pellere animum tanti regis potuiffe ; maximè cum apud Fæ- clo. Is. deratos potentiffima X X X V1 annorum Societas aduerfus In-C. VII. dias occidentales inflitueretur, quæ res Hifpanicam magnitudinem fractura omnino videbatur. Ea de causa sapienter Regem & Archiduces facere, qui sectari amissa definerent, cum non aliâ ratione ad pacem tractandam induci poßent; metuendumque infuper effet, ne aut fuâ imbecillitate, aut vi aliquâ maiore compulsi, ad Gallum confugerent: cuius protectio periculum haberet, & cateris aliquando Be'gij prouincijs Hifpanum expulfura timebatur. Longè igitur fatius effe, in pace partem meliorem poffidere, quam tam locupleti acceffione Galliam firmare, quæ Hifpanici nominis auEtoritatem ac terrorem non leuiter imminutura videbatur. In prouincijs fœderatis multi prudentes seriò rem agi perfuadere sibi non poterant; itaque difplicere, ijs tota tractatio, & exiftimare : nullum alium finem fore, quam ut fub Hifpani dominatum relaberentur; idque iam à multo tempore clam agitatum : & inducias, fiue pacem, restau randis viribus fieri, non facilè saluum esse statum publicum poffe, aut regimen prouinciarum firmum; non ingruentes difficultates cum auctoritate expediri; non tributa prorogari, fiin fuis ea prouincijs Archiduces minutum irent,non conferuari imperium maris,fi commeatus, ac vectigalia, tollerentur. Iis verò continuatis periculum effe, ne commercia mox rarefcant, que plerunque ed tranfeunt, vbi exigi minimum folet. non facile etiam armari Reip. miniftros aduerfus corruptelas Hifpani, que iam tum se proderent. & perituram militiæ difciplinam;

nec

clo. Io. nec, fifidem Hifpanus frangat, libentem armorum populum C. VI 1. fore, pacis interuallo euiratum. Interim Hifpaniæ imminebat classis Belgica, de quâ reuocandâ fedulò laboratum erat, vt nauibus Hifpanicis, in Indiam vtramque vltrò citroque commeantibus, fecura omninò profectioeffet; quæ res lunio præterito obtineri non potuerat, vnum hoc tantùm indulgentibus Fæœderatis, reuocatum statim iri, fimul Philippus inchoatum negotium per literas ratum se habere teftatus effet: quæ dum exspectarentur, nulla illi vel auxilia vel commeatus fubueherentur, & hoc reuocationis instar esse.nam ijs fubductis, redeundi necefsitatem tacitè imponi. Et hæc quidem etsi lege iftâ concessa, approbaturum tamen Regem, quæ acta erant, multi fanè dubitabant; potiffimum vbi in Hifpaniâ atque Belgio, in fano Luciferi, Gadibusque, Vlissipponæ, Gerundæ, ac Dunkercæ, bello instrui naues viderent. Dum hæcgeruntur, Archiduces motus militares componere satagebant, allatis pridem ex Hifpania Io c aureorum clo. tum militem quoque superuacaneum exauctorabant, Hifpanicum tantùm Italicumque retinentes, per præfidia distributum, quæ vrbes opulentiores redimebat. Idem factum à Federatis in Britannis, cæterisq; extraneis, quorum infrequentia figna; item in Liburnicis, quarum mox partem, continuandæ in Indiam Orientalem nauigationi, iterum armarunt. Embda hoc anno naues plures Occidentem versus soluerat, quæ pleræq;

:

in Hispania & Lufitaniâ detentæ, tanquam quæ ad clo.Is.
Hollandos pertinerent, aut Ennoni Comiti suo rebel-VII
larent, à quo tamen commeatum fruftra oftendebant.
& earum nonnullæ rurfum dimissa, nonnullæ graui-
ter vexatæ, vectoribus partim ad remos abductis, par-
tim ad operá Regi in bello ac nauigatione Indicâ aut
Brasiliana nauandam. Perculit huius cladis nuntius
Embdanos, & populum aduerfus magiftratum con-
citauit, præfente maximè illic Ennone, qui eo nomine
in tumultus excitandi suspicionem venit, cum præsto
haberet vtrumq; fratrem, & in propinquo præfidium
Linganum. Hâc de causa Fæœderati milites vrbi auxi-
liares clo clo, Ennoni æneatorem mittunt vnà cum
literis, quibus testarentur: ignarum nemini, quantâ cum
fide ad concordiam inter ipsum, & parentem olim eius, Fri-
fiosque Orientales conftituendam laborassent; cui afferende
primùm Delfzilie anno cloloxcv, deinde iterum Haga
Comitis clo loc III, & mox in poftremis comitijs
Iv Eid. Nouembris sese obftrinxifssent. Nunc autem com-
pertum habere, Embdanorum præfidiariorum stipendia ipfius
operá interuerfa, ut motum aliquem concitaret;& quod con-
Sequens, statum vrbis perturbaret. infuper prohibuiffe, ne
publica pecunia, buic rei aßignata, quastori suo foluerentur:tri-
buta quoque & indixifsse sine Ordinum confenfu, & exegife:
tum naues plurimas, Embda in Hifpaniam profectas, de ipfius
confilio illic detentas, as, merces omnes fisco addictas, nautas
crudeliffimè habitos. dein ipfo comniuente factum, ut Linga-
deli
Mm

