Immagini della pagina
PDF
ePub

F) Fünfte Periode des Krieges 250-241 (Polyb. I, 56. 58-63).

Οἱ δὲ Καρχηδόνιοι μετὰ ταῦτα στρατηγὸν καταστήσαντες 56 αὑτῶν ̓Αμίλκαν τὸν Βάρκαν ἐπικαλούμενον, τούτῳ τὰ κατὰ τὸν στόλον ἐνεχείρισαν· ὃς παραλαβὼν τὰς ναυτικὰς δυνάμεις 2 5 ὥρμησε πορθήσων τὴν Ἰταλίαν. ἔτος δ ̓ ἦν ὀκτωκαιδέκατον τῷ πολέμῳ. κατασύρας δὲ τὴν Λοκρίδα καὶ τὴν Βρεττιανὴν χώραν, 3 ἀποπλέων ἐντεῦθεν κατῆρε παντὶ τῷ στόλῳ πρὸς τὴν Πανορ μῖτιν, καὶ καταλαμβάνει τὸν ἐπὶ τῆς Εἱρκτῆς λεγόμενον τόπον, ὃς κεῖται μὲν Ἔρυκος και Πανόρμου μεταξὺ πρὸς θαλάττῃ, 10 πολὺ δέ τι τῶν ἄλλων δοκεῖ διαφέρειν τόπων ἐπιτηδειότητι πρὸς ἀσφάλειαν στρατοπέδων καὶ χρονισμόν. ἔστι γὰρ ὄρος 4 περίτομον ἐξανεστηκὸς ἐκ τῆς περικειμένης χώρας εἰς ὕψος ἱκανόν. τούτου δ ̓ ἡ περίμετρος τῆς ἄνω στεφάνης οὐ λείπει τῶν ἑκατὸν σταδίων, ὑφ ̓ ἧς ὁ περιεχόμενος τόπος εὔβοτος ὑπάρχει 15 καὶ γεωργήσιμος, πρὸς μὲν τὰς πελαγίους πνοὰς εὐφυῶς κείμε νος, θανασίμων δὲ θηρίων εἰς τέλος ἄμοιρος. περιέχεται δὲ 5 κρημνοῖς ἀπροσίτοις ἔκ τε τοῦ κατὰ θάλατταν μέρους καὶ τοῦ παρὰ τὴν μεσόγειαν παρήκοντος, τὰ δὲ μεταξὺ τούτων ἐστὶν ὀλίγης καὶ βραχείας δεόμενα κατασκευῆς. ἔχει δ ̓ ἐν αὑτῷ καὶ 6 20 μαστόν, ὃς ἅμα μὲν ἀκροπόλεως, ἅμα δὲ σκοπῆς εὐφυοῦς λαμβάνει τάξιν κατὰ τῆς ὑποκειμένης χώρας. κρατεῖ δὲ καὶ λιμένος τ

Bis

2. μετὰ ταῦτα, im Jahre 507 247 v. Chr. 3. τὸν Βάρκαν] Es ist dies ursprünglich nicht ein Geschlechtsname, sondern ein ehrender Beiname. heissen mehrere tapfere Helden, wie Barak zur Zeit der Debora: die Türken nennen ebenfalls ihren grossen Sultan Bayazid = Blitz. Vgl. duo fulmina belli (die beiden Scipionen). auf Lilybaeum, Drepana und das Castell Aegithallus war alles übrige Gebiet in den Händen der Römer. Lilyb. ward fortwährend eng eingeschlossen, in der Nähe der zwei andern Ortschaften sassen die Römer an und auf dem Eryx fest. 6. κατασύρειν herabziehen, τὴν χώραν κ. = diripere, vastare, schon bei Herod. 8. τῆς Εἱρκτῆς] Monte Pellegrino, von ihm aus kann die ganze Umgegend, das

Meer, der Hafen und die Stadt Panormus im Umkreise beherrscht werden. 11. πρὸς ἀσφάλειαν] zur sicheren Erhaltung und längeren Verpflegung von Truppen, weil der Boden sich zum Ackerbau eignete (γεωργήσιμος). Das Plateau oben ist zwar nicht von geringem Umfange, doch nicht so gross, als Polybius angiebt. — χρονισμός, längerer, dauernder Aufenthalt. Ham. wollte sich eine Armee heranbilden, mit welcher er später den offenen Kampf gegen die römischen Legionen, vielleicht in Italien selbst, wagen könnte. 12. περίτομος, praeruptus. 14. εὔβοτος, futterreich, bewachsen. 15. εὐφυῶς κείμενος] der Berg bot Schutz gegen die Seewinde. 20. μαστόν] eine Anhöhe auf dem Plateau, τάξιν loco mit Gen. (speculae loco est).

