Immagini della pagina
PDF
ePub

romani locus imperii et a diversis barbarorum quam maxime nationibus frequentetur, Subducto itaque miraculo, quo carnales, ut mos se habet, populi delectabantur, et ,crescente circumquaque multitudine paganorum, qua sunt ,infirmiores quique soliti deterreri, immo quia ut evangelice perhibeatur, abundavit iniquitas, refriguit caritas multo,rum, desertus est et factus inhabitabilis locus, destructum ,templum, et tota illa pars Cersonicae regionis prope modum desolata est. Ita ut ubi Cersonis episcopus intra eandem „urbem cum non plurima plebe remansisset, cerneretur, qui , scilicet non tam urbis cives quam esse carceris habitatores, non auderent extra eam progredi, viderentur. Hac ,itaque causa factum est, ut ipsa quoque archa, in qua , beati Clementis reliquiae conditae partim servabantur, peni„tus obrueretur, ita ut nec esset iam memoria prae longi„tudine temporum, ubinam ipse foret archa, declarans.“

[ocr errors]

3. Haec quidem ille tantus ac talis revera philosophus. Ceterum cum apostolicae sedis missi nuper Constantinopolim pro celebranda sinodo morarentur, ubi et me quoque alia pro causa legatione functum per idem tempus contigit inveniri, visum est nobis in commune huic rei ad liquidum indagandae omnem tribuere penitus operam, et a Metrophane, viro sanctitate ac sapientia claro, Smirneorum metropoleos praesule, omnem super hac veritatis certitudinem discere, utpote qui sciretur a nobis penes Cersonam a Photio cum aliis exilio relegatus. Qui videlicet quanto loco propinquior, tanto re gesta doctior habitus, ea nobis hinc curiose sciscitantibus enarravit, quae praedictus philosophus fugiens arrogantiae notam referre non passus est. Perhibebat enim ,quod idem Constantinus philosophus a Michaele imperatore „in Gazaram pro divino praedicando verbo directus, cum „Cersonam quae Chazarorum terrae vicina est pergens ac ,rediens frequentaret, cepit diligenter investigare, ubinam „templum, ubi archa, ubi essent illa beati Clementis insignia,

"

[ocr errors]

,quae monumenta super eo descripta liquido declarassent. Sed ,quod omnes accolae loci illius utpote non indigenae, sed ex ,diversis barbaricis gentibus advenae, immo valde saevi latrunculi, nescire se quae diceret, testabantur. Super quo ,,stupefactus philosophus se in orationem multo tempore dedit deum revelare, sanctum vero revelari corpus deposcens. Sed quod et episcopum cum clero plebeque gerendum salutiferis hortationibus excitavit, ostensoque ac recitato quid ,de passione quidve de miraculis, quid etiam de scriptis beati Clementis et praecipue quid de templi siti penes illos ,structura, et ipsius in ipsa conditione librorum numerositas ,commendabat; omnes ad illa littora fodienda et tam preciosas reliquias sancti martiris et apostolici inquirendas ordine, ,quem ipse philosophus in historica narratione descripsit, „penitus animavit." Huc usque praedictus Metrophanes.

"

"

4. Ceterum, quae idem mirabilis vere philosophus in huius honorabilium inventione reliquiarum solemniter ad hymnologicon dei omnipotentis edidit, Grecorum resonant scolae. Sed et duo eius opuscula praedicata, scilicet brevem historiam et sermonem declamatorium unum, a nobis agresti sermone et longe ab illius facundiae claritate distante translata, opinionem commento monumentorum eius carptim addendo paternitatis tuae officio, quaeque iudicii tui cylindro polienda committo. Sane rotulam hymni quae et ad laudem dei et beati Clementis idem philosophus edidit, idcirco non transtuli, quia, cum latine transiatur (?), hic pauciores, illi(c?) plurales syllabas generatum esset nec aptam nec sonoram cantus harmoniam redderet. Verum etsi hoc mihi a te, o vir desideriorum, imponitur, aggrediar, deo praeduce, quod hortaris. Quia etsi aliis non profuero scribendo, mihi tamen prodero saltem obediendo.

