consilio filiae suae Tulliae, quum regnasset annos quadraginta quatuor. Post hunc L. Tarquinius Superbus, neque Patrum, neque populi jussu, regnum invasit: quo die scelerata Tullia per patris jacentis corpus carpentum egit. Armatos circa se ad custodiam corporis sui habuit, Turnum Herdonium fraude interemit. Bellum cum Volscis gessit ; et ex eorum praeda templum Jovi in Capitolio fecit. Terminus et Juventas non addixere: quorum arae moveri non potuerunt. Filii Sex. Tarquinii dolo Gabios in potestatem suam redigit. Hujus filiis Delphos profectis, et consulentibus, quis eorum regnaturus esset M. esse dicuntur. et haec verior lectio eft. Perpetuo enim auctor his epitomis in referendo numc. ro eorum, qui quolibet luftro censi sunt, civium capita memorat, et non aliter locutus reperitur. Ex cujus consuetudinis (p. 6.) observatione eas voces hic inserendas esse Cl. Dukerus sola conjectura ductus recte vidit. Eamdem itaquc lectionem, quamvis unius tantum codicis auctoritate firmatam, tamen recipiendam putavi. Praeterea sequentia, classes centuriasque descripsit, desunt in omnibus nostris et excerptis Pithoei. In Aventino fecit. L. Tarquinius] Plenior eft vetufta manuscriptorum librorum lectio, hoc modo: In Aventino fecit. Interfectus est a Tarquinio Prisci filio, consilio filiae suae Tulliae, cum regnasset annos XXXIV. Post hunc L. Tarquinius Superbus, neque Patrum, neque populi jussu, regnum invasit. Quo die etc. SIGONIUS. Supplementum, quod Sigonius ex codicibus suis addidit, supereft etiam in Voff, 1. 2. 3. 4. Berg. et Boend. nifi quod, uno excepto, in numero annorum, quos Servius regno praefuit, diffentiant. Nam, pro annos XXXIV. eft annis LXIIII. in Voff. 3. et 4. annis XLXIIII. in Volf. 2. signo tamen priori numero denario subscripto, quo eum delendum effe librarius indicabat. annis XLIIII. Voff. 1. annos XLIIII. Boenderm. solus Berg. habet annis XXXIIII. etiam Hearne annos quadragin. ta quatuor in cod. N. et excerptis Pith. invenerat, eumque nume. rum ipfius Livii auctoritate XLVI11, 8. firmari monuerat. hinc etiam recipere non dubitavi. Ante Sigonium vulgo edebatur, in Aventino fecit. Lucius Tarquinius Superbus, occiso Servio socero suo, invasit regnum. Quo die. cui lectioni adftipulatur cod. Norvic. nisi quod habeat ejus socere, pro socero suo: quod et multae editiones antiquiores praeferunt. Denique verba, quo die scelerata Tullia per patris jacentis corpus carpentum egit, exfulant ab omnibus codd. noftris. Ad custodiam corporis sui habuit] In custodiam sui habuit Voff. 1. 2. 3. 4. et Berg. in custo Romae, dictum est, eum regnaturum, qui primus matrem osculatus esset. Quod responsum quum ipsi aliter interpretarentur, Junius Brutus, qui cum iis profectus. erat, prolapsum se simulavit, et terram osculatus est. idque factum ejus eventus rei comprobavit. Nam quum, inpotenter se gerendo, Tarquinius Superbus omnes in odium sui adduxisset; ad ultimum, propter expugnatam nocturna vi a Sexto filio ejus Lucretiae pudicitiam (quae, vocato patre ad se Tricipitino et viro Collatino, obtestata, ne inulta mors ejus esset, cultro se interemit) Bruti opera maxime expulsus est, quum regnasset annos viginti dia sui habuit cod. Boend. in custodiam etiam Hearne in exc. Pithoei invenit. Mox iidem omnes omittunt verba, Turnum Herdonium fraude interemit. ut et poftea noftri, Terminus et Juventas non addixere, quorum arae moveri non potuerunt. Et ex eorum praeda] Et ex spoliis eorum omnes noftri et exc. Pithoei. Filius Sext. Tarquinius dolo Vet. libri Filii Sext. Tarquinii dolo. Loquitur autem de rebus geftis Tarquinii Superbi regis. Itaque praeter alia Sexti etiam Tarquinii filii dolo, inquit, Gabios in suam poteftatem redegit, SIGONIUS. Verba Filius Sext. Tarquinius plane exsulant aVoff, 1. 