=

εὐκαίρου πρὸς τὸν ἀπὸ Δρεπάνων και Λιλυβαίου δρόμον ἐπὶ 8 τὴν Ἰταλίαν, ἐν ᾧ πλῆθος ὕδατος ἄφθονον ὑπάρχει. προσόδους δὲ τὰς πάσας ἔχει τριττὰς δυσχερεῖς, δύο μὲν ἀπὸ τῆς χώρας, 9 μίαν δ ̓ ἀπὸ τῆς θαλάττης. ἐν ᾧ καταστρατοπεδεύσας παραβόλως 'Αμίλκας, ὡς ἂν μήτε πόλεως οἰκείας μήτ ̓ ἄλλης ἐλπίδος 5 μηδεμιᾶς ἀντεχόμενος, εἰς μέσους δὲ τοὺς πολεμίους ἑαυτὸν δεδωκώς, ὅμως οὐ μικροὺς οὐδὲ τοὺς τυχόντας Ῥωμαίοις ἀγῶ10 νας καὶ κινδύνους παρεσκεύασε. πρῶτον μὲν γὰρ ἐντεῦθεν ὁρμώμενος κατὰ θάλατταν τὴν παραλίαν τῆς Ἰταλίας επόρθει 11 μέχρι τῆς Κυμαίων χώρας, δεύτερον δὲ κατὰ γῆν παραστρατο- 10 πεδευσάντων αὐτῷ Ρωμαίων πρὸ τῆς Πανορμιτῶν πόλεως ἐν ἴσως πέντε σταδίοις πολλοὺς καὶ ποικίλους ἀγῶνας συνεστήσατο κατὰ γῆν σχεδὸν ἐπὶ τρεῖς ἐνιαυτούς. περὶ ὧν οὐχ οἷόν τε διὰ τῆς γραφῆς τὸν κατὰ μέρος ἀποδοῦναι λόγον.

58

Ὁ δὲ ̓Αμίλκας, τῶν Ῥωμαίων τὸν Ἔρυκα τηρούντων ἐπί 15 τε τῆς κορυφῆς καὶ παρὰ τὴν ῥίζαν κατελάβετο τὴν πόλιν τῶν Ερυκίνων, ἥτις ἦν μεταξὺ τῆς τε κορυφῆς καὶ τῶν πρὸς τῇ ῥίζῃ 3 στρατοπεδευσάντων. ἐξ οὗ συνέβαινε παραβόλως μὲν ὑπομένειν καὶ διακινδυνεύειν πολιορκουμένους τοὺς τὴν κορυφὴν κατ έχοντας τῶν Ρωμαίων, ἀπίστως δὲ τοὺς Καρχηδονίους ἀντ- 20 έχειν, τῶν τε πολεμίων πανταχόθεν προσκειμένων καὶ τῶν χορηγιῶν οὐ ῥᾳδίως αὐτοῖς παρακομιζομένων, ὡς ἂν τῆς θαλάτ 4 της καθ ̓ ἕνα τόπον καὶ μίαν πρόσοδον ἀντεχομένοις. οὐ μὴν ἀλλὰ πάλιν ἐνταῦθα πάσαις μὲν ἀμφότεροι ταῖς πολιορκητικαῖς ἐπινοίαις καὶ βίαις χρησάμενοι κατ ̓ ἀλλήλων, πᾶν δὲ γένος ἐν- 25 δείας ἀνασχόμενοι, πάσης δ ̓ ἐπιθέσεως καὶ μάχης πεῖραν λα5 βόντες, τέλος ούχ, ὡς Φάβιος φησιν, ἐξαδυνατοῦντες καὶ περι

2. προσόδους, aditus. — 8. ἐν τεῦθεν ὁρμώμενος] er machte ihn zum Ausgangs- oder Mittelpunkt aller Operationen gegen die Römer.

