U. C. 553. colonorum numerus cogeretur, id Cosani petentes non inpetraverunt. A. C. 199. litum in Macedonia. e III. Rebus, quæ Romæ agendæ erant, perfectis, consules in provincias profecti. P. Villium in Macedoniam quum Seditio mi- venisset, atrox seditio militum, jam ante irritata, nec satis in principio compressa, excepit. "duo millia ea militum fuere, qui ex Africa post devictum Hannibalem in Siciliam inde 12 anno fere post in Macedoniam pro voluntariis transportati erant. id voluntate factum negabant: Ab tribunis recusantes in naves inpositos. sed utcumque, seu injuncta, seu suscepta föret militia, et eam exhaustam, et finem aliquem militandi fieri æquum esse. Multis annis sese Italiam non vidisse. consenuisse sub armis in Sicilia, Africa, Macedonia. Confectos jam se labore, opere, exsangues tot acceptis vulneribus esse. Consul, caussam postulanda missionis probabilem, si modeste peteretur, videri, dixit. seditionis nec eam, nec ullam aliam satis justam caussam esse. Itaque si manere ad sig Thaumacos tatos deserit na, et dicto parere velint, se de missione eorum ad senatum scripturum. Modestia facilius, quam pertinacia, quod velint, inpetraturos. IV. Thaumacos eo tempore Philippus summa vi obpugfrustra ten- nabat aggeribus vineisque; et jam arietem muris admotuPhilippus. rus erat. ceterum incepto absistere eum coëgit subitus Ætolorum adventus, qui, Archidamo duce inter custodias Macedonum moenia ingressi, nec die, nec nocte finem ullum erumpendi, nunc in stationes, nunc in opera Macedonum, faciebant. et adjuvabat eos natura ipsa loci. namque Thaumacia Pylis sinuque Maliaco per Lamiam eunti loco alto siti sunt, ipsis faucibus inminentes, quas Cœla vocant: Thessaliæque transeunti confragosa loca inplica e post del. Gron. tim redire jubendo in coloniam, si qui 11 Duo millia militum] Vulgo duo 12 Anno fere post] Deest post in utris 13 A Pylis] A Thermopylis. f Cælen Ead. 14 nem adstruit ex MSS. Jac. Gronovius. Vulgo quam Cælen vocant. Sed ne sic quidem sanus esse omnino videtur hic locus. Libenter et aliam hic leviculam mutationem cum'Dujatio interponeremus, ut totus locus hoc modo legeretur distinguereturque: Ipsis faucibus imminentes, quas Cœla vocant Thessaliæ, quæ transeunti etc. Libro XXXI. c. 47. mentio fit sinus Euboici, quem Cola, vocant. Itaque non immerito suspicari quis possit has fauces vocatas esse Cola Thessaliæ, ad notandum discrimen. Que refer ad Thessaliæ: ita ut sensus sit, Thessaliam, velut maris vasti ingens æquor, sie immensam pandi planitiem ob oculos ejus qui per fauces illas ad urbem Thaumacos pervenerit. tasque flexibus vallium vias, ubi ventum ad hanc urbem est, U. C. 553. repente, velut maris vasti, sic inmensa panditur planities, ut A. C. 199. subjectos campos terminare oculis haud facile queas. 15 Ab eo miraculo Thaumaci adpellati. nec altitudine solum tuta urbs, sed quod, 16 saxo undique absciso, rupibus inposita est. Hæ difficultates, et quod haud satis dignum tanti laboris periculique pretium erat, ut absisteret incepto Philippus, effecerunt. hiems quoque jam instabat, quum inde abscessit, et in Macedoniam in biberna copias reduxit. etas. V. Ibi ceteri quidem," data quantacumque quiete temporis, simul animos corporaque remiserant. Philippum 18 quan- Philippi cutum ab assiduis laboribus itinerum pugnarumque laxaverat ræ et anxiannus, tanto magis intentum in universum eventum belli curæ angunt, non