virtutem

Fr. 6.] Schol. ad Stat. Theb. III, 116.

4.

Fr. 7.] Serv. ad Virg. Ecl. VIII, Requietis significat requiete refectis; cf. Liv. XLIV, 38, 8. Fr. 8.] Serv. ad Virg. Aen. III, 516.

Fr. 9.] Serv. ad Virg. Aen. XII, 661.

Fr. 10.] Serv. ad Virg. Aen. IX, 488.

Fr. 11.] Serv. ad Virg. Aen. I,

146.

12. Repente incautos agros invasit.
13. Virtuti satis credebant.

14. Tergis vinciebant.

15. Neu quis miles neve pro milite.

16. Graviore bello, qui prohibituri venerant socii, frigere. 17. Exercitum maiorum more vortere.

18. Hostes oppressi aut dilapsi forent.

19. Apud latera certos collocaverat.

20. Profectus quidam Ligus ad requisita naturae.

21. More equestris proeli sumptis tergis atque redditis.

22. Regressi ad faciliores ictus loco cedebant.

23. Impediebant iussa nautarum.

24. Quae pacta in conventione non praestitissent.

25. In nuda iniecta corpora.

26. Non repugnantibus modo, sed ne deditis quidem. a. b. c. m. 27. Ita sperat illam pugnam pro omine belli futuram.

Fr. 12.] Serv. ad Virg. Georg. III, 469.

Fr. 13.] Serv. ad Virg. Ecl. II, 17. Fr. 14.] Serv. ad Virg. Aen. IX, 412. Tergis, i. e. tergoribus sive loris.

Fr. 15.] Serv. ad Virg. Aen. II, 157. Spectant verba ad edictum quoddam ducis alicuius, militibus suis aliqua re interdicentis.

pro milite] Haec verba vim habent attributi, quod substantivo miles respondeat; sensus enim est: neu quis miles, neve qui pro milite esset.

Significantur autem evocati, i. e. stipendiis emeritis missi ac rursus ad arma excitati, ubi liberiore quam iusti milites disciplina habebantur. Fr. 16.] Donat. ad Ter. Hecyr. V, 1, 31. Graviore bello ablatt.

absoluti sunt.
frigere] i. e. remissiores fuere,
languere.

Fr. 17.] Serv. ad Virg. Aen. V, 408.

Fr. 18.] Isidor. XVIII, 2, 7.
Fr. 19.] Serv. ad Virg. Aen. I, 576.

Fr. 20.] Pompeius Comment. in Donat. de barbar. et metaplasm. p. 440. Lind. Quintil. VIII, 6, 59. Ad requisita naturae, i, e. ad alvum exonerandam.

Fr. 21.] Serv. ad Virg. Aen. XI, 619. Insolenter Sallustius dixit terga sumere atque reddere pro insequi et rursus fugere, utrumque repetens a vulgatis locutionibus terga dare vel praebere. Quemadmodum enim, qui fugit, ipse terga dat sc. ferienda persequenti, ita, qui persequitur, fugientis terga sibi data sumit, atque ubi ipse ex persequendo in fugam se convertit, terga reddit. De hoc genere pugnae cf. Iug. 59, 3.

Fr. 22.] Serv. ad Virg. Aen. IX, 749.

Fr. 23.] Serv. ad Virg. Aen. III, 128.

Fr. 24.] Donat. ad Ter. Eun. III, 2, 13.

28. Ubi multa nefanda casu super ausi atque passi.

29. Quo cupidius in ore ducis sese quisque bonum et strenuum

ostentantes.

30. Atque eos a tergo incurrerunt.

31. Togam paludamento mutavit.
32. Pressi undique multitudine.
33. Exercitum argento fecit.

34. Lusitaniae gravem civitatem.

35. In Hispaniam vorsus.

36. Ille Conisturgim apud legiones venit.

37. Iam repente visus saevire Tagus.

38. Aenum et Maroneam et viam militarem.

39. [Sallustius vanos Mauros et] ferocis Dalmatas [pulsat]. 40. Ostia.