13. διὰ τῆς γραφῆς] in der Geschichte.

16. κατελάβετο] Ham. verliess plötzlich Herkte und suchte sich auf dem Eryx festzusetzen, wahrscheinlich um Lilybaeum und Drepana näher zu sein; auch scheint er Herkte nicht ganz aufgegeben zu haben. Die Stadt Eryx lag in der Mitte des Berges, auf dem Gipfel war der Tempel der Venus. Hamil

20.

kar warf sich zwischen die Feinde:
er nahm die Stadt u. belagerte die
Römer auf dem Berggipfel, während
er selbst von den Römern am Fusse
des Berges belagert wurde.
τῶν Ῥωμαίων; ,,die von den Römern
auf den verlornen Posten gestell-
ten keltischen Ueberläufer aus dem
karthagischen Heer, ein schlimmes
Raubgesindel, das während dieser
Belagerung den Tempel (der Aphro-
dite) plünderte u. Schändlichkeiten
aller Art verübte, vertheidigten
die Felsenspitze mit verzweifeltem
Muth." Mommsen. 27. ἐξαδυνα-

[ocr errors]

κακοῦντες, ἀλλ ̓ ὡς ἂν ἀπαθεῖς καὶ ἀήττητοί τινες ἄνδρες, ἱερὸν 6 ἐποίησαν τὸν στέφανον. πρότερον γὰρ ἢ κείνους ἀλλήλων ἐπικρατῆσαι, καίπερ δύο ἔτη πάλιν ἐν τούτῳ τῷ τόπῳ διαγωνισαμένους, δι ̓ ἄλλου τρόπου συνέβη λαβεῖν τὸν πόλεμον τὴν κρίσιν. 5 Τὰ μὲν οὖν περὶ τὸν Ἔρυκα καὶ τὰς πεζὰς δυνάμεις τοι- 7 αύτην ἔσχε διάθεσιν. τὰ δὲ πολιτεύματα ἦν ἀμφοτέρων παραπλήσια τοῖς ψυχομαχοῦσι τῶν εὐγενῶν ὀρνίθων. ἐκεῖνοί τε 8

γὰρ πολλάκις ἀπολωλεκότες τὰς πτέρυγας διὰ τὴν ἀδυναμίαν, αὐτῇ δὲ τῇ ψυχῇ μένοντες ἐκβάλλουσι τὰς πληγάς, ἕως ἂν 10 αυτομάτως ποτὲ περιπεσόντες αὑτοῖς καὶ ῥᾳδίως ἀλλήλων διαδράξωνται, κἄπειτα τούτου γενομένου συμβῇ τὸν ἕτερον αὐτῶν προπεσεῖν· οἵ τε Ρωμαῖοι καὶ Καρχηδόνιοι κάμνοντες ἤδη τοῖς 9 πόνοις διὰ τὴν συνέχειαν τῶν κινδύνων εἰς τέλος ἀπήλγουν, τήν τε δύναμιν παρελέλυντο καὶ παρεῖντο διὰ τὰς πολιχρονίους 15 εἰσφορὰς καὶ δαπάνας. ὁμοίως δὲ Ῥωμαῖοι ψυχομαχοῦντες, 59 καίπερ ἔτη σχεδὸν ἤδη πέντε τῶν κατὰ θάλατταν πραγμάτων ὁλοσχερῶς ἀφεστηκότες διά τε τὰς περιπετείας καὶ διὰ τὸ πεπεῖσθαι δι' αὐτῶν τῶν πεζῶν δυνάμεων κρινεῖν τὸν πόλεμον, τότε συνορῶντες οὐ προχωροῦν αὑτοῖς τὸ ἔργον κατὰ τοὺς 2 20 ἐκλογισμοὺς καὶ μάλιστα διὰ τὴν τόλμαν τοῦ τῶν Καρχηδονίων ἡγεμόνος, ἔκριναν τὸ τρίτον ἀντιποιήσασθαι τῶν ἐν ταῖς ναυ

1.

