dum ordine et velut stipata phalanx consistebat, moveri u. c. 555. nequiverunt. postquam, lævo latere nudato, circumjacere A. C. 197. hastas in venientem ex transverso hostem conati sunt, turbati extemplo tumultum primo inter se fecerunt: terga deinde vertunt: postremo, abjectis armis, in præcipitem fugam effusi, Bargylias petentes fugerunt. Eodem et Dinocrates perfugit. Rhodii, quantum diei superfuit secuti, receperunt se" ad castra. Satis constat, si confestim victores Stratoniceam petissent, recipi eam urbem sine certamine potuisse. Prætermissa ejus rei occasio est, dum in castellis vicisque Perææ recipiendis tempus teritur. Interim animi eorum, qui Stratoniceam præsidio obtinebant, confirmati sunt. mox et Dinocrates cum iis, quæ prælio supererant, copiis intravit muros. Nequidquam inde obsessa obpugnataque urbs est. recipi, nisi aliquanto post, per Antiochum non potuit. Hæc in Thessalia, hæc in Achaia, hæc in Asia per eosdem dies ferme gesta. cædit. XIX. Philippus quum audisset, Dardanos, transgressos Philippus fines ab contemtu concussi tum regni, superiora Mace- Dardanos doniæ evastare, quamvis toto prope orbe terrarum, undique se suosque profligante fortuna, urguebatur, tamen morte tristius ratus, Macedoniæ etiam possessione pelli, delectu raptim per urbes Macedonum habito, cum sex millibus peditum et quingentis equitibus circa Stobos Pæoniæ inproviso hostes obpressit. Magna multitudo hominum in prœlio, major prædandi cupidine palata per agros cæsa est. quibus fuga expeditior fuit, ne tentato quidem casu pugnæ, in fines suos redierunt. Ea una expeditione 86 non pro reliquo statu fortunæ facta, refectis suorum animis, Thessalonicam sese recepit. Non tam in tempore Punicum bellum terminatum erat, ne simul et cum Philippo foret bellandum; quam opportune, jam Antiocho in Syria moliente Antiochi bellum, Philippus est superatus. nam, præterquam quod Syriæ R. facilius cum singulis, quam si in unum ambo simul contulissent vires, bellatum est; Hispania quoque sub idem tempus magno tumultu ad bellum consurrexit. Antiochus quum, priore æstate omnibus, quæ in Cole-Syria sunt, civitatibus Ptolemæi in suam potestatem redactis, in hiberna Antiochiam concessisset; nihilo quietiores postea res habuit. omnibus enim regni viribus connisus, quum ingentes copias terrestres maritimasque comparasset, principio veris usese Gron. Crev. dein omnis media acies. Dextrum cornu Macedones, usque dum . . 85 Ab contemptu concessi tum regni] Lege cum Perizonio, concussi. *Quum contemnerent Dardani regnum Philippi, tum variis crebrisque damnis concussum. 86* Non pro reliquo statu fortuna] Cujus eventus non congrueret reliquæ ejus fortunæ; quæ prospera esset, dum adversa eum in reliquis omnibus fortuna urgebat. molitiones. U. C. 555. præmissis terra cum exercitu filiis duobus, Ardye ac MithA. C. 197. ridate, jussisque Sardibus se opperiri; ipse cum classe centum tectarum navium, ad hoc levioribus navigiis cercurisque ac lembis ducentis, proficiscitur: simul per omnem oram Ciliciæque et Cariæ tentaturus urbes, quæ in ditione Ptolemæi essent; simul Philippum (necdum enim debellatum erat) exercitu navibusque adjuturus. chum. Legatio XX. Multa egregia Rhodii pro fide erga populum RoRhodiorum manum, proque universo nomine Græcorum, terra marique ad Antio- ausi sunt: nihil magnificentius, quam quod ea tempestate, non territi tanta mole inminentis belli, legatos ad regem miserunt Nephelida, (promontorium Cilicia est, 7 inclitum foedere antiquo Atheniensium) si eo non contineret copias suas, se