gerentur, recepturi manibus videbantur aut ducem, aut U. C. 554. exercitum Romanum. A. C. 198. ad Achæos. et incerta XIX. Elatiam obsidenti consuli rei majoris spes adful- Elatia obsit, Achæorum gentem ab societate regia ad Romanam sessa. amicitiam avertendi. Cycliadam, principem factionis ad Philippum trahentium res, expulerant. Aristænus, qui Romanis gentem jungi volebat, prætor erat. Classis Romana cum Attalo et Rhodiis Cenchreis stabat, parabantque communi omnes consilio Corinthum obpugnare. Optimum igitur ratus est, priusquam eam rem adgrederentur, legatos ad gentem Achæorum mitti, pollicentes, si ab rege ad Romanos defecissent, 72 Corinthum iis contributuros in antiquum gentis concilium. Auctore consule, legati a fratre Legati a ejus L. Quinctio, et Attalo, et Rhodiis, et Atheniensibus, Romanis et ad Achæos missi. Sicyone datum iis est concilium. Erat eorum sociis autem non admodum simplex habitus animorum inter Achæorum Achæos. terrebat eos Lacedæmonius, gravis et assiduus fluctuans hostis: horrebant Romana arma: Macedonum beneficiis et veteribus et recentibus obligati erant: regem ipsum suspectum habebant pro ejus crudelitate perfidiaque: neque ex iis, quæ tum ad tempus faceret, æstimantes, graviorem post bellum dominum futurum cernebant. neque solum, quid in senatu quisque civitatis suæ, aut in communibus conciliis gentis pro sententia dicerent, ignorabant: sed ne ipsis quidem secum cogitantibus, quid vellent, aut quid optarent, satis constabat. Ad homines ita incertos introductis legatis potestas dicendi facta est. Romanus primum legatus L. Calpurnius, deinde Attali regis legati, post eos Rhodii Audiunt ledisseruerunt. Philippi deinde legatis dicendi potestas fac-gatos. ta est. postremi Athenienses, ut refellerent Macedonum dicta, auditi sunt. Ii fere atrocissime in regem, quia nulli nec plura, nec tam acerba passi erant, invecti sunt. Et illa quidem concio sub occasum solis, tot legatorum perpetuis orationibus die absumto, dimissa est. mens. inter A XX. Postero die advocatur concilium; ubi quum per præconem, sicut Græcis mos est, suadendi, si quis vellet, potestas a magistratibus facta esset, nec quisquam prodiret; diu silentium aliorum alios intuentium fuit. neque mirum, Silentium si, quibus sua sponte, volutantibus res inter se pugnantes, obtorpuerant quodammodo animi, eos orationes quoque insuper turbaverant, utrimque quæ difficilia essent, promendo admonendoque, per totum diem habitæ. Tandem Aristænus prætor Achæorum, ne tacitum concilium dimit 72 Corinthum iis contributuros in antiquum] Corinthus ab Arato quondam furto unius noctis intercepta, Achæis contributa fuerat: mox, urVOL. III. gentibus Cleomenis regis Spartanorum F chæos. Aristænus prætor eos quid senti ant. U. C. 554. teret, Ubi, inquit, illa certamina animorum, Achai, sunt, A. C. 198. quibus in conviviis et circulis, quum de Philippo et Romanis mentio incidit, vix manibus temperabatis? Nunc in concilio, hortatur ut ad eam rem unam indicto, quum legatorum utrimque verba expromant, audieritis, quum referant magistratus, quum præco ad suadendum vocet, obmutuistis. Si non cura communis salutis, ne studia quidem, quæ in hanc aut illam partem animos vestros inclinarunt, vocem cuiquam possunt exprimere? quum præsertim nemo tam hebes sit, qui ignorare possit, dicendi ac suadendi, quod quisque aut velit, aut optimum putet, nunc occasionem esse, priusquam quidquam decernamus. Ubi semel decretum erit, omnibus id, etiam quibus antè displicuerit, 73 pro bono atque utili fædere defendendum. Hæc adhortatio prætoris non modo quemquam unum elicuit ad suadendum; sed ne fremitum quidem aut murmur concionis tantæ, ex tot populis congregatæ, movit. Frustra. Pergit Aristænus. 