τοῦντες] gänzlich ermattet,
περικακοῦντες] verzweifelnd.
ἱερὸν τὸν στέφανον; den Kranz er-
hält im Wettkampf der Sieger;
bleibt aber der Kampf unentschie-
den, dann wird der Kranz der Gott-
heit geweiht (ἱερός), zu deren Ehren
der Wettkampf veranstaltet ist.
Gell. XVIII, 2: Saturnalia Athenis
agitabamus hilare. conveniebamus
ad eandem cenam conplusculi. Tum
qui et cenulam ordine suo curabat,
praemium solvendae quaestionis po-
nebat: quaestio soluta corona
praemio donabatur, si nemo dissol-
rebat, corona deo, cuius id festum
erat, dicabatur. 7. ψυχομαχοῦσι]
auf Leben und Tod kämpfen.
Philo: οἱ γοῦν ἀλεκτρυόνες οὕτως
εἰώθασι φιλοκινδύνως ἀγωνίζεσθαι,
ὥστε ὑπὲρ τοῦ μὴ εἶξαι καὶ παρα-
χωρῆσαι, κἂν ἡττῶνται ταῖς δυνά-
μεσιν, οὐχ ἡττῶνται ταῖς εὐτολ-

Histor. Quellenbuch. II, 2. 2. Aufl.

et

νουσιν.

[ocr errors]
[ocr errors]

[ocr errors]

μίαις· ἄχρι γὰρ θανάτου παραμέ
8. ἀπολωλεκότες] wenn
sie aus Erschöpfung ihre Flügel
sinken lassen. τὰς πτέρυγας, i. e.
usum alarum, wegen der ἀδυναμία,
ὅταν αὐτοῖς κάμνῃ τὸ πτερόν.
9. ἐκβάλλουσι, pariren gegen ein-
ander. 10. περιπεσόντες αὑτοῖς]
über sich herfallen. διαδράσσε
σθαι ἀλλήλων, einander greifen,
corripere. 15. .,Welche Zahl von
Menschenleben der Krieg wegraffte,
ist daraus zu erkennen, dass die
Bürgerrolle von 252-247 um etwa
40000 Köpfe, den sechsten Theil
der Gesammtzahl, sank, wobei die
Verluste der Bundesgenossen noch
nicht mitgerechnet sind." Momm-
sen. Der Verlust an Geld, Schiffen,
Material, die Lähmung des Han-
dels etc. entzieht sich jeder Be-
rechnung.