obviam ituros; non ab odio ullo, sed ne conjungi cum Philippo paterentur, et inpedimento esse Romanis liberantibus Græciam. Coracesium eo tempore Antiochus operibus obpugnabat. Zephyrio, et Solis, et Aphrodisiade, et Coryco, 88 et, superato Anemurio, (promontorium id quoque Cilicia est) Selinunte recepto, omnibus his aliisque ejus oræ castellis, aut metu, aut voluntate, sine certamine, in deditionem acceptis, Coracesium præter spem clausis portis tenebat eum. Ibi legati Rhodiorum auditi. et quamquam ea legatio erat, quæ accendere regium animum posset, temperavit iræ et, legatos se Rhodum missurum, respondit, iisresponsio. que mandaturum, ut renovarent vetusta 89 jura, cum ea civitate, sua majorumque suorum: et vetarent eos adventum pertimescere regis, nihil his aut sociis eorum noxa futurum fraudive. 90 nam, Romanorum amicitiam se non violaturum, argumento et suam recentem ad eos legationem esse, et senatus honorifica in se decreta responsaque. 91 Tum forte legati redierant ab Roma, comiter auditi dimissique, ut tempus postulabat, incerto adhuc adversus Philippum eventu belli. Quum hæc legati regis in concione Rhodiorum agerent, nuncius venit, debellatum ad Cynoscephalas esse. Hoc nuncio accepto, 92 Rhodiis, demto metu a Philippo omni, erat consilium obviam eundi classe Antiocho. Illam altey redierunt Eæd. Antiochi : * Ardue Gron. Crev. 87 Inclytum fœdere antiquo Atheniensium] Existimat Dujatius hic indicari fœdus illud quod, fractis a Ci mone barbarorum viribus, Plutarchus et Diodorus memorant cum Persis ictum; quo cautum erat ne Persis ultra Chelidonias insulas navigare armatis liceret. 88 Et, superato Anemurio . . Selinunte recepto] Quum superato Anemurio promontorio Selinuntem recepisset. 89* Jura] Necessitudinis et amicitiæ. 90 Nam Romanorum] Suam legationem et responsa senatus argumento esse, se non violaturum Romanorum amicitiam. 91 Tum forte legati redierunt] Lege cum Gronovio redierant. 92 Rhodiis.. erat consilium] Sed hoc quidem consilium effectu caruit. Illam alteram curam non omiserunt, nempe tuendæ libertatis ... ram curam non omiserunt, tuendæ libertatis civitatium so- U. C. 555. ciarum Ptolemæi, quibus bellum ab Antiocho inminebat. A. C. 197. nam alias auxiliis juverunt, alias providendo ac præmonendo conatus hostis: caussaque libertatis fuerunt Cauniis', Myndiis, Halicarnassensibus, Samiisque. Non operæ est persequi, ut quæque acta in his locis sint, quum ad ea, quæ proprie Romani belli sunt, vix subficiam. 94 95 XXI. Eodem tempore et Attalus rex, æger Thebis Perga- Attali mors mum advectus, moritur altero et septuagesimo anno'; quum et laudes. quatuor et quadraginta annos regnasset. 93 Huic viro, præter divitias, nihil ad spem regni fortuna dederat. his simul prudenter, simul magnifice utendo, effecit, primum ut sibi, deinde ut aliis non indignus videretur regno. Victis deinde prælio uno Gallis, quæ tum gens recenti adventu terribilior Asiæ erat, regium adscivit nomen, cujus magnitudini semper animum æquavit. Summa justitia suos rexit: unicam fidem sociis præstitit: 96 uxorem ac liberos quatuor superstites habuit: mitis ac munificus amicis fuit: regnum, adeo stabile ac firmum reliquit, ut 97 ad tertiam stirpem possessio ejus descenderit. Quum is status rerum in Asia, Græciaque, et Macedonia esset, vixdum terminato cum Philippo bello, pace certe nondum perpetrata, ingens in Hispania ulteriore coortum est bellum. M. Helvius eam Motus in provinciam obtinebat. Is literis senatum certiorem fecit, Hispania. Colcam et Luscinum regulos in armis esse. 