Immagini della pagina
PDF
ePub

longiore itinere circumductis, ne ex hostium castris conspici possent, omnium oculis mentibusque ad pugnam intentis celeriter ad eas, quas diximus, munitiones pervenerunt atque his prorutis prius in hostium castris constiterunt, quam plane ab iis videri aut quid rei gereretur cognosci posset. Tum vero clamore ab ea parte audito nostri redintegratis viribus, quod plerumque in spe victoriae accidere consuevit, acrius impugnare coeperunt. Hostes undique circumventi desperatis omnibus rebus se per munitiones deiicere et fuga salutem petere intenderunt. Quos equitatus apertissimis campis consectatus ex milium quinquaginta numero, quae ex Aquitania Cantabrisque convenisse constabat, vix quarta parte relicta multa nocte se in castra recepit.

XXVII. Hac audita pugna maxima pars Aquitaniae sese Crasso dedidit obsidesque ultro misit, quo in numero fuerunt Tarbelli, Bigerriones, Preciani, Vocates, Tarusates, Elusates, Garites, Ausci, Garumni, Sibuzates, Cocosates.

[ocr errors]
[ocr errors]

Cap. XXVI. longiore] was bedeutet der Comparativ? S. Lib. II. Cap. XXXIII. p. 85. zu indiligentius. itinere] könnte hier in stehen? S. Cap. III. vorletzte Anm. ad pu gnam intentis] s. Cap. XXII. Anm. 1. videri] wieder passivisch, wie Lib. II. Cap. XVIII. letzte Anm. Uebrigens lässt sich zu videri nicht posset als Verbum finitum denken, sondern -? posset] der Conunctiv kann hier nicht die Absicht des Handelnden ausdrücken, da das Gelingen vom glücklichen Zufall abhängt, sondern bezeichnet den Willen des ordnenden Schicksals:,, ehe es möglich sein sollte". So wird der Coniunctiv namentlich von Historikern, die selbst unbedeutende Ereignisse von höherer Fügung ableiten, oft gebraucht, z. B. Sueton. Iul. Caes. 9. Ante paucos dies, quam aedilitatem iniret, venit in suspicionem. in spe] über die Praeposition. S. Lib. II. Cap. XXII. letzte Anm. desperatis-rebus] s. Lib. II. Cap. XXIV. letzte Anm. se per munitiones deiicere] prägnante Kürze: se deiicere (de vallo) et per munitiones evadere. intenderunt] statt dessen gewöhnlicher? apertissimis campis] s. Lib. I. Cap. XLI. p. 43. zu locis apertis. (nicht sowohl Ablativus loci, als Umstandscasus.) multa nosie] s. Lib. I. Cap. XXII. vorletzte Anm.

Paucac ultimae nationes anni tempore confisae, · quod hiems suberat, hoc facere neglexerunt.

XXVIII. Eodem fere tempore Caesar, etsi prope exacta iam aestas erat, tamen, quod omni Gallia pacata Morini Menapiique supererant, qui in armis essent neque ad eum umquam legatos de pace misissent, arbitratus id bellum celeriter confici posse eo exercitum adduxit. Qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt. Nam quod intelligebant maximas nationes, quae proelio contendissent, pulsas superatasque esse, continentesque silvas ac paludes habebant, eo se suaque omnia contulerunt. Ad quarum initium silvarum cum Caesar pervenisset castraque munire instituisset neque hostis interim visus esset, dispersis in opere nostris subito ex omnibus partibus silvae evolaverunt et in nostros impetum fecerunt. Nostri celeriter arma ceperunt eosque in silvas repulerunt et compluribus interfectis longius impeditioribus locis secuti paucos ex suis deperdiderunt.

XXIX. Reliquis deinceps diebus Caesar sil

vas

Cap. XXVII. Paucae ultimae nationes] was würde ultimarum nationum beissen? ultimae sind die äussersten, entferntesten.