hostes modo timentem, qui terra marique urguebant; sed nunc sociorum, nunc etiam popularium animos, ne et illi ad spem amicitiæ Romanorum deficerent, et Macedonas ipsos cupido novandi res caperet. itaque et in Conciliat Achaiam legatos misit, simul qui jusjurandum (ita enim sibi Græcos. pepigerant, quotannis juraturos in verba Philippi) exigerent: simul 19 qui redderent Achæis Orchomenon, et Heræam, et Triphyliam; 20 Eleis Alipheram, contendentibus, numquam eam urbem fuisse ex Triphylia, sed sibi debere restitui, 21 quia una esset ex iis, quæ ad condendam Mega abscisso Gron. Crev. 15 Ab eo miraculo Thaumaci appellati] Oaupa enim Græcis miraculum. 16 Saxo undique abscisso, rupibus imposita est] Vox rupibus sapit glossema quoddam additum interpretandis præcedentibus verbis. 17 Data quantacunque quiete temporis] Lege cum Jac. Gronovio, quanticunque: id est, quamvis exigui temporis. 18 Quantum ab assiduis laboribus itinerum pugnarumque laxaverat animus] Sic habent scripti a Dujatio inspecti, et plurimi ex Gronovianis, quibus accedit Victor. et Andreæ editio. Laxaverat intelligendum se laxaverat. Vulgus editorum præferebat animum. Gronovius ex conjectura inseruerat in contextum laxaverat annus, id est anni tempestas non jam bello gerendo idonea. Ingeniosa et admodum probabilis emendatio, quam non dubitaremus amplecti, si vel unius scripti auctoritate niteretur. 19* Qui redderent] Id est, qui redditurum mox Philippum sponderent. Hoc enim tempore reddita non esse hæc loca Achæis apparet ex XXXIII. 34. infra. 20 Eleis Alipheram] Dubitari non 21 Quia una esset ex iis quæ ad con- Et Macedo'nas. tigoneæ occupat. U. C. 553. lopolim ex concilio Arcadum contributæ forent. Et cum A. C. 199. Achæis quidem per hæc societatem firinabat. 22 Macedonum animos sibi conciliavit cum Heraclide. nam quum eum maximæ invidiæ sibi esse cerneret, multis criminibus oneratum in vincula conjecit, ingenti popularium gaudio. Bellum, si quando umquam ante alias, tum magna cura adparavit, exercuitque in armis et Macedonas, et mercenarios milites: principioque veris cum Athenagora omnia externa auxilia, quodque levis armaturæ erat, in Chaoniam per EpiFauces An- rum ad occupandas, quæ ad Antigoneam fauces sunt, (Stena vocant Græci) misit. Ipse post paucis diebus graviore secutus agmine, quum situm omnem regionis adspexisset, maxime idoneum ad muniendum locum credidit esse præter Castra ad amnem Aoum. is inter montes, quorum alterum Eropum, Aoum po- alterum Asnaum incolæ vocant, angusta valle fluit, iter exiguum super ripam præbens. Asnaum Athenagoram cum levi armatura tenere ac communire jubet: ipse in Æropo posuit castra. Qua abscisæ rupes erant, statio paucorum armatorum tenebat; quæ minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat. Magna tormentorum etiam vis, ut missilibus procul arcerent hostem, idoneis locis disposita est. tabernaculum regium pro vallo, in conspecto maxime tumulo, ut terrorem hostibus, suisque spem ex fiducia faceret, positum. nit. Consul mox adest. VI. Consul, per Charopum Epiroten certior factus, quos saltus cum exercitu insedisset rex, et ipse, quum Corcyræ hibernasset, vere primo in continentem trajectus, ad hostem ducere pergit. quinque millia ferme ab regiis castris quum abesset, loco munito relictis legionibus, ipse cum expeditis progressus ad speculanda loca, postero die consilium habuit, utrum per insessum ab hoste