locum castrorum, quibus fuerat usus, exornatum naualibus spoliis Neptuno ac Marti consecrauit.

19. Tumultus posthac et rerum nouarum initia coniurationesque complures, prius quam inualescerent indicio detectas, compressit alias alio tempore: Lepidi iuuenis, deinde Varro- 5 nis Murenae et Fanni Caepionis, mox M. Egnati, exin Plauti Rufi Lucique Pauli progeneri sui, ac praeter has L. Audasi falsarum tabularum rei ac neque aetate neque corpore integri, item Asini Epicadi ex gente Parthina ibridae, ad extremum Telephi, mulieris serui nomenculatoris. nam ne ulti- 10 mae quidem sortis hominum conspiratione et periculo caruit. 2 Audasius atque Epicadus Iuliam filiam et Agrippam nepotem ex insulis, quibus continebantur, rapere ad exercitus, Telephus quasi debita sibi fato dominatione et ipsum et senatum adgredi destinarant. quin etiam quondam iuxta cubiculum 15 eius lixa quidam ex Illyrico exercitu, ianitoribus deceptis, noctu deprehensus est cultro uenatorio cinctus, imposne mentis an simulata dementia incertum; nihil enim exprimi quaestione potuit.

20

Externa bella duo omnino per se gessit, Delmaticum 20 adulescens adhuc et Antonio deuicto Cantabricum. Delmatico etiam uulnera excepit, una acie dextrum genu lapide ictus, altera et crus et utrumque brachium ruina pontis consauciatus. reliqua per legatos administrauit, ut tamen quibusdam Pannonicis atque Germanicis aut interueniret aut 25 non longe abesset, Rauennam uel Mediolanium uel Aquileiam 21 usque ab urbe progrediens. domuit autem partim ductu

20. 24 Oros. VI 21, 22 multa per se multaque per duces et legatos bella gessit. cf. Einhard. 7. 12. 13

3 posthęc GX 4 prius inualescentem V 5 alias VLP1, italias M, et alias GT'PO, at alias d 6 genaiti M, gena V, genati rel., corr. 5 (ed. Bonon. 1488) exim d 7 ac om. V 8 corpori M', corporis M2, corporum d integri item asini (-nii G) GL25, integrite masini M1, integritate masini M2 (integritate strenui masini d), integri temasini (them- II) X'Y (a in ras. L) 9 parthyna M, parthica X' ybridae (hybr- P, hibr- II R) 2 12 epicadius X' 13 ad exercitus] adorti V, ad extremum T P2 OT (cf. l. 9) 17 inopsne L25 26 mediolaneum MV, -num rel.

15 destinarat V 27 ad urbem MT

partim auspiciis suis Cantabriam, Aquitaniam, Pannoniam, Delmatiam cum Illyrico omni, item Raetiam et Vindelicos ac Salassos, gentes Inalpinas. coercuit et Dacorum incursiones tribus eorum ducibus cum magna copia caesis, Germanosque 5 ultra Albim fluuium summouit, ex quibus Suebos et Sigambros dedentis se traduxit in Galliam atque in proximis Rheno agris conlocauit. alias item nationes male quietas ad obsequium redegit. nec ulli genti sine iustis et necessariis cau- 2 sis bellum intulit tantumque afuit a cupiditate quoquo modo 10 imperium uel bellicam gloriam augendi, ut quorundam barbarorum principes in aede Martis Vltoris iurare coegerit mansuros se in fide ac pace quam peterent, a quibusdam uero nouum genus obsidum, feminas, exigere temptauerit, quod neglegere marum pignera sentiebat; et tamen potesta15 tem semper omnibus fecit, quotiens uellent obsides recipiendi. neque aut crebrius aut perfidiosius rebellantis grauiore umquam ultus est poena, quam ut captiuos sub lege uenundaret, ne in uicina regione seruirent neue intra tricensimum annum liberarentur. qua uirtutis moderationisque 3 20 fama Indos etiam ac Scythas auditu modo cognitos pellexit

1 Eutrop. VII 9 Romano adiecit imperio Aegyptum (u. p. 59, 18), Cantabriam, Dalmatiam, saepe ante uictam sed penitus tunc subactam, Pannoniam, Aquitaniam, Illyricum, Raetiam, Vindelicos et Salassos in Alpibus... uicit autem (multis) proeliis Dacos, Germanorum ingentes copias cecidit, ipsos quoque trans Albim fluuium summouit, qui in barbarico longe ultra Rhenum est eqs. (u. ad Tib. 9). Epit. 1, 7 Cantabros et Aquitanos, Raetos, Vindelicos, Dalmatas numero prouinciarum populo Romano coniunxit. Sueuos Cattosque deleuit, Sigambros in Galliam transtulit. Pannonios stipendiarios adiecit. cf. Victor Caes. 1, 2 8 Epit. 1, 10 adeo ... turbas, bella, simultates exsecratus est, ut nisi iustis de causis numquam genti cuiquam bellum indixerit. 20 Eutrop. VII 10, 1 Scythae et Indi, quibus antea Romanorum nomen incognitum fuit, munera et legatos ad eum miserunt. Victor Caes. 1, 7 ut Indi, Scythae, Garamantes ac Bactri legatos mitterent orando foederi. Epit. 1, 9 ad hunc Indi, Scythae, Garamantes, Aethio

