Nikomachos' Schüler. 1775. Plin. N. 'H. XXXV. 110. discipulos habuit Aristonem fratrem et Aristiden filium et Philoxenum Eretrium cet. 1776. Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non ignobiles quidem, in transcursu tamen dicendi ... Coroebus Nicomachi discipulus cet. Ariston und Koroibos sonst unbekannt. Philoxenos von Eretria. 1777. Plin. N. H. XXXV. 110. discipulos habuit. . . Philoxenum Eretrium, cuius tabula nullis postferenda Cassandro regi (Ol. 118. 3) picta continuit Alexandri proelium cum Dario; idem pinxit et-lasciviam, in qua tres Sileni comissantur. hic celeritatem praeceptoris secutus breviores etiamnum quasdam picturae conpendiarias invenit. Aristeides, Nikomachos' Sohn, von Theben. Plin. N. H. XXXV. 110. s. oben 1775. 1778. Plin. N. H. XXXV. 74. Euxinidas hac aetate (des Parrhasios und Timanthes) docuit Aristiden praeclarum artificem. 1779. Plin. N. H. XXXV. 98. aequalis eius (des Apelles) fuit Aristides Thebanus. is omnium primus animum pinxit et sensus hominis expressit, quae vocant Graeci ethe, item perturbationes, durior paulo in coloribus. huius opera Werke. No. 1. oppido capto ad matris morientis ex volnere mammam 5 adrepens infans, intellegiturque sentire mater et timere ne emortuo lacte sanguinem lambat, quam tabulam Alexander Magnus transtulerat Pellam in patriam suam (Ol. 111. 2 nach der Eroberung Thebens). No. 2. 99. idem pinxit proelium cum Persis centum homines tabula ea conplexus pactusque in singulos minas denas a tyranno 10 Elatensium Mnasone. (Etwa Ol. 110. 2 nach der Schlacht von Chaironeia.) No. 4. et supplicantem paene cum voce (Hier lässt Urlichs, Chrest. Plin. p. 362 die Worte: propter fratris amorem, die nach anapauomenen lín. 16. stehn, folgen und versteht die für ihren Bruder bittende Frau des Intaphernes Herod. III. 119.) No. 5. et venatores cum captura No. 6. et Leontion Epicuri (Vgl. Bursian in Fleckeisens Jahrbb. LXXVII. S. 115.) No. 7. et anapauomenen propter fratris amorem (?) No. 8. item Liberum 15 No. 9. et Artamenen spectatos Romae in aede Cereris, No. 10. 100. tragoedum et puerum in Apollinis, cuius tabulae gratia interiit pictoris inscitia cui tergendam eam mandaverat M. Iu- 20 nius praetor sub die ludorum Apollinarium. No. 11. spectata est et in aede Fidei in Capitolio imago senis cum lyra puerum docentis. No. 12. pinxit et aegrum sine fine laudatum, tantumque arte valuit ut Attalus rex unam tabulam eius centum ta- 25 lentis emisse tradatur. 1780. Anthol. Gr. II. 251. 1. (Palat. VII. 623.) Αιμιλιανοῦ. zu No. 1. Ἕλκε, τάλαν, παρὰ μητρὸς ὃν οὐκέτι μαζὸν ἀμέλξεις, ἕλκυσον ὑστάτιον νᾶμα καταφθιμένης ἤδη γὰρ ξιφέεσσι λιπόπνοος· ἀλλὰ τὰ μητρὸς φίλτρα καὶ εἶν Αΐδῃ παιδοκομεῖν ἔμαθεν. 