41. [Lenaeus Sallustium, quod] Pompeium oris improbi, animo inverecundo [scripsisset, acerbissima satira laceravit].

Fr. 28.] Priscian. XIV, 4, 40. Casu super, i. e. praeter ea, quae casu accidebant.

Fr. 29.] Serv. ad Virg. Aen. X, 370. Isidor. IX, 3, 22. p. 298. Lind. Fr. 30.] Rufinian. de schem. lex. §. 33. p. 254. Ruhnk.

Fr. 31.] Isidor. XIX, 24, 9. p. 604. Lind. Schol. ad Iuven. VI, 400. Serv. ad Virg. Georg. I, 8. Sensus est: a pace ad bellum migravit.

Fr. 32.] Donat. ad Ter. Adelph. III, 2, 5.

Fr. 33.] Seneca Ep. 114. Ad usum facere verbi pro comparare dicti cf. Hist. Fr. I, 49, 26. II, 36. Cic. in Verr. V, 30, 77. id. Philipp. V, 16, 44.

Fr. 34.] Serv. ad Virg. Aen. XII,

Fr. 36.] Pompei. Comment. in Art. Don. p. 395. Lind. Verba apud legiones non pendent ex venit, sed adverbii modo referuntur ad Conisturgim, hoc fere sensu: ubi vel in cuius vicinia legiones erant.

Fr. 37.] Serv. ad Virg. Aen. X, 103. Fr. 38.] Serv. ad Virg. Aen. III, 17. Aenus (Aivos) et Maronea (Mαgavela) notissimae urbes sunt Thra-. ciae. Via militaris est, quae dicitur via Egnatia, initium capiens a Dyrrachio et per Epirum, Macedoniam et Thraciam extensa usque ad Byzantium.

Fr. 39.] Tertullian. de anima p. 313.

Fr. 40.] Charis. I, 18, 11. p. 55. Lind. (p. 76. P.). Eo auctore Sallustius dixit Ostia, Ostiorum.

Fr. 41.] Sueton. de illustr. gramm. c. 15. Improbum os Pompeio tribuit Sallustius, propter summam eius simulantiam et falsitatem, qua per

42. Inter arma civilia aequi boni famas petit.

43. Ex insolentia avidus malefaciundi.

44. Communem habitum transgressus.

45. Atque ipse cultus rei.

46. Nam Sullae dominationem queri non audebat.

47. Neque est offensus dominatione Sullae.

48. Multos tamen ab adulescentia bonos insultavit.

49. Pactione amisso Publio legato.

50. Equo atque armis insignibus.

51. Pyrrhus interemptus fuit in aede Dianae a quadam muliere [Trogo, Sallustio et Lucceio auctoribus].

52. Staphylus primus docuit vinum aqua misceri. [C. Plinius et Sallustius auctores sunt.]

53. Hi sunt, qui secundum pocula et alias res aureas diis sacrata instrumenta convivio mereantur.

54. Nam talia incepta, ni in consultorem vortissent, reipublicae pestem factura.

Fr. 43.] Serv. ad Virg. Aen. IX, 343. Intelligendus videtur Clodius, homo nequissimus; cf. Cic. de Harusp. resp. c. 26. Vell. II, 45, 1.

Fr. 44.] Priscian. XIV, 3, 28. p. 596. Kr. Si habitus figuram corporis significat, verba capi possunt de Mithridate, coll. Hist. Fr. II, 56. Fr. 45.] Acro ad Horat. Sat. II, 2, 66. - Rei genitivus est reus vocis. Fr. 46.] Arusian. p. 257. Lind. Donat. ad Ter. Phorm. II, 3, 24.

Fr. 47.] Donat. ad Ter. Phorm. II, 3, 24. Hoc et praecedens Fragm., parvo intervallo inter se distantia, de Pompeio videntur intelligenda,

qui, quamvis immodica potentiae cupiditate exagitatus parem neminem ferre vellet, tamen olim Sullae dominationem neque queri ausus erat, neque ea fuerat offensus.