3 cisalpinas P, alpinas Y 5 albim IIQ, abim MG, abin VL(P1?), albini (potius quam albim R) RPS (in P m. 2 in ras.), albinum T seubos M, sueuo V, sueuos rel. (quarta litt. in ras. R), Vbios Kossinna cum Pithoeo sigambros MVLɛ, sic- GIIRPST, sac- Q, fort. Sug14 neglerem arum M1 (marium LSQ) pignora Xr

scripsit Suetonius 7 multatus T

22

23

ad amicitiam suam populique Rom. ultro per legatos petendam. Parthi quoque et Armeniam uindicanti facile cesseruni et signa militaria, quae M. Crasso et M. Antonio ademerant, reposcenti reddiderunt obsidesque insuper optulerunt, denique pluribus quondam de regno concertantibus, non nisi ab ipso 5 electum probauerunt.

Ianum Quirinum semel atque iterum a condita urbe ante memoriam suam clausum in multo breuiore temporis spatio terra marique pace parta ter clusit. bis ouans ingressus est urbem, post Philippense et rursus post Siculum bellum. cu- 10 rulis triumphos tris egit, Delmaticum, Actiacum, Alexandrinum, continuo triduo omnes.

Graues ignominias cladesque duas omnino nec alibi quam in Germania accepit, Lollianam et Varianam, sed Lollianam maioris infamiae quam detrimenti, Varianam paene exitia- 15 bilem tribus legionibus cum duce legatisque et auxiliis omnibus caesis. hac nuntiata excubias per urbem indixit, ne quis tumultus existeret, et praesidibus prouinciarum propagauit imperium, ut a peritis et assuetis socii continerentur. 2 uouit et magnos ludos Ioui Optimo Maximo, si res p. in 20 meliorem statum uertisset: quod factum Cimbrico Marsicoque bello erat. adeo denique consternatum ferunt, ut per conti

5

pes legatos cum donis miserunt. cf. Oros. VI 21, 19. 20 Vir. ill. 79, Einhard. 16 2 Eutrop. VII 9 Armeniam a Parthis recepit. obsides, quod nulli antea, Persae ei dederunt. reddiderunt etiam signa Romana, quae Crasso uicto ademerant. Epit. 1, 8 huic Persae obsides obtulerunt creandique reges arbitrium permiserunt. Oros. VI 21, 29 Parthi ... ultro signa, quae Crasso interfecto abstulerant, ad Caesarem remiserunt regiisque obsidibus traditis firmum foedus fideli supplicatione meruerunt. cf. Vir. ill. 79, 4 7 Vict. Caes. 1, 3 tertius post Numam uicto Antonio Ianum clauserit. Oros. VI 22, 1 Iani portas tertio ipse tunc clausit. cf. Vir. ill. 79, 6 22 Epit. 1, 13 quod in tantum accidisse perdoluit, ut cerebri ualido incursu parietem pulsaret ueste capilloque ac reliquis lugentium indiciis deformis. Oros. VI 21, 27 quam rei publicae cladem ... adeo grauiter tulit, ut saepe per uim doloris caput parieti conlidens clamaret: Quintili Vare, redde legiones.

2 armenii (-ni T) GT 3 ademerunt X (non T) 5 ipso] eo X 7 a om. MGVL1P1 (add. L3P2), neque addi necesse uidetur 9 clausit ПIRPST (cf. Mon. Ancyr. II 42 sqq.) 13 quam et tum Lollianam usque sed om. V 14 sed om. II1Q 18 prorogauit s 20 rem p. T, r. p. T

5

nuos menses barba capilloque summisso caput interdum foribus illideret uociferans: Quintili Vare, legiones redde! diemque cladis quotannis maestum habuerit ac lugubrem.

In re militari et commutauit multa et instituit atque 24 etiam ad antiquum morem nonnulla reuocauit. disciplinam seuerissime rexit. ne legatorum quidem cuiquam, nisi grauate hibernisque demum mensibus, permisit uxorem interuisere. equitem R., quod duobus filiis adulescentibus causa detrectandi sacramenti pollices amputasset, ipsum bonaque sub10 iecit hastae; quem tamen, quod inminere emptioni publicanos uidebat, liberto suo addixit, ut relegatum in agros pro libero esse sineret. decimam legionem contumacius parentem cum 2 ignominia totam dimisit, item alias immodeste missionem postulantes citra commoda emeritorum praemiorum exaucto15 rauit. cohortes, si quae cessissent loco, decimatas hordeo pauit. centuriones statione deserta, itidem ut manipulares, capitali animaduersione puniit, pro cetero delictorum genere uariis ignominis adfecit, ut stare per totum diem iuberet ante praetorium, interdum tunicatos discinctosque, nonnumquam 20 cum decempedis, uel etiam c(a)espitem portantes. neque 25 post bella ciuilia aut in contione aut per edictum ullos militum commilitones appellabat, sed milites, ac ne a filiis quidem aut priuignis suis imperio praeditis aliter appellari passus est, ambitiosius id existimans, quam aut ratio mili25 taris aut temporum quies aut sua domusque suae maiestas