74 XXI. Tum Aristænus prætor rursus: 75 Non magis consilium vobis, principes Achæorum, deest, quam lingua: sed suo quisque periculo in commune consultum non vult. Forsitan ego quoque tacerem, si privatus essem. nunc prætor video, aut non dandum concilium legatis fuisse, aut inde sine responso eos dimittendos non esse. Respondere autem, nisi ex vestro decreto, qui possum? Et quando nemo vestrúm, qui in hoc concilium advocati estis, pro sententia quidquam dicere vult, aut audet; orationes legatorum, hesterno die dictas, pro sententiis percenseamus; perinde ac1 non postulaverint, quæ e re sua essent, sed suaserint, quæ nobis censerent utilia esse. Romani Rhodiique et Attalus societatem amicitiamque nostram petunt : et in bello, quod adversus Philippum gerunt, se a nobis adjuvari aquum censent. Philippus societatis secum admonet et jurisjurandi: et modo postulat, ut secum stemus; modo, ne intersimus armis, contentum ait se esse. Nulline venit in mentem, cur, qui nondum socii sunt, plus petant, quam socius? Non fit hoc neque modestia Philippi, neque inpudentia Romanorum. 76 Achæi portus et dant fiduciam postulantibus, et de 1 ac si Gron. Crev. 73 Pro bono atque utili fœdere defendendum] Recte videtur Perizonius emendare: fore defendendum. Habet quiddam inconcinni vulgata lectio: id, nempe quod decretum erit, pro bono atque utili fœdere defendendum. Quid si foedus non decernatur, sed Cleomedonti pareatur, qui, ut apparet ex oratione sequenti, suadebat Achæis, ut quiescerent armisque abstinerent? Fore defendendum, ut infra, 1. XXXVIII. c. 59. fore erubescendum. 74 Non modo quemquam unum] Non modo non. Hoc jam sæpe obser m et del. Eæd. vavimus. 75* Non magis consilium] Non ma. gis vobis deest quid sentiatis et statuatis apud animos vestros de re præsenti, quam lingua, qua sensa animi enuncietis. Consilium hic fere eodem modo dicitur a Livio, quo supra XXVIII. 27. nec consilium, nec oratio suppeditat. 76 Achæi portus] Hic a Sigonio sen. sus suggeritur: Achæi portus dant fiduciam Romanis classem victricem habentibus; Philippo demunt, cujus præter legatum nihil videmus. At credi munt. Philippi præter legatum videmus nihil. Romana classis U. C. 554. ad Cenchreas stat, urbium Eubœa spolia pra se ferens: consu- A. C. 198. lem legionesque ejus, exiguo maris spatio disjunctas, Phocidem ac Locridem pervagantes videmus. Miramini, cur diffidenter Cleomedon legatus Philippi, ut pro rege arma caperemus adversus Romanos, modo egerit: qui, si ex eodem fædere ac jurejurando, cujus nobis religionem injiciebat, rogemus eum, ut nos Philippus et ab Nabide ac Lacedæmoniis et ab Romanis defendat, non modo præsidium, quo nos tueatur, sed ne quid respondeat quidem nobis, sit inventurus. non, Hercle, magis, quam ipse Philippus priore anno, qui, pollicendo se adversus Nabidem bellum gesturum, quum tentasset nostram juventutem hinc in Eubœam extrahere; postquam nos neque decernere id sibi præsidium, neque velle inligari Romano bello vidit, oblitus societatis ejus, quam nunc jactat, vastandos depopulandosque Nabidi ac Lacedæmoniis reliquit. Ac mihi quidem minime conveniens inter se oratio Cleomedontis visa est. Elevabat Romanum bellum, eventumque ejus eumdem fore, qui prioris belli, quod cum Philippo gesserint, dicebat. Cur igitur nostrum ille auxilium absens petit potius, quam præsens nos veteres socios simul ab Nabide ac Romanis tueatur ? Nos, dico? quid ita passus est Eretriam Carystumque capi? quid ita tot Thessalia urbes? quid ita Locridem Phocidemque? quid ita nunc Elatiam obpugnari patitur? cur excessit faucibus Epiri claustrisque illis inexpugnabilibus super doum amnem, aut vi, aut metu, aut voluntate, relictoque, quem insidebat, saltu, penitus in regnum abiit? Si sua voluntate tot socios reliquit hostibus diripiendos, quid recusare potest, quin et socii sibi consulant? si metu, nobis quoque ignoscat timentibus. si victus armis cessit, Achei arma Romana sustinebimus, Cleomedon, que vos Macedones non sustinuistis? 