2. 3. 4. Berg. Boend. et excerptis Pith. ejus filii Sex. Tarquinii dolo Norvic. et antiquiffimae editiones. ejus jam omiserunt Venetae. Poftea operarum errore Ascens. dedit Filius Sext. Tarquinii dolo. hinc in Mogunt. factum Filius Sex. Tarquinius dolo. Videat itaque Doujatius, unde probet. in plerisque codicibus esse Sextus Tarquinius. Tantum enim ita editum exftat in editionibus Moguntinam secutis usque ad Sigonianas. Ex codd. autem MSS. nullus eam lectionem praefert. Hujus filiis Delphos] Prima vox non eft in exc. Pithoei. Primum matrem osculatus esset] Primus cod. Boend. Ipse ita Liv. 1, LV1, 10. Imperium summum Romae habebit, qui vestrum primus, o juvenes, osculum matri tulerit. Ita mox unus et alter codex hac Epit. in fine praeferunt, Tunc consules primi creati sunt L. Junius Brutus et L. Tarquinius Collatinus. pro primum. Supra h. Ep. Censum primus egit. Factum ejus eventus rei comprobavit] Ita in Aldina demum inveni: priores eventum rei, adftipulante cod. Norvic. eventus comprobavit Voll. 1. 2. 3. 4. et exc. Pith. factum eventus ejus rei comprobavit Boend. factum ejus comprobavit Berg. In odium sui adduxisset] o. dium suum Voff. 1. 2. Norv. et exc. Pith. odium susum Boend. tum edixisset Voss, 1. adjunxis, set Boend. Bruti opera maxime expulsus est] Bruti opere Vol. 1. 2. 3. et 4. Bruti ope Boend, Non inter. 12 EPITOME LIBRI PRIMI. quinque. Tunc consules primum creati sunt L. Junius Brutus et L. Tarquinius Collatinus. cedo, quo minus quisque eligat, quod placeat; omnes enim hae lectiones aliquo modo ferri possunt. Ego tamen vulgatum praefero, quod servat Berg. Annos viginti quinque. Tunc consules Annos XXXV. Tum consules Berg. Annos viginti quinque. Regnatum est annis CCLV. Tunc consules exc. Pithoei: quàe eadem verba bre. viorem sex codd. Epitomen exhibuisse supra dictum est. Annos ducentos quadraginta quinque Romae regnatum effe Liv. tradit 1, ult. 3. (p. 7.) Tunc consules primum creati sunt] primi Vol. 3. et Berg. Vide supra pag. praec. Et L. Tarquinius Collatinus] Copula deest in Voff. 2. 3. et 4. vide infra ad 11, XV11, 1. PRAEFATI O. Facturusne operae pretium sim, si a primordio i Urbis res populi Romani perscripserim, nec satis §. 1. Facturusne sim operae precium] Sic vulgo omnes Liviani codices habent. Verum Fabius Quintilianus docet, non ita Livium exorsum: sed, Facturusne operae precium sim: atque eo auctore ita reponendum curavi. SABELLICUS. Quidam immodico studio ac affectata diligentia (ut fit) huic praefationi plus obfcuritatis, quam lucis, attuliffe mihi videntur. Nam cum Quintilianus, haud contemnen. dus auctor, lib. ix. satis clare indicet, ab hexametri exordio Livium historiam coepiffe; Facturusne operae pretium sim: hi tamen, inversis verbis, Facturusne sim operae pretium, legerunt, atque adeo ita libris excudi curarunt. Idem dico de his verbis, non ita multo poft sequentibus: Et si in tanta scriptorum turba mea fama in obscuro est. ubi illi sit subftitue. runt. Item in his: Etsi non flectere a vero, solicitum tamen efficere potest; illi possit reposuerunt; quafi etsi magis subjun. ctivum defideret, quam indicativum. Rursus in his verbis, Tam hoc gentes humanae patiantur aequo animo, illi, posita conjunctione et inter tam et hoc, legunt Tam et hoc gentes humanae; inepti meo quidem judicio. Paullo poft, existimata, pro aestimată, contra fidem exemplariorum: et, haud in magno equidem ponam discri mine, pro haud equidem in magno ponam discrimine; quae compositio haud paullo concin. nior auribus tinnit. Rursus dissidentes, pro desidentes: et, inde tibi tuaeque Reipublicae, pro unde tibi: Ita inde foedum, pro unde foedum. Et, serae avaritia luxuriaque, pro sero avaritia luxuriaque; quo in loco alii civitatem adjecere. Non erat difficile ad hunc modum pleraque alia commutare: sed haud scio, liceatne hoc in tam eximio auctore absque scelere. Certe mihi licere neutiquam exiftimavi; etiamsi non omnia haec rejicimus. Quapropter paullo religiofius negotium tractabimus: nec nifi annotatione digna (quando id majore lectoris commodo fieri certum eft) perfequemur. GLAREANUS. Verba Quinctil. loco a viris doctis laudato, 11. Inftit. 