V.c. 551. praefectus. ceteri in caftra metu compulfi, inde a. C. 201. fine certo duce confenfu militari proxima nocte,

relicta magna parte rerum fuarum, ad confulem per faltus prope invios pervenere. qui, nifi quod populatus eft Bojorum fines, et cum Ingaunis Liguribus foedus icit, nihil, quod effet memorabile, aliud in provincia quum gefliffet, Romam rediit.

III. Quum primum fenatum habuit, univerfis poftulantibus, ne quam prius rem, quam de Philippo fociorumque querelis, ageret; relatum extemplo eft: decrevitque frequens fenatus, ut P. Aelius conful, quem videretur ei, cum imperio mitteret, qui, claffe accepta, quam ex Sicilia Cn. Octavius reduceret, in Macedoniam trajiceret. M. Valerius Laevinus propraetor miffus, circa Vibonem duodequadraginta navibus ab Cn. Octavio acceptis, in Macedoniam transmifit. ad quem

quum M. Aurelius legatus veniffet, edocuiffetque eum, quantos exercitus, quantum navium numerum comparaffet rex, et quemadmodum circa omnes non continentis modo urbes, fed etiam infulas, partim ipse adeundo, partim per legatos, conciret homines ad arma; majore conatu Romanis id capeffendum bellum effe, ne, cunctantibus iis, auderet Philippus, quod Pyrrhus prius aufus ex aliquanto minore regno effet; haec eadem fcribere Aurelium confulibus et fenatui placuit.

IV. Exitu hujus anni quum de agris veterum anilitum reatum effet, qui ductu atque aufpicio P. Scipionis in Africa bellum perfeciffent; decreverunt Patres, ut M. Junius praetor urbis, fi ei videretur, decemviros agro Samniti Appuloque, quod ejus publicum populi Romani effet, metiendo dividendoque crearet. Creati P. Servilius, Q. Caecilius Metellus, C. et M. Servilii, (Geminis ambobus cognomen erat) L. et A. Hoftilii Catones, P. Villius Tappulus, M. Fulvius Flaccus, P. Aelius Paetus, Q. Flaminius. Per eos dies, P. Aelio confule comitia habente, creati confules P. Sul

P. Sulpicius Galba, C. Aurelius Cotta. Praetores V. c.551. exinde facti, Q. Minucius Rufus, L. Furius Pur- a. C. 201. pureo, Q. Fulvius Gillo, Cn. Sergius Plancus. Ludi Romani fcenici eo anno magnifice adparateque facti ab aedilibus curulibus, L. Valerio Flacco et L. Quinétio Flaminino. biduum inftauratum eft. frumentique vim ingentem, quod ex Africa P. Sci, pio miferat, quaternis aeris populo cum fumma fide et gratia diviferunt. Et plebeji ludi ter toti inftaurati ab aedilibus plebis, L. Apuftio Fulloneet Q. Minucio Rufo: qui ex aedilitate praetor creatus erat. et Jovis epulum fuit ludorum cauffa,

V. Anno quingentefimo quinquagefimo ab V. c.552. urbe condita, P. Sulpicio Galba, C. Aurelio con- a. C. 200. fulibus, bellum cum rege Philippo initum eft, paucis menfibus poft pacem Karthaginienfibus datam. Omnium primum eam rem Idibus Martiis, quo die tum confulatus inibatur, P. Sulpicius conful retulit: fenatusque decrevit, uti confules majo. ribus hoftiis rem divinam facerent, quibus Diis ipfis videretur, cum precatione ea: Quam rem feo natus populusque Romanus de republica deque ineundo novo bello in animo haberet, ca res uti populo Romano, fociisque, ac nomini Latino, bene: ac feliciter eveniret; fecundum rem divinam precationemque, ut de republica deque provinciis fenatum confulerent. Per eos dies opportune irritandis ad bellum animis, et literae a M. Aurelio lega to, et M. Valerio Laevino propraetore adlatae: et Athenienfium nova legatio venit, quae regem adpropinquare finibus fuis nuntiaret: brevique, non agros modo, fed urbem etiam in ditione ejus: futuram, nifi quid in Romanis auxilii foret. Quum pronunciaffent confules, rem divinam rite perfectam effe, et precationem admififfe Deos. arufpices refpondere, laetaque exta fuiffe, et prolationem finium, victoriamque, et triumphum portendi; tum literae Valerii Aureliique lectae, et legati Athenienfium auditi. Senatus inde confultum

A 3

V. e. 552. fultum factum eft, ut fociis gratiae agerentur; quod 2. C. 200, diu follicitati, ne obfidionis quidem metu fide deceffiffent, de auxilio mittendo tum refpondere placere, quum confules provincias fortiti effent: atque is conful, cui Macedonia provincia eveniffet, ad populum tuliffet, ut Philippo regi Macedonum indiceretur bellum.

VI. P. Sulpicio provincia Macedonia forte evenit, isque rogationem promulgavit, Vellent, juberent Philippo regi Macedonibusque, qui fub regno ejus effent, ob injurias armaque inlata fociis populi Romani, bellum indici, alteri confuli Aure lio Italia provincia obtigit. Praetores exinde fortiti funt, Cn. Sergius Plancus urbanam, Q. Fulvius Gillo Siciliam, Q. Minucius Rufus Bruttios, L. Furius Purpureo Galliam, Rogatio de bello Macedonico primis comitiis ab omnibus ferme centuriis antiquata eft. id quum feffi diuturnitate et gravitate belli fua fponte homines taedio laborum periculorumque fecerant, tum Q. Baebius tribunus plebis, viam antiquam criminandi Patres in greffus, incufaverat bella ex bellis feri, ne pace umquam frui plebs poffet. Aegre eam rem paffi Patres, laceratusque probris in fenatu tribunus plebis: et confulem pro fe quisque hortari, ut de integro comitia rogationi ferendae ediceret, caftigaretque fegnitiem populi: atque doceret, quanto damno dedecorique dilatio ea belli futu. ra effet.