15 Polyaen. VIII 24, 1. 2 Σεβαστὸς τοὺς ἐν ταῖς μάχαις καθυφιεμένους οὐκ ἀνῄρει πάντας, ἀλλ ̓ ἐδεκάτευεν. Σεβαστὸς τοῖς διὰ δειλίαν ἀπολιπομένοις κριθὰς ἀντὶ πυρῶν ἐκέλευε μετρεῖσθαι. 18 id. VIII 24, 3 τοὺς ἐπὶ στρατοπέδου τι ἁμαρτόντας διαμαρτόντας uulg.) ἐκέλευσε πρὸ τοῦ στρατηγείου λυσιζώνους ἑστάναι, ἔστι δὲ ὅτε καὶ πλινθοφορεῖν δι ̓ ὅλης ἡμέρας. 20 sqq. Epit. 1, 14 auunculi quoque inuentum uehementer arguebat, qui milites commilitones . . . appellans (Suet. Iul. 67), dum affectat carior fieri, auctoritatem principis emolliuerat.

7 domum M

u

10 inminire emptione

6 quidem om. M1 grauato GT (u m. 2) M (uox iuncta sequenti), imminere (uel îm-) rel. MVLPS1 12 cum om. MG VLP (add. L3P2, habet N), audacius fuerit ignominia notatam, ignominie tutam temptauit corrector & (cf. Cal. 44) 14 praemiorum om. Q (Torr.) 17 delictorum om. T 22 appellabat ПIRP2ST, IIRP ST, appellat MG VLPQ8, appellauit Salmas. 23 alter M1, om. II1Q

2 postularet. libertino milite, praeterquam Romae incendiorum causa et si tumultus in grauiore annona metueretur, bis usus est: semel ad praesidium coloniarum Illyricum contingentium, iterum ad tutelam ripae Rheni fluminis; eosque, seruos adhuc uiris feminisque pecuniosioribus indictos ac sine mora 5 manumissos, sub priore uexillo habuit, neque aut commixtos cum ingenuis aut eodem modo armatos.

3 Dona militaria aliquanto facilius phaleras et torques, quicquid auro argentoque constaret, quam uallares ac murales coronas, quae honore praecellerent, dabat; has quam par- 10 cissime et sine ambitione ac saepe etiam caligatis tribuit. M. Agrippam in Sicilia post naualem uictoriam c<a>eruleo uexillo donauit. solos triumphales, quamquam et socios expeditionum et participes uictoriarum suarum, numquam donis impertiendos putauit, quod ipsi quoque ius habuissent tri- 15 4 buendi ea quibus uellent. nihil autem minus [in]perfecto duci quam festinationem temeritatemque conuenire arbitrabatur. crebro itaque illa iactabat: σπευδε βραδέως!

ἀσφαλὴς γάρ ἐστ ̓ ἀμείνων ἢ θρασὺς στρατηλάτης

8 sq. Polyaen. VIII 24, 5 τοῖς ἀνδραγαθοῦσιν ἀργυρίου και χρυσίου μεγάλας ἐδίδου δωρεάς. 16 id. VIII 24,4 Σεβαστὸς τοῖς ἑαυτοῦ στρατηγοῖς παρήγγελλεν ἀσφαλείας πεφροντικέναι μάλιστα και συνεχῶς ἐπέλεγε τὸ ̔σπεῦδε βραδέως” καὶ τὸ (Eurip. Phoen. 599) ̔ἀσφαλὴς γάρ εor' ¿uεívov ǹ deaovs orgatniáτns'. Epit. 1, 11 neque imperatori bono quidquam minus quam temeritatem congruere.

2 bis] urbis MGVLP'T 3 calumniarum G 5 et feminis G 6 proprio Torr., primore Casaub., priuo Burm. (Mommsen), peiore O. Hirschfeld 8 et torques] torques et 5 (edd. Rom.) 9 quam post coronas ponit Lipsius 12 sicilia T5, cicilia Q, cilicia (-tia S) GIIRN, ciliciam MVLP 16 perfecto duci Bentley (Roth), inperfecto (imp- PS1) duci MGV1LPS, in perfecto duce TV2 TN (cf. testim. supra) 17 uenire (in Q praecedit qua pro que) 18 СПЕҮДе Bгaд€œC MG et fere rel. ( notaui ex omnibus), accelera tarde ss. in V, acelera in S 19 aСoaaнС tapectamEINGON HOP&CYC CYPAтилатно м, АСФАЛНСТАРЕСТАM€INON HOPACIC СҮРАТНЛАТНС G, apaaЕ.Сtaapecta · mein@nt&· Opacyc.cтpatнATHC et ss. sciens obtime manentia in pugna bellatoris V, corruptius reliqui (Tap pro гaР omnes praeter S, O pro ✪ notaui ex omnibus, CYP- pro CTPetiam TP)