1781. Strabon. VIII. p. 381. zu No. 8. Πολύβιος δὲ τὰ συμβάντα περὶ τὴν ἅλωσιν (Korinths durch Mummius) ἐν οἴκτου μέρει λέγων προςτίθησι καὶ τὴν στρατιωτικὴν ὀλιγωρίαν τὴν περὶ τὰ τῶν τέχνων ἔργα καὶ τὰ ἀναθήματα. φησὶ γὰρ ἰδεῖν παρὼν ἐῤῥιμμένους πίνακας ἐπ' ἐδάφους, πεττεύοντας δὲ τοὺς στρατιώτας ἐπὶ τούτων. ὀνομάζει δ' 5 αὐτῶν Ἀριστείδου γραφὴν τοῦ Διονύσου, ἐφ ̓ οὗ τινες εἰρῆσθαί φασι τὸ οὐδὲν πρὸς τὸν Διόνυσον, zu No. 12 (?) καὶ τὸν Ἡρακλέα τὸν καταπονούμενον τῷ τῆς Δηιανείρας χιτῶνι. τοῦτον μὲν οὖν οὐχ ἑωράκαμεν ἡμεῖς, τὸν δὲ Διόνυσον ἐν τῷ Δημητρείῳ τῷ ἐν Ῥώμῃ κάλλιστον ἔργον ἑωρῶμεν· ἐμπρησθέν- 10 τος δὲ τοῦ νεὼ συνηφανίσθη καὶ ἡ γραφὴ νεωστί (unter Augustus). 1782. Plin. N. H. XXXV. 24. zu No. 8. tabulis autem externis auctoritatem Romae publice fecit primus omnium Lucius Mummius cui cognomen Achaici victoria dedit; namque cum in praeda vendenda rex Attalus XVI emisset tabulam Aristidis, Liberum patrem, pretium miratus suspicatusque aliquid in ea virtutis quod ipse nesciret, 5 revocavit tabulam Attalo multum querente et in Cereris delubro posuit, quam primam arbitror picturam externam Romae publicatam. 1783. Plin. N. H. VII. 126. zu No. 8. Aristidis Thebani pictoris unam tabulam centum talentis rex Attalus licitus est. Plin. N. Η. XXXV. 145. No. 13. Iris s. oben 1772. Athen. XIII. p. 567. B. No. 14. Pornographien s. oben 1763. D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 22 Technik und Kunstcharakter. 1784. Plin. N: H. XXXV. 122. ceris pingere ac picturam inurere quis primus excogitaverit, non constat. quidam Aristidis inventum putant, postea consummatum a Praxitele cet. (s. oben 1295.) Plin. N. H. XXXV. 98 s. oben 1779. lin. 2. Aristeides' Schüler. 1785. Plin. N. H. XXXV. 111. Aristidis Thebani discipuli fuerunt et filii Niceros et Ariston, cuius et satyrus cum scypho coronatus, discipuli Antorides) et Euphranor, de quo mox dicemus. a) Nach Letronne, Ann. d. Inst. 1845 p. 258 sehr wahrscheinlich richtiger Antenorides, s. auch Urlichs, Chrest. Plin. p. 366. Nikeros, Ariston, Antenorides sonst unbekaunt. Euphranor vom Isthmos (Korinth). A. Zur Biographie. (Zur Chronologie vgl. 1787., 1791.) 1786. Plin. N. H. XXXV. 128. post eum (Pausian) eminuit longe ante omnis Euphranor Isthmius olympiade CIIII., idem qui inter fictores dictus est nobis (vgl. 1787). fecit et colossos et marmorea et typos scalpsit, docilis ac laboriosus ante omnis et in quocumque genere excellens ac sibi aequalis. 1787. Plin. N. H. XXXIV. 50. centesima quarta (olympiade floruerunt) Praxiteles, Euphranor. 1788. Quintil. Inst. orat. XII. 10. 