statim uulnus pugionem puluino subditum porrigere ac ministros uocare, neque ad caput quidquam excepto capulo et praeterea clausa omnia repperisse; atque illum interim arrepto deductoque ad terram Stephano conluctatum diu, dum modo ferrum extorquere, modo quanquam laniatis digitis 5 oculos effodere conatur. 3 Occisus est XIIII. Kal. Octb. anno aetatis quadragensimo quinto, imperii quinto decimo. cadauer eius populari sandapila per uispillones exportatum Phyllis nutrix in suburbano suo Latina uia funerauit, sed reliquias templo Flauiae gentis 10 clam intulit cineribusque Iuliae Titi filiae, quam et ipsam educarat, conmiscuit. 18 Statura fuit procera, uultu modesto ruborisque pleno, grandibus oculis, uerum acie hebetiore; praeterea pulcher ac decens, maxime in iuuenta, et quidem toto corpore exceptis 15 pedibus, quorum digitos restrictiores habebat; postea caluitio quoque deformis et obesitate uentris et crurum gracilitate, 7 Eutrop. VII 23, 6 interfectus est . . . in Palatio anno aetatis quadragesimo (tricesimo codd., recte Paean.) quinto, imperii quinto decimo. funus eius cum ingenti dedecore per uispillones (bispellones uel bispilliones fere codd.) exportatum et ignobiliter est sepultum (inde Hier. chron. a. 2112 per uispillones ignobiliter exportatus anno aetatis xxxxv). Victor Caes. 11, 7 poenas luit quinto et quadragesimo uitae anno, dominationis circiter quinto decimo. Epit. 11, 12 Domitianum confodiunt post annum quintum et quadragesimum uitae. 11, 1 imperauit annos quindecim. Victor Caes. 11, 8 senatus gladiatoris more funus ferri (efferri Epit.) ... decreuit (inde Epit. 11, 13). Oros. VII 10, 7 (ex Suet. et Eutropio) cuius cadauer populari sandapila per uispillones (uisphet uesp- fere codd.) exportatum atque ignominiosissime sepultum est (inde Plac. Corp. gloss. lat. V 97, 23). VII 10, 1 per annos xv. cf. Auson. 258, 12 quindecies saeuis potitur... habenis. 16 Auson. 257, 12 quem caluum dixit sua Roma Neronem. Schol. Iuu. 4, 38 nam et Suetonius refert quia caluus fuit. 2 ministro suo carere L1POT 4 ad] in PST conluctantem Ls, -nti T dum] tum LPOS, cum T, om. uet. edd. aliquot in quibus l. 6 conatum seruatur (sic primum ed. Bonon. a. 1488), nescio an uerius 6 conatur T, conatum rel. et sic corr. II2 (2), conaretur Ernesti 9 uispillonis MG8 (at in G m. 1 corr. in -es), uispillones (-iliones T) TLST, uispalliones P, uespillones edd. cum Beroaldo phyllis 95, phyllix (phylix G, phill- XIIQ) Q Rom. II) 11 et ipsam om. T, et ipsa uulg. (ed. 12 educauerat G1T (in G corr. m. ant.) 13 rubr 5 uel 6 litt. erasae rubrisq: M, rubeus rubrisque d (sequ. plene), puborisque P, pudorisque OSTN 17 quoque om. P, prope Bentley (cf. Dom. 3 p. 336,15) quae tamen ei ualitudine longa remacruerant. commendari 2 se uerecundia oris adeo sentiebat, ut apud senatum sic quondam iactauerit: usque adhoc certe et animum meum probastis et uultum. caluitio ita offendebatur, ut in contu5 meliam suam traheret, si cui alii ioco uel iurgio obiectaretur; quamuis libello, quem de cura capillorum ad amicum edidit, haec etiam, simul illum seque consolans, inseruerit (Hom. Il. 21, 108): οὐχ ὁρά(ας, οἷος κἀγὼ καλός τε μέγας τε; 10 eadem me tamen manent capillorum fata, et forti animo fero comam in adulescentia senescentem. scias nec gratius quicquam decore nec breuius. laboris im-19 patiens pedibus per urbem non temere ambulauit, in expeditione et agmine equo rarius, lectica assidue uectus est. 15 armorum nullo, sagittarum uel praecipuo studio tenebatur centenas uarii generis feras saepe in Albano secessu conficientem spectauere plerique atque etiam ex industria ita quarundam capita figentem, ut duobus ictibus quasi cornua efficeret. nonnumquam in pueri procul stantis praebentisque 20 pro scopulo dispansam dexterae manus palmam sagittas tanta arte derexit, ut omnes per interualla digitorum innocue euaderent. Liberalia studia imperii initio neglexit, quanquam biblio-20 thecas incendio absumptas impensissime reparare curasset, 25 exemplaribus undique petitis missisque Alexandream qui describerent emendarentque. numquam tamen aut historiae car 15. 