1v. p. 853. ed. Burm. haec sunt. T. Livius hexametri exordio coepit, Facturusne operae pretium sim. Nam ita edidit, estque melius, quam quomodo emendatur. Hoc tamen Quinctiliani judicio neglecto, emen. datio, quam damnavit, in plerisque et tantum non omnibus Livii Mftis superest. Certe, Facturusne sim operae pretium servant Florent. Voll. uterque, 2 scio; nec, si sciam, dicere ausim: quippe qui, quum vetcrem, tum vulgatam esse rem, videam, dum novi semper scriptores, aut in rebus certius aliquid adla Leid. uterque, Harlej. uterque, Portug. Haverk. et Neapolitanus Latini etiam quidam vetufti codices bibliothecae Colbertinae, ut Doujatius monuit. Quo consenfu permotus Cafpar Bonifacius in literis ad Eliam Putfchium, x111. Januarii anno 1602. scriptis, quarum excerptum vir doctif. Paull. Dan. Longolius mecum communicavit ex bibliothe. ca Nobiliff. Wilckens patricii Hamburgenfis, hoc igitur MStorum confenfu permotus Bonifacius se Quinctilianum, hexame. tri exordio Livium coepiffe scribentem, et codices Livii manu exaratos in concordiam redactu rum exiftimabat, si per syncopen legeret Facturusne sim oprae pretium, addens, similiter En nium scripfiffe in epitaphio Scipionis, quod exftat in Catalectis Virgilii, Quibit pro factis reddere oprae pretium. At Livium ita scripsiffe haud facile cuiquam, certe non mihi, persuadebit. Cur enim potius praeferendus foret ordo verborum vulgo in codicibus Livianis obvius, in quibus tamen jam suo tempore aliquid emendatum fu. iffe Quinctilianus observat, quam in quem consentiunt membranae Quinctilianeae, de quibus idem adfirmari nequit? Taceo, non continuo Livio convenire, quod Ennium decet; praeterea ea lectione recepta simul cenfendum effe, Livium ab hexametri exordio dedita opera coepiffe, quum verosimilius videatur, ipfum per inprudentiam in hos numeros incidiffe praefertim quum et plu res alios verfus inprudens hifto. riae inferuerit,ut mox videbimus. Ceterum Cic. quidem scripfit in Orat. cap. LVI. Incidere vero omnes numeros in orationem, etiam ex hoc intelligi potest, quod versus saepe in oratione per inprudentiam dicimus: quod vehementer es: vittosum: sed non adtendimus, neque exaudimus nosmet ipsos. Senarios vero et Hipponacteos effugere vix possumus. Magnam enim partem ex Jambis nostra con(p. 8.) stat oratio. sed tamen eos versus facile agnoscit auditor. sunt enim usitatissimi. Inculcamus autem per inprudentiam saepe etiam minus usitatos, sed tamen versus¿ ; vitiosum genus, et longa animi provisione fugiendum. Observandum tamen, hujusmodi versus, modo integros, modo dimidiatos, inprudentibus orationis profaïcae scri. ptoribus, etiam qui diligentiffi me ftilo operam dederunt, non numquam excidiffe. Tales occurrunt infra (* 1V, LVII, 7. intra Moenia compulsis nec defendentibus agros). XXII, L, 10. Haec ubi dicta dedit, strin. git gladium, cuneoque. XXIII. XVII, 2. Moliri portas et claustra refringere. Duos proximos suggeffit Cl. Dukerus, alterum ex Liv. v11, x111, 11. Ut signum daret, ut capere arma juberet. alterum ex xx1, 11, 3. Arma: nec Hannibali tanto discrimine rerum. Tales praeterea viri docti observarunt apud Tacit. 1. Ann. 1. Urbem Romam a principio reges habuere. Ubi vid. Theod. Ryckius. XV, LXX111. |