τικαῖς δυνάμεσιν ἐλπίδων, ὑπολαμβάνοντες διὰ τῆς ἐπινοίας ταύτης, εἰ καιρίως ἅψαιντο τῆς ἐπιβολῆς, μόνως ἂν οὕτω πέρας 4 ἐπιθεῖναι τῷ πολέμῳ συμφέρον. ὃ καὶ τέλος ἐποίησαν. τὸ μὲν γὰρ πρῶτον ἐξεχώρησαν τῆς θαλάττης εὔξαντες τοῖς ἐκ τῆς τύ χης συμπτώμασι, τὸ δὲ δεύτερον ἐλαττωθέντες τῇ περὶ τὰ Δρέ- 5 5 πανα ναυμαχίᾳ· τότε δὲ τρίτην ἐποιοῦντο ταύτην τὴν ἐπιβολήν, δι' ἧς νικήσαντες καὶ τὰ περὶ τὸν Ἔρυκα στρατόπεδα τῶν Καρχηδονίων ἀποκλείσαντες τῆς κατὰ θάλατταν χορηγίας τέλος ἐπ έθηκαν τοῖς ὅλοις. ἦν δὲ τῆς ἐπιβολῆς τὸ πλεῖον ψυχομαχία. 10 6 χορηγία μὲν γὰρ οὐχ ὑπῆρχε πρὸς τὴν πρόθεσιν ἐν τοῖς κοινοῖς· οὐ μὴν ἀλλὰ διὰ τὴν τῶν προεστώτων ἀνδρῶν εἰς τὰ κοινὰ φιλοτιμίαν καὶ γενναιότητα προσευρέθη πρὸς τὴν συντέλειαν. 7 κατὰ γὰρ τὰς τῶν βίων εὐκαιρίας καθ ̓ ἕνα καὶ δύο καὶ τρεῖς ὑφίσταντο παρέξειν πεντήρη κατηρτισμένην, ἐφ ̓ ᾧ τὴν δαπάνην 15 3 κομιοῦνται κατὰ λόγον τῶν πραγμάτων προχωρησάντων. τῷ δὲ τοιούτῳ τρόπῳ ταχέως ἑτοιμασθέντων διακοσίων πλοίων πεντηρικῶν, ὧν ἐποιήσαντο τὴν ναυπηγίαν πρὸς τὴν τοῦ Ῥοδίου ναῦν, μετὰ ταῦτα στρατηγὸν καταστήσαντες Γάιον Αυτά 9 τιον ἐξέπεμψαν ἀρχομένης τῆς θερείας. ὃς καὶ παραδόξως ἐπι- 20 φανεὶς τοῖς κατὰ τὴν Σικελίαν τόποις τόν τε περὶ τὰ Δρέπανα λιμένα κατέσχε καὶ τοὺς περὶ τὸ Λιλύβαιον ὅρμους, παντὸς ἀνακεχωρηκότος εἰς τὴν οἰκείαν τοῦ τῶν Καρχηδονίων ναυτι 10 κοῦ. συστησάμενος δὲ περὶ τὴν ἐν τοῖς Δρεπάνοις πόλιν ἔργα 11 καὶ τἄλλα πρὸς τὴν πολιορκίαν παρασκευασάμενος, ἅμα μὲν 25 ταύτῃ προσεκαρτέρει τὰ δυνατὰ ποιῶν, ἅμα δὲ προορώμενος τὴν παρουσίαν τοῦ Καρχηδονίων στόλου, καὶ μνημονεύων τῆς ἐξ ἀρχῆς προθέσεως ὅτι μόνως δύναται διὰ τοῦ κατὰ θάλατταν κινδύνου κρίσεως τὰ ὅλα τυχεῖν, οὐκ ἀχρεῖον οὐδ ̓ ἀργὸν εἴα

5. τῇ περὶ τὰ Δρέπανα ναυμαχία] die Niederlage des P. Claudius Pulcher im J. 249, der bald darauf der Verlust der Flotte bei Lilybaeum folgte, theils im Gefecht, theils durch Sturm. 9. τέλος, wie sonst πέρας ἐπιθεῖναι oder συντέλειαν ἐπιθεῖναι. - 13. προσευ ρέθη, sc. χορηγία. 15. Es war also eine freiwillige Anleihe, welche die Bürger dem Staat aufnöthigten.

Diese Thatsache, dass eine Anzahl Bürger im 23. Jahre eines schwe

ren Krieges 200 Linienschiffe mit
einer Bemannung von 60000 Ma-
trosen freiwillig dem Staate dar-
boten, steht vielleicht ohne Bei-
spiel da in den Annalen der Ge-
schichte." Mommsen.
18. τὴν τοῦ
Ροδίου ναῦν] ein ausserordentlicher
Schnellsegler, der öfters mitten
durch die Römer aus dem Hafen
von Lilyb. nach Karth. und wieder
zurückgefahren, schliesslich aber
gefangen worden war. 22. ὅρ-
μους] die Rhede von Lilybaeum.