6. Euphranorem admirandum facit, quod et ceteris optimis studiis inter praecipuos et pingendi fingendique idem mirus artifex fuit. Daselbst 12. at M. Tullium non illum habemus Euphranorum circa plurium artium species praestantem sed in omnibus, quae in quoque laudantur, eminentissimum. 1789. Schol. Iuvenal. Sat. III. 217.,,Euphranoris et Polycleti" (unten 1806.) Athenienses caelatores fuerunt. Plut. de Glor. Athen, 2 s. oben 1109. B. Euphranors Gemälde. 1790. Plin. N. H. XXXV. 129. opera eius sunt No. 1. equestre proelium, No. 2. duodecim dei, No. 3. Theseus in quo dixit eundem apud Parrhasium rosa pastum esse, suum vero carne. No. 4. nobilis eius tabula Ephesi est, Ulixes simulata insania bovem cum equo iungens et palliati cogitantes, dux gladium condens. (Vgl. Bergk, Ann. d. Inst. 1846 p. 303.) 5 1791. Pausan. I. 3.3. στοὰ δὲ ὄπισθεν (der Stoa basileios im Kerameikos zu Athen) ᾠκοδόμηται γραφὰς ἔχουσα zu No. 2. θεοὺς τοὺς δώδεκα καλουμένους· zu No. 3. ἐπὶ δὲ τῷ τοίχῳ τῷ πέραν Θησεύς ἐστι γεγραμμένος, καὶ Δημοκρατία τε καὶ Δῆμος. δηλοῖ δὲ ἡ γραφή, Θησέα εἶναι τὸν καταστήσαντα Αθηναίοις ἐξ ἴσου πολι- 5 τεύεσθαι. 4. zu No. 1. ἐνταῦθα ἐστι γεγραμμένον καὶ τὸ περὶ Μαντίνειαν Αθηναίων ἔργον, οἳ βοηθήσοντες Λακεδαιμονίοις ἐπέμφθησαν (ΟΙ. 104. 2). συνέγραψαν δὲ ἄλλοι τε καὶ Ξενοφῶν τὸν πάντα πόλεμον, κατάληψίν τε τῆς Καδμείας καὶ τὸ πταῖσμα Λακεδαιμονίων τὸ ἐν Λεύκτροις, καὶ ὡς ἐς Πελοπόννησον ἐσέβαλον Βοιωτοί, 10 καὶ τὴν συμμαχίαν Λακεδαιμονίοις τὴν παρ' Αθηναίων ἐλθοῦσαν. ἐν δὲ τῇ γραφῇ τῶν ἱππέων ἐστὶ μάχη, ἐν ᾗ γνωριμώτατοι Γρύλλος τε ὁ Ξενοφῶντος ἐν τοῖς Αθηναίοις, καὶ κατὰ τὴν ἵππον τὴν Βοιωτίαν Επαμεινώνδας ὁ Θηβαῖος· ταύτας τὰς γραφὰς Εὐφράνωρ ἔγραψεν Ἀθηναίοις κτλ. 15 (Vgl. A. Schäfer im N. Rhein. Mus. V. S. 58 ff.) 1792. Valer. Maxim. VIII. 11. ext. 5. zu No. 2. ceterum natura, quem ad modum saepenumero aemulam virium suarum artem esse patitur, ita aliquando invitam fesso labore dimittit, quod summi artificis Euphranoris manus senserunt. nam cum Athenis XII deos pingeret, Neptuni imaginem quam poterat excellentissimis maiesta- 5 tis coloribus complexus est, perinde ac Iovis aliquanto augustiorem repraesentaturus. sed omni impetu cogitationis in superiore opere absumpto, posteriores eius conatus adsurgere quo tendebat nequiverunt. 1793. Eustath. ad Il. p. 145. 11. zu No. 2. φέρεται ἱστορία ὅτι Εὐφράνωρ Αθήνησι γράφων τοὺς δώδεκα θεοὺς καὶ ἀπορῶν πρὸς οἷον ἀρχέτυπον γράψει τὸν Δία, παρῄει ἐν διδασκάλου· καὶ ἀκούσας τῶν ἐπῶν τούτων· ἀμβρόσιαι δ ̓ ἄρα χαῖται καὶ τὰ ἑξῆς, ἔφη ὅτι ἤδη ἔχει τὸ ἀρχέτυπον· καὶ ἀπιὼν ἔγραψεν. 1794. Lucian. Imagg. 7. zu No. 2. καὶ δὴ παρακεκλήσθω Πολύγνωτος καὶ Εὐφράνωρ ἐκεῖνος καὶ Μπελλῆς καὶ Αετίων· οὗτοι δὲ διελόμενοι τὸ ἔργον ὁ μὲν Εὐφράνωρ χρωσάτω τὴν κόμην οἵαν τῆς Ἥρας ἔγραψεν. Plut. de Glor. Athen. 