VII. Conful in campo Martio comitiis habitis, priusquam centurias in fuffragium mitteret, concione advocata, Ignorare, inquit, videmini mihi, Quirites, non, utrum bellum an pacem habeatis, vos confuli: (neque enim liberum id vobis permittit Philippus, qui terra marique ingens bellum molitur) fed utrum in Macedoniam legiones transportetis, an hoftem in Italiam accipiatis. Hoc quantum interfit, fi umquam ante alias, Punico certe proximno bello experti eftis. Quis enim dubitat, quin, fi Saguntinis obfeffis fidemque noftram inplorantibus inpigre

inpigre tuliffemus opem, ficut patres noftri Mamer-V.c.552. tinis tulerant, totum in Hifpaniam averfuri bel. a. G 200, lum fuerimus, quod cuntando cum fumma clade noftra in Italiam accepimus? Ne illud quidem dubium eft, quin hunc ipsum Philippum, paftum jam per legatos literasque cum Hannibale in Italiam trajicere, miffo cum claffe Laevino, qui ultro ei bel lum inferret, in Macedonia continuerimus. et quod tunc fecimus, quum hoftem Hannibalem in Italia haberemus, id nunc, pulfo Italia Hannibale, deviltis Karthaginienfibus, cunetamur facere? Patiamur expugnandis Athenis, ficut Sagunto expugnando Hannibalem paffi fumus, fegnitiem noftram experiri regem. Non quinto inde menfe, quemadmodum ab Sagunto Hannibal, fed quinto inde die, quam ab Corintho folverit naves, in Italiam perveniet. Ne aequaveritis Hannibali Philippum, ne Karthaginienfibus Macedonas; Pyrrho certe aequabitis: dico, quantum vel vir viro, vel gens genti praeftat. Minima acceffio femper Epirus regno Macedoniae fuit, et hodie eft. Peloponnefum totam in ditione Philippus habet, Argosque ipsos, non vetere fama magis, quam morte Pyrrhi nobilitatos. Noftra nunc compara. quanto magis florentem Italiam, quanto magis integras res, falvis ducibus, falvis tot exercitibus, quos Punicum poftea bellum abfumfit, adgreffus Pyrrhus tamen concuffit, et viitor prope ad ipsam urbem Romam venit! Nec Tarentini modo oraque illa Italiae, quam majorem Graeciam vocant, ut linguam, ut nomen fequutos crederes, fed Lucanus, et Bruttius, Samnis, a nobis defecerunt. Haec vos, fi Philippus in Italiam transmiferit, quietura aut manfura in fide creditis? Manferunt enim Punico poftea bello. numquam ifti populi, nifi quum deerit, ad quem defcifcant, a nobis non deficient. Si piguiffet vos in Africam trajicere, hodie in Italia Hannibalem et Karthaginienfes hoftes haberetis. Macedonia potius, quam Italia, bellum habeat. hoftium urbes agrique ferro atque igni vaftentur. Experti jam

A 4

et

fumus

V.c.552 fumus foris nobis, quam domi, feliciora potentioraa.C.200 que arma effe. Ite in fuffragium, bene juvantibus Diis, et, quae Patres cenfuerunt, vos jubete. Hujus vobis fententiae non conful modo auctor eft, fed etiam Dii inmortales; qui mihi facrificanti precantique, ut hoc bellum mihi, fenatui, vobisque, et fociis ac nomini Latino, claffibus exercitibusque noftris bene ac feliciter eveniret, laeta omnia profperaque portendere.

VIII. Ab hac oratione in fuffragium miffi, uti rogarat, bellum jufferunt. Supplicatio inde a confulibus in triduum ex fenatusconfulto indicta eft, obfecratique circa omnia pulvinaria Dii, ut, quod bellum cum Philippo populus juffiffet, id bene ac feliciter eveniret. confultique feciales ab confule Sulpicio, bellum, quod indiceretur regi Philippo, utrum ipfi utique nunciari juberent; an fatis effet, in finibus regni quod proximum praefidium effet, eo nunciari? feciales decreverunt, utrum eorum feciffet, recte facturum. Confuli a Patribus permiffum, ut, quem videre. tur, ex iis, qui extra fenatum effent, legatum mitteret ad bellum regi indicendum. Tum de exercitibus confulum praetorumque actum. confules binas legiones fcribere juffi; veteres dimittere exercitus. Sulpicio, cui novum ac magni nominis bellum decretum erat, permiffum, ut de exercitu, quem P. Scipio ex Africa deportaffet, voluntarios, quos poffet, duceret: invitum ne quem militem veterem ducendi jus effet. Praetoribus L. Furio Purpureoni et Q. Minucio Rufo quina millia fociûm Latini nominis conful daret: quibus praefidiis alter Galliam, alter Bruttios provinciam obtineret, Q. Fulvius Gillo et ipse juffus ex eo exercitu, quem P. Aelius conful habuiffet, ut quisque minime multa ftipendia haberet, legere, donec et ipse quinque millia fociùm ac nominis Latini effeciffet: id praefidio Siciliae provinciae effet. M. Valerio Faltoni, qui praetor priore

anno