saltum, quanquam labor ingens periculumque proponeretur, transitum tentaret; an eodem itinere, quo priore anno Sulpicius Macedoniam intraverat, circumduceret copias. Hoc consilium per multos dies agitanti nuncius venit, T. Quinctium consulem factum, sortitumque provinciam Macedoniam, maturato itinere jam Corcyram trajecisse. Valerius Antias intrasse saltum Villium tradit, quia recto itinere nequierit, omnibus a rege insessis, secutum vallem, per quam mediam fertur Aous am-nis; ponte raptim facto, in ripam, in qua erant castra regia, h cum Gron. Crev. i concilium Gron. ket quia Gron. Crev. ciatione, μszáλny mód. Et sic inter- 22 Macedonum animos sibi concilia- detur in vocula cum. transgressum acie conflixisse: fusum fugatumque regem, U. C. 553. castris exutum: duodecim millia hostium eo prælio cæsa, A. C. 199. capta duo millia et ducentos, et signa militaria centum tri m ginta duo', equos ducentos triginta. ædem etiam Jovi in eo prælio votam, si res prospere gesta esset. Ceteri Græci Latinique auctores, quorum quidem ego legi annales, nihil memorabile a Villio actum, integrumque bellum insequentem consulem T. Quinctium accepisse tradunt. creati Sci VII. Dum hæc in Macedonia geruntur, consul alter L. Lentulus, qui Romæ substiterat, comitia censoribus creandis habuit. Multis claris petentibus viris, creati censores Censores P. Cornelius Scipio Africanus et P. Elius Pætus. hi, magna inter se concordia, et senatum sine ullius nota legerunt, fius. pio et Æet portoria venalium Capuæ Puteolisque, item 23 Castrorum portorium, quo in loco nunc oppidum est, fruendum locarunt: colonosque eo trecentos (is enim numerus finitus ab senatu erat) adscripserunt, et sub Tifatis Capuæ agrum vendiderunt. Sub idem tempus L. Manlius Acidinus, ex Hispania decedens, prohibitus a P." Porcio Læca tribuno plebis, ne ovans rediret, quum ab senatu inpetrasset, privatus urbem ingrediens mille ducenta pondo argenti, triginta pondo ferme auri in ærarium tulit. Eodem anno Cn. Bæ- Cn. Bæbius bius Tamphilus, qui ab C. Aurelio consule anni prioris pro- circumvenvinciam Galliam acceperat, temere ingressus Gallorum In- tus a Gallis, subrium fines, prope cum toto exercitu est circumventus: supra sex millia et sexcentos milites amisit. tanta ex eo bello, quod jam timeri desierat, clades accepta est. Ea res L. Lentulum consulem ab urbe excivit. qui, ut in provinciam venit plenam tumultus, trepido exercitu accepto, prætorem multis probris increpitum provincia decedere, atque abire Romam jussit. Neque ipse consul memorabile quidquam gessit, comitiorum caussa Romam revocatus; quæ ipsa per M. Fulvium et M'. Curium tribunos plebis inpediebantur, quod T. Quinctium Flamininum 25 consulatum T. Quincex quæstura petere non patiebantur. 26 Jam ædilitatem tius ex P. 1. M. Eæd. locis memoratis venderentur. 24 Mille ducenta pondo argenti] Marcas, seu selibras nostrates pondo 1875. Triginta pondo auri sunt pon. deris nostratis selibræ 46. cum septem unciis. 1 et duo Gron. Crev. meo del. Eæd. 23 Castrorum portorium] Castrorum nomine hic intelligenda videntur vel Castra Claudiana, quæ ipso Cannensis cladis anno Marcellus communiit, (1. XXIII. c. 17.) ac deinde per aliquot continuos annos appellat identidem Livius usque ad obsidionem Capuæ: (1. XXV. c. 22.) vel castellum ad ostium Vulturni communitum a Fulvio et Claudio coss. cujus mentio fit 1. XXV. c. 20. Porro, quod portoria hic fruenda locantur a censoribus, intelligendi sunt censores locasse publicanis exigenda vectigalia ex iis rebus quæ in 25* Consulatum ex quæstura petere] Consulatum petere, quum tantummodo quæstor fuisset, nec ædilitatem, nec præturam gessisset. 