Fr. 48.] Donat. ad Ter. Eun. II, 2, 54. Serv. ad Virg. Aen. IX, 634. X, 643. Hoc quoque Fragm, de Pompeio videtur accipiendum.

Fr. 49.] Donat. ad Ter. Phorm. I, 2, 91. Publius legatus est Clodius, qui Luculli legatus erat. Amisso Donato auctore significat dimisso; proprie enim amittere pariter ut ablegare est a se mittere, a praepositione remotionem ab aliquo loco vel re vel persona designante.

Fr. 50.] Serv. ad Virg. Aen. X, 539. Fr. 51.] Caecil. Apul. de orthogr. §. 16. Osann.

Fr. 52.] Caecil. Apul. de orthogr. §. 12. Osann.

Fr. 53.] Serv. ad Virg. Aen. VIII, 278. -Secundum significat praeter. Diis sacrata instrumenta sunt pa

55. Quae caussa fuerat novandis rebus.

56. Ad mutandum modo in melius servitium.

57. Genua patrum advolvuntur.

58. Ergo senati decreto serviundumne sit.

59. More humanae cupidinis ignara visundi.

60. Atque ea cogentes non coactos, scelestos magis quam miseros distringi.

61. Dum inferior omni via grassaretur.

62. Ut tanta repente mutatio non sine deo videretur.

63. Fecit, ut nunciis confestim lugubribus.

64. Eo redeunte domum salutaretur apud aedem Bellonae.
65. Orion oritur [ut Sallustius dixit] iuxta solis aestivi pulsum.
66. Rebus supra vota fluentibus.

67. Maxumis ducibus, fortibus strenuisque ministris.
68. Imbecilla est fortitudo, dum pendet.

69. Nubes foedavere lumen.

70. Soleas festinare.

terae; cf. Varro de L. L. IV, 26. Verba appositio esse videntur ad res

aureas.

Fr. 54.] Donat. ad Virg. Aen. I, 37. IV, 316. Hunc locum ante oculos habuisse videtur Tacitus Ann. XI, 37, 1. Ni caedem (Messalinae) Narcissus properavisset, verter at pernicies in accusatorem. Cf. ib. VI, 10, 2. Sall. Hist. Fr. I, 56, 1. Fr. 55.] Serv. ad Virg. Aen. IV, 290. Fr. 56.] Serv. ad Virg. Aen. I, 281. Verba spectare videntur ad consilium aliquod vel senatus vel nobilitatis, quo plebi speciose aliquid concederetur, ita ut non tolleretur eius servitium, sed modo in melius mutaretur.

Fr. 57.] Serv. ad Virg. Aen. I, 307. Fr. 58.] Donat. ad Ter. Andr. II, 2, 28.

Fr. 59.] Gell. IX, 12, 22. Non. II, 465. p. 129, 20. Merc. Ignara passive dictum; v. ad Iug. 18, 6.

Fr. 60.] Donat. ad Ter. Hecyr. IV, 1, 21.

Fr. 61.] Macrob. de differ. et societ. gr. latinique verbi p. 693. Gronov.

Fr. 62.] Donat. ad Ter. Eun. III, 2, 36. Serv. ad Virg. Aen. II, 632. Deus latiore sensu est numen divinum, sive vis summi numinis.

Fr. 63.] Charis. II, 14, 36. p. 116. Lind. (p. 176. P.).

Fr. 64.] Intprr. Virg. a Maio editi p. 43. ad Aen. V, 80.

Fr. 65.]Serv. ad Virg. Aen. V, 626.

Fr. 66.] Serv. ad Virg. Aen. II, 169. Dictionem supra vota fluere expressit Tacitus Hist. III, 48, 3. Cf. eund. Ann. XV, 5, 2. Cic. Off. I, 26, 90.

Fr. 67.] Diomed. II. p. 442. Putsch. Fr. 68.] Schol. ad Stat. Theb. V, 384.

Fr. 69.] Serv. ad Virg. Aen. II, 286. Foedare lumen est solem obscu

rare.

Fr. 70.] Serv. ad Virg. Aen. XII, 425. Soleas festinare significat soleas celeriter induere. Ponebantur autem