γίγνεσθαι τὸν χρόνον, ἀλλ ̓ ἀν ̓ ἑκάστην ἡμέραν ἀναπείρας καὶ 12 μελέτας ποιῶν τοῖς πληρώμασιν οἰκείως τῆς ἐπιβολῆς, τῇ τε λοιπῇ τῇ κατὰ τὴν δίαιταν ἐπιμελείᾳ προσκαρτερῶν, ἀθλητὰς ἀπετέλεσε πρὸς τὸ προκείμενον ἐν πάνυ βραχεῖ χρόνῳ τοὺς ναύτας. 5 Οἱ δὲ Καρχηδόνιοι, παρὰ τὴν ὑπόνοιαν προσπεσόντος 60 αὐτοῖς τοῦ πεπλευκέναι στόλῳ τοὺς Ρωμαίους καὶ πάλιν ἀντιποιεῖσθαι τῆς θαλάττης, παραυτίκα κατήρτιζον τὰς ναῦς, καὶ 2 πληρώσαντες σίτου καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδείων, ἐξέπεμπον τὸν στόλον, βουλόμενοι μηδὲν ἐλλείπειν τὰ περὶ τὸν Ἔρυκα στρατό10 πεδα τῶν ἀναγκαίων. κατέστησαν δὲ καὶ στρατηγὸν ἐπὶ τῆς 3 ναυτικῆς δυνάμεως Αννωνα· ὃς ἀναχθεὶς καὶ κατάρας ἐπὶ τὴν Ἱερὰν καλουμένην νῆσον ἔσπευδε τοὺς πολεμίους λαθών διακομισθῆναι πρὸς τὸν Ἔρυκα, καὶ τὰς μὲν ἀγορὰς ἀποθέσθαι καὶ κουφίσαι τὰς ναῦς, προσλαβὼν δ ̓ ἐπιβάτας ἐκ τῶν μισθοφόρων 15 τοὺς ἐπιτηδείους καὶ Βάρκαν μετ ̓ αὐτῶν, οὕτω συμμίσγειν τοῖς ὑπεναντίοις. ἱ δὲ Λυτάτιος συνεὶς τὴν παρουσίαν τῶν περὶ 4 τὸν ̓́Αννωνα, καὶ συλλογισάμενος τὴν ἐπίνοιαν αὐτῶν, ἀναλαβὼν ἀπὶ τοῦ πεζοῦ στρατεύματος τοὺς ἀρίστους ἄνδρας ἔπλευσε πρὸς τὴν Αἰγοῦσσαν νῆσον τὴν πρὸ τοῦ Λιλυβαίου κειμένην. 20 κανταῦθα παρακαλέσας τὰ πρέποντα τῷ καιρῷ τὰς δυνάμεις 5 διεσάφει τοῖς κυβερνήταις ὡς ἐσομένης εἰς την αὔριον ναυμαχίας. ὑπὸ δὲ τὴν ἑωθινήν, ἤδη τῆς ἡμέρας ὑποφαινούσης, ὁρῶν 6 τοῖς μὲν ἐναντίοις φορὸν ἄνεμον καταρρέοντα καὶ λαμπρόν, σφίσι δὲ δυσχερῆ γιγνόμενον τὸν ἀνάπλουν πρὸς ἀντίον τὸ 25 πνεῦμα, κοίλης καὶ τραχείας οὔσης τῆς θαλάττης, τὸ μὲν πρῶ τον διηπόρει τί δεῖ χρῆσθαι τοῖς παροῦσι. συλλογιζόμενος δὲ τ ὡς ἐὰν μὲν παραβάληται χειμῶνος ὄντος, πρὸς ̓́Αννωνα ποιήσεται τὸν ἀγῶνα καὶ πρὸς αὐτὰς τὰς ναυτικὰς δυνάμεις και πρὸς ἔτι γέμοντα τὰ σκάφη, ἐὰν δὲ τηρῶν εὐδίαν καὶ καταμέλ- 8

2. οἰκείως, convenienter suo consilio.

9. Durch das Erscheinen der grossen römischen Flotte wurden die Streifzüge Hamilkars u. damit die Verproviantirung der Mannschaft erschwert, wo nicht ganz unmöglich gemacht. 12. Ἱερὰν καλουμένην νῆσον] zu den Aegatischen Inseln gehörig. — 20. παρακαλέσας, cf. 36, 15. Die Schlacht war am 10. März 241. 23. φορὸν καταρρέοντα,

=

secundam (i. e. a tergo) hostibus
defluere (i. e. spirare) auram. Der
Begriff von aura ist durch καταρ-
ρεῖν gegeben. 25. κοίλη θάλασσα,
mare cavum, i. e. flexuosum oder
inaequale; τραχεῖα asperum.
27. παραβάληται, sc. τοῖς δεινοῖς,
es wird aber das Verbum absolut
gebraucht im Sinne von periculum
audere, sustinere, so dass man eher
κινδυνεύειν ergänzen könnte, wenn
dieser Begriff nicht schon in παρα-

« IndietroContinua »