19 Epit. 11, 5 sagittarum tam doctus fuit, ut inter patentes digitos extentae manus uiri procul positi spicula transuolarent. 23 Epit. 11, 4 bibliothecas incendio consumptas petitis undique, praesertim Alexandria, exemplis reparauit. remarcuerant G, emacruerant Bentley, Duker 2 gestiebat Heinsius 3 adhuc II1os 9 ss. non (num S2) uides tu quomodo 10 me manent tamen POST, tamen me facta X 19 effingeret Beroaldus 21 derexit ε (teste 1 ualitudine* M (longiore macr- Iernstedt) (edd.), at hoc ss. II2 et om. T ego bonus et magnus in LS manent o, me tamen remanent II 20 scopo Stephanus (uulg.) dispassam G Preud'hommio), derexerit Q, direxit (dirr- P) rel. Oud., sic P et H (cod. Paris. 8818) 23 imperii inde imperio inito Bentley 24 assumptas MT innocuae Bentley corr. ex imperio M, reparari Duker minibusue noscendis operam ullam aut stilo uel necessario dedit. praeter commentarios et acta Tiberi Caesaris nihil lectitabat; epistulas orationesque et edicta alieno formabat ingenio. sermonis tamen nec inelegantis, dictorum interdum etiam notabilium: uellem, inquit, tam formosus esse, 5 quam Maecius sibi uidetur; et cuiusdam caput uarietate capilli subrutilum et incanum perfusam niuem mulso 21 dixit. condicionem principum miserrimam aiebat, quibus de coniuratione comperta non crederetur nisi occisis. 22 10 Quotiens otium esset, alea se oblectabat, etiam profestis diebus matutinisque horis, ac lauabat de die prandebatque ad satietatem, ut non temere super cenam praeter Matianum malum et modicam in ampulla potiunculam sumeret. conuiuabatur frequenter ac large, sed paene raptim; certe non 15 ultra solis occasum nec ut postea comisaretur. nam ad horam somni nihil aliud quam solus secreto deambulabat. Libidinis nimiae, assiduitatem concubitus uelut exercitationis genus clinopalen uocabat; eratque fama, quasi concubi 8 Vulc. Gallic. uita Auidi Cassi 2, 5 scis enim ipse, quid auus tuus Hadrianus dixerit: misera condicio imperatorum, quibus de adfecta tyrannide nisi occisis non potest credi.' eius autem exemplum ponere (malui) quam Domitiani, qui hoc primus dixisse fertur. 18 Victor Caes. 11, 5 muscarum agmina persequebatur (u. ad Dom. 3), postquam ad libidinem minus uirium erat, cuius foedum exercitium Graecorum lingua xlvonálηv uocabat. Epit. 11, 7 furens libidine, cuius foedum exercitium Graecorum lingua xlvonáληv (clinopalen Landolfus) uocabat. cf. Mart. XIV 201 tǹv éxınlivoлálηv. Victor Caes. 11, 2 maior libidinum flagitio. Oros. VII 10, 2 libidinis intemperantia quidquid cogitari potest fecit. 1 cognoscendis II 3 alieno 5 (edd. pr. Rom. II Ven. I), alfeno (alph- 8, in II in ras.) MGT8, alieno alfeno LP, alieno alfeto S1, alieno alfabeto (alph- OT) SOTS 4 et dictorum int. not. N, et uoluerat etiam Torr., lacunam post inelegantis subesse (nec > suspicatur I. W. Freund, post tamen Bücheler intercidisse ratus talia (nec indiligentis nec 6 maétius corr. ex maecius ut uid. M, mecius G, metius rel. 7 subrutillim M et canum X 8 (et) 13 martianum X (non T) 14 modica (om. in) T ampullam II5 daret et ss. (m. 2) at sumeret II 19 clinopalem (uel -le, cly -8) MXTS, palam G (cf. condicionem Roth 5 nobilium G nas ipse deuelleret nataretque inter uulgatissimas meretrices. fratris filiam adhuc uirginem oblatam in matrimonium