Immagini della pagina
PDF
ePub

XXX. Hac in utramque partem disputatione habita cum a Cotta primisque ordinibus acriter resisteretur, Vincite, inquit, si ita vultis, Sabinus, et id clariore voce, ut magna pars militum exaudiret; neque is sum, inquit, qui gravissime ex vobis mortis periculo terrear; hi sapient et, si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent, qui, si per te liceat, perendino die cum proxumis hibernis coniuncti communem cum reliquis belli casum sustineant nec reiecti et relegati longe ab ceteris aut ferro aut fame intereant.

XXXI. Consurgitur ex consilio, comprehendunt utrumque et orant, ne sua dissensione et pertinacia rem in summum periculum deducant; facilem esse rem, seu maneant, seu proficiscantur, si modo unum omnes sentiant ac probent; contra in dissensione nullam se salutem perspicere. Res disputatione ad mediam noctem perducitur; tandem dat Cotta permotus, manus, superat sententia Sabi

ni.

Cap. XXX. in utramque partem] was man barbarisch mit pro et contra bezeichnet. Vincite] setzt eure Meinung

[ocr errors]

[ocr errors]

per te]

durch. et id] s. Cap, I. p. 148. zu atque id. neque is sum] um das neque zu fassen, denke man sich die Sätze so gestaltet: et concedo vobis, neque is sum. (caussales Verhältniss.) is sum, qui-terrear] Zumpt §. 556. 557. Schulz S. 84. Nr. 15, 2. gravissime ex vobis] vergl. Cap. III. Anm. 1. hi sapient] scil. milites (dentixws) si-liceat,-sustineant] warum steht der Coniunctiv Praesentis? Zumpt §. 524. Schulz §. 84. Nr. 6. s. Lib. II. Cap. XVI. letzte Anm. Lib. V. Cap. III. P. 150. zu per aetatem. nec reiecti über nec s. Lib. I. Cap. XLVII. Anm. 5. Könnte auch non stehen? (Zumpt §. 781. Schulz §. 105. Nr. 1, 1.) Welcher Unterschied ist zwischen neque und non? (rhetorischer Nachdruck.) Cap. XXXI. comprehendunt] was will das Asyndeton ausdrücken? (S. Lib. III. Cap. IV. p. 90. zu decurrere- -coniicere. vergl. mit Lib. II. Cap. XXIX. Anm. 4.) dissensione et pertinacia] welche Figur? S. Lib. IV. Cap. XIII. p. 125. zu et perfidia et simulatione. neant] welcher Grund ist hier für den Coniunctiv? (Zumpt S. 522. Schulz §. 83. Nr. 2, 3.) unum omnes] die Wortstellung nach Zumpt §. 798. dat-manus] wie ein victus. S. vorherg. Cap. Anm. 2. suberat] worin hat das Asyndeton seinen Grund? S. Cap. XIX. p. 165. zu deposita dimissis. Ueber den absoluten Gebrauch von superare s. Lib. III. Cap. XIV. am Ende.

[ocr errors]

seu ma

Cap.

ni. Pronunciatur, prima luce ituros; consumitur vigiliis reliqua pars noctis, cum sua quisque miles circumspiceret, quid secum portare posset, quid ex instrumento hibernorum relinquere cogeretur; omnia excogitantur, quare nec sine periculo maneatur et languore militum et vigiliis periculum augeatur. Prima luce sic ex castris proficiscuntur, ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo Ambiorige consilium datum, longissimo agmine maxumisque impedimentis.

XXXII. At hostes posteaquam ex nocturno fremitu vigiliisque de profectione eorum senserunt, collocatis insidiis bipartito in silvis opportuno atque occulto loco a milibus passuum circiter duobus Romanorum adventum exspectabant; et cum se maior pars agminis in magnam convallem demisisset, ex utraque parte eius vallis subito se ostenderunt

[ocr errors]

-

- quare.

-

in

nec

Cap. XXXI. ituros] die vorhergehenden Capitel liefern meh-
rere Beispiele von Auslassung des Subiectsaccusativus.
sua quisque - circumspiceret, quid] eine Attraction statt:
cum ex suis quisque miles quid secum portare posset, cir-
cumspiceret, quid - quid] warum dovvdétos?
strumento] wie supellex, collectiv. omnia-quare]
s. Lib. I. Cap. XXXIII. p. 32. zu multae res
-maneatur et augeatur] s. Cap. XIX. p. 165. zu ne-
que-et.
languore et vigiliis] über die Coordination
s. Cap. XIX. p. 166. zu labore atque itinere. sic-, ut
quibus esset persuasum] d. h. sic ut ii, quibus esset. Die
Stelle ist ganz geeignet, um über die Gründe der caussalen
Bedeutung von ut qui (s. Lib. IV. Cap. XXIII. geg. En
de) Aufschluss zu geben. Ueber den Coniunctiv nach dem
Relativum s. Lib. III. Cap. XXII. p. 107. zu devovisset.
longissimo agmine etc.] Umstandsablative. S. Cap. XVI.
p. 163. zu magnis intervallis.