1

C, VII,

clo.Io. norum aliorumque excursionibus Frisia Orientalis incola, ciuesque Embdani, miserè vexati in vinculis abducerentur. Que omnia quando palam contra pacta fierent, ftatuisse ipsos, fiquidem contractu folenni toties obftricti effent, prouidere, ne quid tale in posterum moliri poffit. Quamobrem monitum fanè velle, uti, incommodis auertendis, ad x IV à receptis literis diem XL CIO florenos, prafidio Embdano perfoluendos, numerari iubeat, cateram pecuniam questori suo reddi curet. tum prætereà indictiones præter Ordinum confenfum factas, &, qua iniuftè exegißet, reftitueret. porrò ad nauium nautarumque liberationem operam daret, & prefidia quoque Lingana Frifia Orientali arceret. nifi faceret, testari ferid, non se malis imminentibus obnoxios fore; qui nihil aliud propofi tum habeant, quam concordiam inter ipsum subditosq; inuiolatam conferuare. Hisce literis hoc effectum, vt in Britanniam Henricum Stamlerum Enno mitteret, qui Regé oraret, vti pro ipso intercederet, ne quid feuerius ftatuere Fæderati vellet; Hagam verò primò quidé Dothiam Wiardam, mox Gulielmű Kniphusium quoq;, & Thomam Frantzium Cancellariú, qui Federatis affirmaret, extra culpam Ennonem effe, & paratu pactis ftare; Embdanos autem vano à mala confcientiâ metu percelli.à quibus milli Vbbo Remetzius, Samuel Wingenius, & Daniel Altingus, qui decreti executione vigerent; nam fat perspecta Ennonis confilia, qui vnú hoc ageret, vt perpetuò illos vexaret, magnisq; impenfis in as alienum inuoluere quæreret, ut eâ ratione cinium ftudia in se deriuaret. tum non vna comeatus ma. ritimi

:

ritimi literæ, inter se contrariæ, ab ijs prolatæ, quibus cIo.. fraudis manifestum Ennonem facerent. Re intellectâ, c. v11. comiter vtrosque Fœderati dimisere, commonentes; pacem mutuò, & concordiam, deinceps colerent. De cætero Embdanis promisere, curaturos sese,ne qua ipfis iniuria fieret. Medio Octobri Fæderatis Spinula fcribit; allatas ex Hifpania literas, quibus rata fe habere, qua in hoc negotio agerentur, Rex nuntiaret. tum commeatum Neio & Verreickio petit, qui has tradituri effent. Eo dato, Hagam illi cum veniffent, postridie admissi, pleniores, quæ exspectabantur, literas, Mantuæ Carpetanorum datas XI v Kal. Octobres, exhibuerunt. His Philippus testabatur, quando Archiduces in negotio inchoato huiufmodi literas ab ipfo promififfent, quibus certò credere poßent, omnia fine exceptione à se probari; maturo confilio, & plena potestate regia, ad promissi satisfactionem, & totius negotij confirmationem, declarare se in præfens, fiue pace componendâ, fiue inducijs, cum Fæderatis agere ceu omninò liberis, in quos iuris nihil fibi vindicaret. cuncta etiam, que in Archiducum declaratione propofita, rata velle,ac promittere verbis regijs, pleniffimè ea obferuaturum, neque quicquam contra facturum, aut fieri vnquam permissurum. quinimmò daturum operam, fi quid contra factum fuerit, id utibonâ fide reparetur. curaturum porrò, re pertractata,vt ex ipforum ar. bitratu omnia obferuatu neceffaria quàm ampliffimè expediantur. Si tamen de religionis negotio, aut quibufdam alijs rebus, conuenire inter se non poffent, atque itarvel pax vel Mm ij