26 Jam ædilitatem præturamque fastidiri] Hoc aliqua ex parte cadebat in ipsum consulem Lentulum, qui ex ædilitate, quam absens gesserat, (supra quæstura consul. rem, 28 27 U. C. 553. præturamque fastidiri: nec per honorum gradus, documentum A. C. 199. sui dantes, nobiles homines tendere ad consulatum, sed transcendendo media, summa imis continuare. Res ex campestri certamine in senatum venit. Patres censuerunt, Qui honoquem sibi capere per leges liceret, peteret, in eo populo creandi, quem velit, potestatem fieri aquum esse. In auctoritate Patrum fuere tribuni. Creati consules Sex. Ælius Pætus et T. Quinctius Flamininus. Inde Prætorum comitia habita. creati L. Cornelius Merula, M. Claudius Marcellus, M. Porcius Cato, C. Helvius, qui ædiles plebis fuerant. ab iis ludi plebeii instaurati: et epulum Jovis fuit ludorum caussa. Et ab ædilibus curulibus C. Valerio Flacco flamine Diali et C. Cornelio Cethego ludi Romani magno adparatu facti. 29 Ser. et C. Sulpicii Galba pontifices eo anno mortui sunt. in eorum locum M. Æmilius Lepidus et Cn. Cornelius Scipio pontifices subfecti sunt. U. C. 554. Sex. Ælio, VIII. Sex. Ælius Pætus, T. Quinctius Flamininus consuA. C. 198. les, magistratu inito, senatum in Capitolio quum habuisT. Quinctio sent, decreverunt Patres, ut provincias Macedoniam atque Coss. Italiam consules compararent inter se, sortirenturve. Útri Provinciæ. eorum Macedonia evenisset, in supplementum legionum tria millia militum Romanorum scriberet, et trecentos equites. item sociorum Latini nominis quinque millia peditum, quingentos equites. Alteri consuli novus omnis exercitus decretus. L. Lentulo prioris anni consuli prorogatum imperium est; vetitusque aut ipse provincia decedere prius, aut veterem exercitum deducere, quam cum legionibus novis consul venisset. Sortiti consules provincias. Elio Italia, Quinctio Macedonia evenit. Prætores, L. Cornelius Merula urbanam, M. Claudius Siciliam, M. Porcius Sardiniam, C. Helvius Galliam est sortitus. Delectus inde haberi est cœptus. nam, præter consulares exercitus, 30 prætores quoque jussi scribere milites erant. Marcello in Siciliam quatuor millia peditum sociûm Latini nominis, et trecentos equites; Catoni in Sardiniam ex eodem genere militum tria millia 1. XXIX. c. 11.) omissa prætura ad 27* Ex campestri certamine] Ex 28 Quem sibi capere per leges liceret] Nondum ulla lex vetabat, omissis inferioribus honorum gradibus, ad superiores sese accingere. Sylla dictator legem tulit, ne quis præturam ante quæsturam peteret, neve consulatum ante præturam. Testis est Appianus, 1. I. Bellorum Civil. Vid. Supplem. Freinshem. 1. LXXXIX. c. 9. 29 Ser. et C. Sulpicii Galba] Olim: Ser. Sulpicius et L. Galba. Mutavit Sigonius. Servius pontifex in locum Fabii Maximi suffectus memoratur supra, 1. XXX. c. 26. Caius, in locum Manlii Torquati, eodem libro, c. 39. 30 Pratores quoque jussi scribere milites erant: Marcello] Postulat orationis filum Marcellus, ut et infra Cato, non Catoni. GRONOVIUS. Nisi potius legendum est prætoribus: ut sensus sit, consules jussos esse scribere quoque milites, qui mererent sub prætoribus. Atque id nos omnino verum putamus. |