sibi cum deuinctus Domitiae nuptiis pertinacissime recusasset, non multo post alii conlocatam corrupit ultro et quidem uiuo 5 etiam tum Tito; mox patre ac uiro orbatam ardentissime palamque dilexit, ut etiam causa mortis extiterit coactae conceptum a se abigere. Occisum eum populus indifferenter, miles grauissime tulit 23 statimque Diuum appellare conatus est, paratus et ulcisci, 10 nisi duces defuissent; quod quidem paulo post fecit expostulatis ad poenam pertinacissime caedis auctoribus. contra senatus adeo laetatus est, ut repleta certatim curia non temperaret, quin mortuum contumeliosissimo atque acerbissimo adclamationum genere laceraret, scalas etiam inferri clipeosque 15 et imagines eius coram detrahi et ibidem solo affligi iuberet nouissime eradendos ubique titulos abolendamque omnem memoriam decerneret. Ante paucos quam occideretur menses cornix in Capitolio 2 8 Victor Caes. 11,9 quo moti milites, quibus priuatae commoditates dispendio publico largius procedunt, auctores necis ad supplicium petere more suo seditiosius coeperunt. qui uix aegreque per prudentes cohibiti, tandem in gratiam optimatum conuenere eqs. cf. Epit. 12, 8 Lampr. Alex. Seu. 63, 1 mortem eius milites . . grauissime tulerunt atque auctores caedis trucidarunt. 16 Victor Caes. 11, 8 senatus . . . radendum... nomen decreuit (inde Epit. 11, 13). 18 sq. Epit. 13, 10 (de Traiano) quae omnia eo maiora uisebantur, quoniam per multos atque atroces tyrannos perdito atque prostrato statu Romano in remedium tantorum malorum diuinitus credebatur oportune datus, usque eo, ut adueniens imperium eius pleraque mirifica denuntiauerint. in quis praecipuum, cornicem e fastigio Capitolii Atticis sermonibus effatam esse καλῶς ἔσται. а 1 ipse corr. ex ipsi M nataretque M (m. 1 ut uid.), notaretque G, Natharamque d uulgarissimas 5 2 uirginem non M (expunx. m. 2) sibi in matrimonium G8 3 deuictus 05 9 eum post statimque add. r 10 duces] uires T 12 temperarent M8, -rarit Bentley deuelleret G (Gujetus), diuelleret rel. (2) 8 eum om. N 13 contumeiniuria liosissimo] turpissimo G atque acerbissimo om. T (add. II2) 14 laceraret (re in ras.) M, cf. ad l. 12 rum pro adclamationum 15 affigi oT et sic pro u. 1. adscr. L3, uox euanida in G, ubi tamen affigi uel afligi potius fuerit SVETONIVS ed. Ihm. I. 23 354 C. SVETONI TRANQVILLI DOMITIANVS [CAP. 23] elocuta est: ἔσται πάντα καλῶς, nec defuit qui ostentum sic interpretaretur (FPR p.370): nuper Tarpeio quae sedit culmine cornix 'est bene' non potuit dicere, dixit: 'erit'. ipsum etiam Domitianum ferunt somniasse gibbam sibi pone ceruicem auream enatam, pro certoque habuisse beatiorem post se laetioremque portendi rei publicae statum, sicut sane breui euenit abstinentia et moderatione insequentium principum. 7 cf. Eutrop. VIII 1, 1 Vetere et Valente consulibus res publica ad prosperrimum statum rediit bonis principibus ingenti felicitate commissa. Domitiano enim, exitiabili tyranno, Nerua successit eqs. Epit. 11, 15 quid enim Nerua prudentius aut moderatius (ex Vict. Caes. 12,1)? quid Traiano diuinius? quid praestantius Hadriano? qui M 1 ss. erit (erie S) semper bene in LPS nec fuit G corr. ex quod, inde qui id Salmasius sic om. G 7 rei p. (R. p. II, rei publice od) statum To, rerum statum publice M, rei statum publicę G, statum rei publicae (r. p. 7) X subscr. c. suetoni (-nii Po) tranquilli de uita caesarum domitian expl. feliciter MPo (feliciter om. e) c. suetonii tranquilli de uita cesarum liber XII expt. domitianus explic feliciter IIQ (expt. et feliciter om. II) gaii suetonii tranquilli de uita cesarum domitianus diuus lib. XII expl. feliciter S explicit lib. XII. deo gratias L nulla subscriptio in Gl |