2. zu No. 3. s. oben 1704. 1795. Plut. de Glor. Athen. 2. zu No. 1. γέγραφε δὲ καὶ τὴν ἐν Μαντινείᾳ πρὸς Επαμεινώνδαν ἱππομαχίαν οὐκ ἀνενθουσιάστως Εὐφράνωρ. τὸ δ ̓ ἔργον ἔσχεν οὕτως. Επαμεινώνδας Θηβαῖος ἀπὸ τῆς ἐν Λεύκτροις μάχης ἀρθεὶς μέγας, ἐπεμβῆναι τῇ Σπάρτῃ πεσούσῃ, καὶ πατῆσαι τὸ φρόνημα καὶ τὸ ἀξίωμα τῆς πόλεως 5 ἠθέλησε κτλ. τοῦτο τὸ ἔργον Εὐφράνωρ ἔγραψε, καὶ πάρεστιν ὁρᾶν ἐν εἰκόνι τῆς μάχης τὸ σύῤῥαγμα καὶ τὴν ἀντέρεισιν ἀλκῆς καὶ θυμοῦ καὶ πνεύματος γέμουσαν. ἀλλ ̓ οὐκ ἂν οἶμαι τὴν ζωγράφου κρίσιν προ θείητε πρὸς τὸν στρατηγόν, οὐδ ̓ ἀνάσχοισθε τῶν προτιμώντων τὸν πίνακα τοῦ τροπαίου καὶ τὸ μίμημα τῆς ἀληθείας. 10 1796. Pausan. VIII. 9. 8. zu No. 1. οἶκος δέ ἐστιν ἐν τῷ γυμνασίῳ Μαντινεῦσιν ἀγάλματα ἔχων Αντίνου, . . . καὶ δὴ καὶ τῆς ἐν Κερα μεικῷ γραφῆς, ἡ τὸ ἔργον ἔχει τὸ Αθηναίων ἐν Μαντινείᾳ, καὶ ταύτης αὐτόθι ἐστὶ μίμημα. 1797. Lucian. de Domo 30. zu No. 4. (28. ταύτῃ ἕπεται παλαιά τις ἄλλη γραφή.) Οδυσσεὺς τὸ μετὰ τοῦτο δῆθεν μεμηνώς, ὅτε συστρα τεύει τοῖς Ατρείδαις μὴ θέλων· πάρεισι δὲ οἱ πρέσβεις ἤδη καλοῦντες· καὶ τὰ μὲν τῆς ὑποκρίσεως πιθανὰ πάντα, ἡ ἀπήνη, τὸ τῶν ὑπεζευγμένων ἀσύμφωνον, ἄγνοια τῶν δρωμένων· ἐλέγχεται δὲ ὅμως τῷ 5 βρέφει· Παλαμήδης γὰρ ὁ τοῦ Ναυπλίου συνεὶς τὸ γιγνόμενον, ἁρπάσας τὸν Τηλέμαχον ἀπειλεῖ φονεύειν πρόκωπον ἔχων τὸ ξίφος, καὶ πρὸς τὴν τῆς μανίας ὑπόκρισιν ὀργὴν καὶ οὗτος ἀνθυποκρίνεται. ὁ δὲ Ὀδυσσεὺς πρὸς τὸν φόβον τοῦτον σωφρονεῖ καὶ πατὴρ γίγνεται καὶ λύει τὴν ὑπόκρισιν. C. Euphranors plastische Werke. 1798. Plin. N. H. XXXIV. 77. No. 1. Euphranoris Alexander Paris est, in quo laudatur quod omnia simul intellegantur, iudex dearum, amator Helenae et tamen Achillis interfector. No. 2. huius est Minerva Romae quae dicitur Catuliana, infra Capitolium a Q. Lutatio dicata, No. 3. et simulacrum Boni Eventus, dextra pateram, sinistra spicam ac papavera tenens, No. 4. item Latona puerpera Apollinem et Dianam infantis sustinens in aede Concordiae. No. 5. 78. fecit et quadrigas bigasque, No. 6. et cliduchon eximia forma, No. 7. et Virtutem et Graeciam, utrasque colossaeas, No. 8. mulierem admirantem et adorantem, No. 9. und 10. item Alexandrum et Philippum in quadrigis. 1799. Pausan. I. 3. 3. No. 11. καὶ πλησίον (der Stoa mit den Gemälden 1791.) ἐποίησεν (Εὐφράνωρ ἐν τῷ ναῷ τὸν Ἀπόλλωνα Πατρῷον ἐπίκλησιν. 1800. Dio Chrysost. Orat. 37. 43. (II. p. 124. R. 533. Emp.) Νο. 12. τί γὰρ ἐκώλυε μέγαν εἶναι τὸν ἀνδριάντα (des Agesilaos); τί γὰρ ἀρτίπουν, ὡςπερ τὸν Εὐφράνορος Ηφαιστον; 1801. Inschrift auf dem Aventin gefunden, s. Brunn, K.G. I. S. 315 Note 2. No. 13. Fecerat Eufranor Bacchum quem Gallus honorat fastorum consul carmine, ture, prece. 10 5 10 |