[ocr errors]

Cap. XXVIII. fere-prope] über den Unterschied Zumpt $. 279. Schulz S. 101. Nr. 7, 4. 5. essent-misissent] warum der Coniunctiv? (Die Thatsache wird somit als Bestimmungsgrund für die Handlungsweise Caesars dargestellt. S. Lib. I. Cap. XIX. Anm. 1.) ad eum] nicht ad se? Zumpt §. 550. Schulz §. 95. Nr. 9. 3. de pace] s. Lib. I. Cap. XXVII. Anm. 1. Qui] welche Partikel enthält hier das Pronomen relativum? bellum agere] wie verschieden von gerere? S. Bremi z. Nep. Hannib. 8, 3. quarum initium silvarum] man merke die häufiger wiederkehrende Wortstellung. visus esset] s. Cap. XXVI. zu videri. evolaverunt] nach vorhergehendem hostis? S. Cap. XVII. p. 103. zu auctores. longius] s. Cap. XXVI. zu longiore. impeditioribus locis] ist das derselbe Ablativ, wie Lib. I. Cap. VI. p. 6. nonnullis locis. secuti] mit welcher Coniunction aufzulösen? Cap. XXIX. deinceps] wie von deinde verschieden? Schulz S. 101. Nr. 6, 3. Die Verbindung der Worte, wie Cap. XXII. p. 107. omnibus in vita commodis.

[ocr errors]

Cap.

vas caedere instituit et ne quis inermibus imprudentibusque militibus ab latere impetus fieri posset, omnem eam materiam, quae erat caesa, conversam ad hostem collocabat et pro vallo ad utrumque latus exstruebat. Incredibili celeritate magno spatio paucis diebus confecto cum iam pecus atque extrema impedimenta ab nostris tenerentur, ipsi densiores silvas peterent, eiusmodi tempestates sunt consecutae, uti opus necessario intermitteretur et continuatione imbrium diutius sub pellibus milites contineri non possent. Itaque vastatis omnibus eorum agris, vicis aedificiisque incensis Caesar exercitum reduxit et in Aulercis Lexoviisque, reliquis item civitatibus, quae proxime bellum fecerant, in hibernis collocavit.

[ocr errors]

iner

Cap. XXIX. ne quis impetus] über die Stellung s. Lib. II. Cap. XXXII. p. 84. zu ne quam iniuriam. mibus-militibus] bleibt zweifelhaft, ob Ablativus oder Dativus. S. Cap. XV. p. 101. zu ei rei. ad hostem] gegen den Feind hin. S. Lib. II. Cap. XIII. p. 69. manus ad Caesarem tendere. pro vallo] s. Lib. I. Cap. XXVI. p. 24. zu denselben Worten. ad utrumque latus] längs den beiden Seiten hin. exstruebat] man merke auf den Wechsel der Tempora: instituit- collocabat exstruebat. Der Entschluss war momentan, die Ausführung währte. Incredibili celeritate etc.] merkwürdiges Beispiel von Verbindung ungleichartiger Ablative. magno spatio -confecto] d. h. nachdem sie mit einer grossen Strecke fertig geworden waren. continuatione] was für ein Ablativus? S. Lib. II. Cap. I. p. 58. zu mobilitate et levitate. pellibus] d. h. unter den Zelten, mit Thierhäuten bedeckt.,

[ocr errors]

sub

[ocr errors]

C. Iul. Caesar.

H

LIBER IV.

ARGUMENTUM.

Usipetes et Tenchtheri Germani a Suevis exacti, qui Suevi strictim describuntur, Menapios invadunt et inde in Eburones progressi a Caesare magna strage superantur. Qui evaserant, in Sigambros trans Rhenum se recipiunt c. 1 - 15. Caesar facto ponte transit Rhenum; Sigambros ulciscitur, Ubios liberat atque in Galliam revertitur c. 16-19. Inde reversus e Morinis in Britanniam traiicit atque exercitu aegre in terram exposito et parte insulae difficulter subacta in Galliam redit c. 20-36. et Morinos in suam potestatem redigit. c. 37. 38.