77 An tibi potius credamus, Romanos non majoribus copiis nec viribus nunc bellum gerere, quam antea gesserint, potius quam res ipsas intueamur? Etolos tum classe adjuverunt: 78 nec duce consulari, nec exercitu bellum gesserunt: sociorum Philippi maritimæ urbes in terrore ac tumultu erant: mediterranea adeo tuta ab Romanis armis fuerunt, ut Philippus Etolos, bile non est Livium hoc velut ænigmate torquere voluisse lectoris mentem. Gronovius merito existimat hunc locum corruptum esse, ac pro his vocibus Achæi portus, sensum requirere, sui exercitus, suæ vires, aut aliud quid simile. An tibi potius credamus ... potius quam] Additur secundo potius, ut clarior procedat oratio, et quia rò quam longiusculo intervallo distat a priore illo potius. Vid. similium pleonas morum exempla in notis ad l. IX. c. 7. 78 Nec duce consulari, nec exercitu] U. C. 554. nequidquam opem Romanorum inplorantes, depopularetur. A. C. 198. Nunc autem defuncti bello Punico Romani, quod per sexdecim annos velut intra viscera Italia toleraverunt, non præsidium Etolis bellantibus miserunt, sed ipsi duces belli arma terra marique simul Macedoniæ intulerunt. Tertius jam consul summa vi gerit bellum. Sulpicius, in ipsa Macedonia congressus, fudit, fugavitque regem; partem opulentissimam regni ejus depopulatus: nunc Quinctius tenentem claustra Epiri, natura loci, munimentis, exercituque fretum, castris exuit: fugientem in Thessaliam persecutus, præsidia regia sociasque ejus urbes prope in conspectu regis ipsius expugnavit. Ne sint vera, quæ Athenienses modo legati de crudelitate, avaritia", libidine regis dixerunt: nihil ad nos pertineant, quæ in terra Attica scelera in superos inferosque Deos sunt admissa: 79 multo minus, qua Ciani Abydenique, 80 qui procul a nobis absunt, passi sunt: nostrorum ipsi vulnerum, si vultis, obliviscamur; cædes direptionesque bonorum Messena in media Peloponneso factas; et 81 hospitem Cyparissie Garitenem contra jus omne ac fas inter epulas prope ipsas occisum: et 82 Aratum patrem filiumque Sicyonios, quum senem infelicem parentem etiam adpellare solitus esset, interfectos; filii etiam uxorem libidinis caussa in Macedoniam asportatam: 83 cetera stupra virginum matronarumque oblivioni dentur: ne sint cum Philippo res, cujus crudelitatis metu obmutuistis omnes: (nam quæ alia tacendi advocatis in concilium caussa est?) cum 84 Intigono, mitissimo ac justissimo rege, et de nobis omnibus optime merito, existimemus disceptationem esse: num id postularet facere nos, quod tum fieri non posset? Peninsula est Peloponnesus, angustis Isthmi faucibus continenti adhærens, nulli apertior neque opportunior, quam navali, bello. si centum tectæ naves, et quinquaginta leviores aperta, et triginta Issaici lembi maritimam oram vastare, et expositas prope in ipsis litoribus urbes n et libid. Gron. Crev. • quam quæ Gron. P atque Gron. Crev. 79 Multo minus, quæ Ciani] Vulgo minus quam quæ. Ejecimus particulam quam, quam Andreas ignorat, et contextus ipse orationis repudiat. Ideo enim post nomina Cianorum Abydenorumque subjungitur, qui procul a nobis absunt, ut significetur eorum injurias minus ad Achæos pertinere, quam Atheniensium. De Cianorum exscidio vid. Polyb. I. XV. Porro recte reposuit Sigonius Ciani, quum olim legeretur Clunii. 