98 Cum Colca decem et septem oppida, cum Luscino validas urbes, Cardonem et Bardonem: et maritimam oram omnem, 99 quæ nondum ani z Cauneis Gron. Crev. 93 Huic viro.. nihil ad spem regni] Docet Pausanias in Atticis Philetærum Eunuchum, Lysimachi regis ærario præfectum, ab eo descivisse, et Pergamum occupasse, cujus urbis possessionem sub Seleuci tutela et præsidio tenuit, et ad hæredes transmisit. Huic duo fratres fuere, Eumenes et Attalus. Eumenes cognominem filium habuit Eumenem, itidemque Attalus Attalum. Ab Eumene juniore, qui Philetæro successerat, hic noster Attalus junior Pergami dynastiam hæreditario jure accepit. Vid. et Strab. 1. XIII. 94 Quæ tum gens recenti adventu] Ante quadragesiinum fere annum Galli Asiam ingressi terrore nominis sui omnia compleverant. Vid. Justinum, Jibb. XXV. et XXVII. 95 Uxorem ac liberos quatuor.. habuit: mitis ac munificus amicis funt] Facile nobis persuaderi pateremur hæc duo orationis membra non eo ordine scripta esse a Livio, quo hic leguntur. Mallemus totum hunc locum sic dis positum: summa justitia suos rexit: 96 Liberos quatuor] Eumenem, qui 97 Ad tertiam stirpem] Ad Attalum Philometora Eumenis filium, qui hærede populo Romano decessit. 98 Cum Colca decem et septem oppida, cum Luscino.. Cardonem et Bardonem] Repete ex præcedentibus in armis esse. 99 Quæ nondum animos nudaverat] Lege cum Gronovio, nudaverit. Est enim indirecta oratio. a V. C. 555. mos nudaverat, ad finitimorum motus consurrecturam. His A. C. 197. literis 'a M. Sergio Prætore, cujus jurisdictio inter cives erat, recitatis, decreverunt Patres, ut, comitiis prætorum perfectis, cui prætori provincia Hispania obvenisset, is primo quoque tempore de bello Hispaniæ ad senatum refer Coss. alteri conceditur, tur. ret. XXII. Sub idem tempus consules Romam venerunt. triumphus quibus in æde Bellona senatum habentibus, postulantibusalteri nega que triumphum ob res prospere bello gestas, C. Atinius Labeo et C. Ursanius tribuni plebis, ut separatim de triumpho agerent consules, postularunt. communem se relationem de ea re fieri non passuros, ne par honos in dispari merito esset. Quumque Minucius utrique provinciam Italiam obtigisse diceret, communi animo consilioque se et collegam res gessisse; Cornelius adjiceret, Boios adversus se transgredientes Padum, ut Insubribus Cenomanisque auxilio essent, depopulante vicos eorum atque agros collega, ad sua tuenda aversos esse; Tribuni res tantas bello gessisse Cornelium fateri, ut non magis de triumpho ejus, quam de honore Diis inmortalibus habendo dubitari possit. Non tamen nec illum, nec quemquam alium civem tantum gratia atque opibus valuisse, ut, quum sibimet triumphum impetrasset, collega eumdem honorem inpudenter petenti daret. Q. Minucium in Liguribus levia prælia, vix digna dictu, fecisse: 2 in Gallia magnum numerum militum amisisse. Nominabant etiam tribunos militum T. Juventium, et C. Labeonem ejus fratrem, qui adversa pugna cum multis aliis viris fortibus, civibus ac sociis, cecidissent. Oppidorum paucorum ac vicorum falsas, et in tempus simulatas, sine ullo pignore deditiones factas esse. Hæ inter consules tribunosque altercationes biduum tenuerunt, victique perseverantia tribunorum consules separatim retulerunt. 3 XXIII. C. Cornelio omnium consensu decretus triumphus. et Placentini Cremonensesque addiderunt favorem consuli, gratias agentes commemorantesque, obsidione se esse ab eo liberatos. plerosque etiam, quum apud hostes essent, *servitute exceptos. Q. Minucius, tentata tantum rela a M'. Gron. Crev. b posset Eæd. 1A M'. Sergio prætore, cujus jurisdictio inter cives erat] Hic olim legebatur inter vives et peregrinos. Gronovius duas ultimas voces merito dele. vit; quum constet ex c. 28. 