Cap. XXXII, ex fremitu vigiliisque] vergl. Lib. I. Cap.
XXXIX. P. 39. zu vocibus ac timore. de profectione
senserunt] wie cognoscere de Lib. I. Cap. XXXV. p. 34.
Lib. IV. Cap. XI. p. 123. Lib. V. Cap. III. p. 150.
bipartito] s. Lib. I. Cap. XXV. P. 23.
opportuno

loco] mehr als Ablativ des Orts. Vergl. Lib. IV. Cap. I.
p. 115. zu locis frigidissimis. a milibus] s. Lib. II.
Cap. VII. p. 64. zu ab milibus duobus. ibid. Cap. XXX. p.
83. zu ab tanto spatio. ex utraque parte] s. Cap. XIII.

p. 160. zu qua ex parte. C. Iul. Caesar.

[ocr errors]

M

1

novissimosque premere et primos prohibere ascensu atque iniquissimo nostris loco proelium committere coeperunt.

XXXIII. Tum demum Titurius, ut qui nihil ante providisset, trepidare, concursare cohortesque disponere; haec tamen ipsa timide atque ut eum omnia deficere viderentur, quod plerumque iis accidere consuevit, qui in ipso negotio consilium capere coguntur. At Cotta, qui eogitasset haec posse in itinere accidere atque ob eam caussam profectionis auctor non fuisset, nulla in re communi saluti deerat et in appellandis cohortandisque militibus imperatoris et in pugna militis officia praestabat. Cumque propter longitudinem agminis minus facile per se omnia obire et quid quoque loco faciendum esset providere possent, iusserunt pronunciare, ut impedimenta relinquerent atque in orbem consisterent. Quod consilium etsi in eiusmodi casu reprehendendum non est, tamen incommode accidit: nam et nostris militibus spem minuit et hostes ad pugnam alacriores effecit, quod non sine summo timore et desperatione id factum videbatur. Praeterea accidit, quod fieri necesse erat, ut vulgo mi

Cap. XXXII. committere coeperunt] über den Pleonasmus s. Cap. IX, p. 157. zu denselb. Ww.

-

[ocr errors]

Cap. XXXIII. Tum demum] s. Lib. I. Cap. XVII. Anm. 1. ut qui] s. Cap. XXXI. p. 177. zu sic, ut quibus esset persuasum. trepidare etc.] Infinitivi —? S. Lib. III. Cap. IV, Anm. 3. haec-timide] über die Ellipse des facere s. Zumpt §. 771. (der das Gebiet derselben nicht so beschränken durfte.) atque ut] i. e. ita ut. S. Cap. XV. p. 162. zu tamen ut. eum deficere] über die Construction s. Lib. III. Cap. V. Anm. 2. plerumque- consuevit] man merke den Pleonasmus. qui cogitasset] warum der Coniunctiv? S. Cap. XXXI. vorl. Anm. et in appellandis etc] man erwartet nach dem negativen Satz sed. S. Lib. IV. Cap. XXXVI. letzte Anm. II. Cap. XX. letzte Anm.

per se] s. Lib.

iusserunt pronunciare] nicht pronunciari? S. Lib. II. Cap. V. letzte Anm. pronunciare, ut] s. Lib. IV. Cap. XI. p. 123. zu nunciarent. non sine] s. Cap. VI. p. 153. zu non sine caussa.

ac

cidit necesse erat] warum nicht fuit? (unter den damaligen Umständen.)

lites ab signis discederent, quae quisque eorum carissima haberet ab impedimentis petere atque abripere properaret, clamore ac fletu omnia comple

rentur.

XXXIV. At barbaris consilium non defuit: nam duces eorum tota acie pronunciare iusserunt, ne quis ab loco discederet; illorum esse praedam atque illis reservari, quaecunque Romani reliquissent; proinde omnia in victoria posita existimarent. Erant et virtute et numero pugnando pares; nostri tamen etsi ab duce et a fortuna deserebantur, tamen omnem spem salutis in virtute ponebant, et quoties quaeque cohors procurreret, ab ea parte magnus hostium numerus cadebat. Qua re animadversa Ambiorix pronunciari iubet, ut procul tela coniiciant neu propius accedant et quam in partem Romani impetum fecerint, cedant; levitate armorum et quotidiana exercitatione nihil iis noceri posse; rursus se ad signa recipientes insequantur.