80* Qui procul a nobis absunt] Quorumque adeo injuriæ minus, quam Atheniensium, ad nos pertinent. 81 Hospitem Cyparissiæ Garitenem] De hoc Garitene nihil comperimus. Cyparissia est oppidum Messeniæ. 82 Aratum patrem filiumque...interfectos] Vid. Plut. in Arato. Quanquam ille quidem Aratum juniorem non interfectum a Philippo, sed medicamentis quibusdam, quæ moverent mentem et alienarent, ad insaniam adactum memorat. 83 Cetera stupra] Vid. nostrum, XXVII. c. 31. 1. 84 Antigono] Hic Antigonus frater patruelis Demetrii, qui pater Philippi fuit, tutorque Philippi impuberis, ac rex Macedonum fuerat. Is Achæorum gentem Macedonibus devinxerat. De ejus miti ingenio ceterisque virtutibus multa habent Polyb. libb. II. et V. Plut. in Æmilio et Arato. mus. coeperint obpugnare, in mediterraneas scilicet nos urbes reci- U. C. 554. piemus? tamquam non intestino et hærente in ipsis visceribus A. C. 198. uramur bello? Quum terra Nabis et Lacedæmonii, mari Romana classis urguebunt; unde regiam societatem et præsidia Macedonum inplorem? an ipsi nostris armis ab hoste Romano tutabimur urbes, quæ obpugnabuntur? egregie enim Dymas priore bello sumus tutati. Šatis exemplorum nobis alienæ clades præbent: ne quæramus, quemadmodum ceteris exemplo siNolite, quia ultro Romani petunt amicitiam, id, quod optandum vobis ac summa ope petendum erat, fastidire. metu enim videlicet compulsi in aliena terra, quia sub umbra auxilii vestri latere volunt, in societatem vestram confugiunt, ut portubus vestris recipiantur, ut commeatibus utantur. Mare in potestate habent; terras, quascumque adeunt, extemplo ditionis suæ faciunt. Quod rogant, cogere possunt: quia pepercisse volunt, committere vos, cur pereatis, non patiuntur. Nam quod Cleomedon modo, tamquam mediam et tutissimam vobis vium consilii, ut quiesceretis abstineretisque armis, ostendebat ; ea non media, sed nulla via est. Etenim, præterquam quod aut accipienda, aut adspernanda vobis Romana societas est, quid aliud quam nusquam gratia stabili, velut qui eventum exspectaverimus, ut fortune adplicaremus nostra consilia, præda victoris erimus? Nolite, si, quod omnibus votis petendum erat, ultro obfertur, fastidire. Non, quemadmodum hodie utrumque vobis licet, sic semper liciturum est. nec sæpe, nec diu eadem occasio erit. Liberare vos a Philippo jamdiu magis vultis, quam audetis. Sine vestro labore et periculo qui vos in libertatem vindicarent, cum magnis classibus exercitibusque mare trajecerunt. Hos si socios adspernamini, vix sunæ mentis estis: sed, aut socios, aut hostes habeatis, oportet. chæos. XXII. Secundum orationem prætoris murmur ortum Dissensio aliorum cum adsensu, aliorum inclementer adsentientes in- inter Acrepantium. et jam non singuli tantum, sed populi universi, inter se altercabantur: tum inter magistratus gentis (damiurgos vocant: decem numero creantur) certamen nihilo segnius, quam inter multitudinem, esse. quinque relaturos se de societate Romana aiebant, 85 suffragiumque daturos: quinque lege cautum testabantur, 86 ne quid, quod' adversus Philippi societatem esset, aut referre magistratibus, aut decernere concilio jus esset. Hic quoque dies jurgiis est consumtus. Supererat unus justi concilii dies: (tertio enim lex jubebat decretum fieri) in quem adeo exarsere studia, ut vix parentes ab liberis temperaverint. Rhisiasus (Pelleademiurg. Gron. Crev. 85* Suffragiumque daturos] Et daturos facultatem ferendi super ea re suffragii. ne quod adv. Gron. 86 Ne quid, quod] Moniti a Jac. Gronovio reposuimus quid, omissum in recentioribus aliquot editionibus. |