5. Ceterum nolo sanctimoniam tuam latere, scripsisse beatum Clementem quaedam quae ad nostram notitiam nondum venere, quae admodum sanctus Dionysius Areopagites

1892. Philos.-philol. u. hist. Cl. 3.

29

meminit Athenarum episcopus, et beatus Johannes Scythopolitanus, cuius doctrina inter gesta sinodalia reperitur, quorum sensus super hac circumstantia iam dudum translatos invenies in codice iam memorati s. Dionysii Athenarum antistitis. Quos oportet ut et ipsi quoque operi, quod de vita beati Clementis instantia tua praedicto Christi levita sudante texitur, inseratur. Qualiter autem reliquiae ipsius semper memorandi Clementis crebro dicto asportante philosopho in Romam delatae atque reconditae sunt, non necesse habeo scribere, cum et ipse inspector factus non nescias, et scriptor vitae illius silentio, sicut credimus, non praetereat.

Herr Simonsfeld hielt einen Vortrag:

Fragmente von Formelbüchern auf der Münchener Hof- und Staatsbibliotkek."

Unter den aus alten Handschriften, Inkunabeln oder Büchern losgelösten Bruchstücken von Pergamenthandschriften, mit deren Ordnung Herr Bibliothekar Keinz beschäftigt ist, befinden sich,Fragmenta latina. Ex libris formularum', die nun unter Cod. lat. 29095 aufgestellt sind und den Gegenstand meiner heutigen Mittheilungen bilden sollen.

Es sind hier bis jetzt 11 Fragmente vereinigt, sehr ungleichen Inhalts, Umfangs und Werthes.

Unter No. 1) sind jene wichtigen Bruchstücke einer Formelhandschrift des IX. Jahrhunderts aufgestellt, über welche Karl Zeumer im Neuen Archiv für ältere deutsche Geschichtskunde Bd. VIII S. 601 u. ff. gehandelt hat, und die zum Theil Formulae Salicae Lindenbrogianae“, zum Theil den Index der Formulae Marculfinae aevi Karolini' und einer sonst unbekannten Formelsammlung enthält.

[blocks in formation]

No. 2) besteht aus 4 ineinandergelegten und zusammengehefteten Doppelblättern, wovon 1 und 4 und 2 und 3 zusammengehören, aber nur 1 und 3 in ihrer ursprünglichen. Gestalt (0,9 0,13) erhalten, 2 und 4 aber der Länge nach.

Da

abgeschnitten sind, so dass nur drei Viertel des Textes mehr vorhanden sind. Die Schrift ist zierlich und klein und gehört wohl noch dem Anfang des 14. Jahrhunderts an. Die Ueberschriften der einzelnen Theile oder Kapitel sind, wie auch viele Anfangsbuchstaben, roth geschrieben. Sogleich in dem ersten Theile,Potestas sic (scribit?)' findet sich die Wendung: Magnifico ac sapienti viro, domino A. potestati Bono(nie) . . . . und in demselben Abschnitt später:,Aliprindus (?) Faria potestas Bon.', in welchem unschwer der Podestà von Bologna Aliprandus Fava zu erkennen war, der wenigstens im Jahre 1229 dieses Amt bekleidete. mit war auch die Grundlage der weiteren Forschung gegeben. Der Aliprandus Fava' führte an der Hand von Rockinger's Bemerkungen 1) zu dem Formelschriftsteller Guido Faba und ein Vergleich ergab, dass wenigstens ein Theil der von Rockinger abgedruckten Stücke aus dessen Doctrina ad inveniendas etc. materias' sich hier findet: nämlich fol. 3 der Absatz: Cum adverbiis et ablativis principia de subditis et minoribus: Si vero subdit' (Rockinger S. 188) bis,clariori (S. 191), jedoch hier ohne die altitalienische Uebersetzung ,in vulgare'.

In unserem Fragment folgt darauf der Passus: ‚Adjectiva pape, prelatis . . . ducum principum et regum, de subditis', der sich, wie der Anfang und der Schluss: Exordia et responsa ?) (von Rockinger nicht veröffentlicht) z. B. in der hiesigen Handschrift Clm. 23497 (= ZZ. 497) findet, so dass eine genauere Wiedergabe des Inhalts bei der grossen Verbreitung dieses Formelschriftstellers nicht nöthig erscheint.

No 3) besteht aus 2 ineinander gelegten Doppelblättern, 0,11 0,18, welche leider sämmtlich oben sehr stark be

1) in den, Quellen und Erörterungen zur bayerischen und deutschen Geschichte Bd. IX S. 180 u. ff.

« IndietroContinua »