1. XXXII. Sergium urbanam jurisdictionem habuisse. 2 In Gallia magnum numerum militum amisisse] De hac adversa Minucii cum Gallis pugna nulla in iis quæ c Cn. Eæd. - d Cn. Gron. præcedunt mentio facta est. 3 Sine ullo pignore] Ita ut hæe oppida quæ sese dediderant, nullum fidei pignus dedissent. Nimirum quia simulatæ erant illæ deditiones, nullum ec Romani exigere potuerant, nec Ligures dare voluerant fidei pignus. 4 Servitute exceptos] Melius Gronovius, exemptos. 6 tione, quum adversum emnem senatum videret, in monte U. C. 555. Albano se triumphaturum, et jure imperii consularis, et A. C. 197. multorum clarorum virorum exemplo, dixit. C. Cornelius Cornelius de Insubribus Cenomanisque in magistratu triumphavit, in urbe, multa signa militaria tulit, multa Gallica spolia captivis carpentis transvexit: multi nobiles Galli ante currum traducti; inter quos, quidam, Hamilcarem ducem Ponorum fuisse, auctores sunt. Ceterum magis in se convertit oculos Cremonensium Placentinorumque colonorum turba 7 pileatorum, currum sequentium. Tulit in triumpho 'ducenta triginta septem millia, quingentos æris, argenti bigati septuaginta novem millia. 10 septuagenos æris militibus divisit: duplex equiti, triplex centurioni. Q. Minu- Minucius in cius consul de Liguribus Boiisque Gallis in monte Albano monte Altriumphavit. is triumphus, ut loco, et fama rerum gestarum, phat. et quod sumtum non erogatum ex ærario omnes sciebant, inhonoratior fuit: ita signis, carpentisque, et spoliis ferme æquabat. Pecuniæ etiam prope par summa fuit: "æris translata ducenta et quinquaginta quatuor millia, 12 argenti bigati quinquaginta tria millia et ducenti. militibus centurionibusque et equitibus item in singulos datum, quod dederat collega. bano triam XXIV. Secundum triumphum consularia comitia ha- Comitia. bita. creati consules L. Furius Purpureo et M. Claudius Marcellus. Prætores postero die facti, Q. Fabius Buteo, Ti. Sempronius Longus, Q. Minucius Thermus, M'. Acilius Glabrio, L. Apustius Fullo, C. Lælius. Exitu ejus anni literæ a T. Quinctio venerunt, se signis conlatis cum rege Philippo in Thessalia pugnasse: hostium exercitum fusum fugatumque. Hæ literæ prius in senatu a Sergio prætore, deinde ex auctoritate Patrum in concione sunt recitatæ. Ob res prospere gestas in dies quinque supplicationes de cretæ. Brevi post legati et a T. Quinctio et ab rege venerunt. Macedones deducti extra urbem in villam publicam; Macedones "ibique iis locus et lautia præbita: et ad ædem Bellona legati Rosenatus est habitus. Haud multa verba facta, quum Mace-mæ. 5* In monte Albano se triumphaturum] Vid. not, ad XXVI. 21. 6 Amilcarem ducem Pœnorum] Vid. not. 27. ad l. XXXII. c. 30. 7 Pileatorum] Quia scilicet servitute exempti fuerant. Vid. 1. XXX. c. 45. 8 Ducenta triginta septem millia quingentos æris] Id est, denarios 23750. marcas argenti Parisienses 371. cuni tribus unciæ partibus. 9 Argenti bigati] Denariorum qui bigarum figuram insculptam gererent. Porro 79000. denarii equiparantur marcis argenti nostratibus 1234. cum 10 Septuagenos cris] Septenos de- ciis. 11 Aris.. ducenta et quinquaginta quatuor millia] Denarii 25400. marca argenti nostrates 396. sum septem unciis. 12 Argenti bigati quinquaginta tria millia et ducenti] Denarii 53200. Marcu nostrates 831. cum duabus unciis. 13 Ibique is locus] Vid. not. ad I. XXX. c. 17. supra. |