I. Ea , quae secuta est, hieme, qui fuit annus Cn. Pompeio, M. Crasso Coss., Usipetes Germani et item Tenchtheri magna cum multitudine hominum flumen Rhenum transierunt non longe a mari, quo Rhenus influit. Caussa transeundi fuit quod ab Suevis complures annos exagitati bello premebantur et agricultura prohibebantur. Suevorum gens est longe maxima et bellicosissima Germanorum omnium. Hi centum pagos habere dicuntur, ex quibus quotannis singula milia armatorum bellandi caussa ex finibus educunt. Reliqui, qui domi

Cap. I. qui fuit annus] merkwürdiges Beispiel von Attraction statt eius anni, qui fuit; zu vergleichen mit Stellen, wo wir in der Apposition das erklärende Nomen vorausschicken und dann das Relativum folgen lassen, die Lateiner aber das Nomen mit dem Relativo in gleichem Casus verbinden, z. B. Lib. II. Cap. XXXIV. p. 86. quae sunt maritumae civitates; und unten in diesem Cap. quae res et cibi genere etc. magna cum multitudine] die Praeposition ist die des begleitenden Umstandes: denn die grosse Menge sind eben die. Usipetes und Tenchtheri selbst. Zumpt §. 307. quo influit] der Gebrauch der Localadverbia? Caussa] wię könnte die Ursache eingeführt sein? S. Lib. I. Cap. L. p. 53. zu hanc caussam. bello] gehört zu exagitati wie zu premebantur. omnium] warum am Ende des Satzes? Zumpt §. 789. ex quibus — ex finibus] s. Lib. III. Cap. XX. letzte Anm.

[ocr errors]

manserint, se atque illos alunt. Hi rursus in vicem anno post in armis sunt; illi domi remanent. Sic neque agricultura nec ratio atque usus belli intermittitur. Sed privati ac separati agri apud eos nihil est; neque longius anno remanere uno in loco incolendi caussa licet. Neque multum frumento, sed maximam partem lacte atque pecore, vivunt, multumque sunt in venationibus, quae res et cibi genere et quotidiana exercitatione et libertate vitae, quod a pueris nullo officio aut disciplina assuefacti nihil omnino contra voluntatem faciant, et vires alit et immani corporum magnitudine homines efficit. Atque in eam se consuetudiném adduxerunt, ut locis frigidissimis neque vestitus praeter pelles habeant quicquam, quarum propter exiguitatem magna est corporis pars aperta, et laventur in fluminibus.

Cap. I. manserint] woher der Coniunctiv? Man denke sich den Satz so ausgesprochen: die Uebrigen, die daheim bleiben, müssen sich und iene ernähren. Was wird also zum zwingenden Grunde in wessen Seele? rursus in vicem] kann man rechnen zu? S. Lib. III. Cap. XII. p. 98. zu quando forte. Ueber in vicem s. Zumpt §. 315. geg. Ende. Schulz S. 104. Nr. 1, 5. + anno post] man merke, dass es nicht uno anno post heisst. nihil est] siehe oben zu omnium. diutius, con

[ocr errors]
[ocr errors]

maxi

[ocr errors]
[ocr errors]

a

longius anno] longius struirt wie amplius; also würde es nach der gewöhnlichen Sprechweise hier heissen müssen? Zumpt §. 485. Schulz §. 80. Nr. 7, 8. S. Lib. I. Cap. XV. letzte Anm. mam partem] Zumpt S. 459. Schulz §. 78. Nr. 14, 3. Dieselbe grammatische Form ist das vorhergehende und folgende multum. ́quae res] über den freien Gebrauch von res s. Lib. III. Cap. XII. p. 98. zu cuius rei. pueris] Zumpt S. 304. a. Schulz §. 103. Nr. 1, 1. assuefacti] über die Construction Zumpt §. 416. (von insuescere Schulz §. 81. Nr. 6.) faciant] enthält den Grund aus der Seele der Sueven. Vergl. oben zu manserint. immani-magnitudine] Eigenschaftsablative. Atque] steigernd. S. Lib. III. Cap. XVII. p. 103. eam-cons.] eam mit Nachdruck. S. Lib. I. Cap. XX. p. 19. zu eum locum. locis frigidissimis] ist das Ablativus loci? S. Lib. III. Cap. XXVIII. vorletzte Anm. und Cap. XXVI. p. 111. zu apertissimis campis. neque et über die Verbindung der Partikeln s. Lib. III. Cap. XIV. P. 101.

--

[ocr errors]

in

« IndietroContinua »