Heil.

[ocr errors]
[ocr errors]

Cap. XXXIII. quae - haberet] weshalb der Coniunctiv? S. Lib. II. Cap. XXVII. Anm. 1. Cap. XXXIV. tota acie] über die Auslassung der Praeposi tion s. Lib. I. Cap. XXXIX. p. 39. zu totis castris. pronunciare iusserunt, ne] s. vorherg. Cap. reliquissent] vertritt die Stelle welches Tempus? proinde] über die Bedeutung Zumpt §. 282. §. 344. Erant- - pares] die Feinde waren sowohl an Tapferkeit als an Zahl dem Kampfe mit den Römern gewachsen; die Römer aber ist der Gegensatz hofften nur von persönlicher Tapferkeit tamen etsi-tamen] über die Wiederholung der Partikel Zumpt §. 341. Beispiele bei Schulz §. 84. Nr. 5, 3. quoties procurreret] warum der Coniunctiv? Zumpt §. 569. (unklar Schulz §. 84. Nr. 8.) - ab ea parte] scil. ubi procurreret. Ueber die Praeposition s. Lib. I. Cap. LII. Anm. 2. Lib. II. Cap. XI. p. 67. zu ab extremo agmine. ibid. Cap. XXIII. p. 77. zu à fronte et ab sinistra parte. Vergl. Cap. XXXII. p. 177. zu ex utraque parte. accedant] warum neu? Zumpt §. 535. Schulz §. fecerint] Coniunctiv Futuri exacti. cedant] härtere Auslassung des Demonstrativum, ab ea. levitate exercitatione] sind Ablativi -? Lib. III. Cap. XXIX. vorl. Anm. Diese Worte, so wie iis, sind auf die Eburonen zu beziehen. rursus se - -recipientes] s. Lib. IV. Cap. IV. p. 118. zu rursus reverterunt. ibid. Cap. XII. p. 123. zu rursus resistentibus.

-

neu
105. Nr. 20, 5.

--

XXXV. Quo praecepto ab iis diligentissime observato cum quaepiam cohors ex orbe excesserat atque impetum fecerat, hostes velocissime refugiebant. Interim eam partem nudari necessè erat et ab latere aperto tela recipi. Rursus cum in eum locum, unde erant egressi, reverti coeperant, et ab iis, qui cesserant, et ab iis, qui proxumi steterant, circumveniebantur; sin autem locum tenere vellent, nec virtuti locus relinquebatur, neque ab tanta multitudine coniecta tela conferti vitare poterant. Tamen tot incommodis conflictati multis vulneribus acceptis resistebant et magna parte diei consumpta, cum a prima luce ad horam octavam pugnaretur, nihil, quod ipsis esset indignum, committebant. Tum T. Balventino, qui superiore anno primum pilum duxerat, viro forti et magnae auctoritatis, utrumque femur tragula transiicitur; Q. Lucanius, eiusdem ordinis, fortissime pugnans dum circumvento filio subvenit, interficitur; L. Cotta legatus omnes cohortes ordinesque adhortans in adversum os funda vulneratur.

[ocr errors]

lo

Cap. XXXV. quaepiam] Zumpt §. 708. am Ende. Schulz §. 95. Nr. 19. excesserat könnte auch der Coniunctiv stehen? S. vorhergeh. Cap. zu quoties procurreret. eam partem] scit. copiarum, quae ex orbe excesserat. ab latere aperto s. vorherg. Cap. zu ab ea parte. (auf der rechten, vom Schilde nicht geschützten Seite.) Rursus reverti] s. vorhergeh. Cap. letzte Anm. sin autem] Zumpt §. 342. am Ende. Schulz §. 105. Nr. 11. cum tenere] ex orbe non excedere. vellent] über den Coniunctiv nach si s. Zumpt §. 570. (Bei iedem Versuch drängte sich die Erfahrung auf.) Tamen] mit demselben Nachdruck an der Spitze des Satzes, wie Lib. III. Cap. XXI. Anm. 1. Was es sagen will, erklärt der Zusatz: tot incommodis conflictati. magna parte-consumpta committebant] obgleich ein grosser Theil des Tages schon aufgewendet war, obgleich schon bis in die 8te Stunde gekämpft wurde, so thaten sie doch noch nichts Entehrendes. So werden die Imperfecta pugnaretur und committebant verständlich sein. eiusdem ordinis] Centurio primi pili. Ueber den Genitiv, der die Apposition bildet, s. Lib. I. Cap. XVIII. p. 16. zu summa audacia. Lib. IV. Cap. III. p. 117. zu et paullo humaniores. in adversum os] warum der Accusativ? (man denke sich das praecedens der Verwundung.)

[ocr errors]

« IndietroContinua »