tinuare, nobis larem familiarem nusquam ullum esse?

Cum tabu- 12

las signa toreumata emunt, nova diruunt alia aedificant, postremo omnibus modis pecuniam trahunt vexant, tamen summa lubidine divitias suas vincere nequeunt. At nobis est domi inopia, foris aes 13 5 alienum; mala res, spes multo asperior: denique, quid relicui habemus praeter miseram animam?

Quin igitur expergiscimini. En illa, illa, quam saepe optastis, 14 libertas, praeterea divitiae decus gloria in oculis sita sunt: fortuna omnia ea victoribus praemia posuit. Res tempus, pericula egestas, 15 10 belli spolia magnifica magis quam oratio mea vos hortantur. Vel in- 16 peratore vel milite me utemini: neque animus, neque corpus a vobis aberit. Haec ipsa, ut spero, vobiscum una consul agam, 17 nisi forte me animus fallit, et vos servire magis quam inperare parati estis."

15 Postquam accepere ea homines, quibus mala abunde omnia 21 erant, sed neque res neque spes bona ulla, tametsi illis quieta movere magna merces videbatur, tamen postulavere plerique, ut proponeret, quae conditio belli foret, quae praemia armis peterent,

vetera negligunt in solo g5 ad marg. inveni. pecuniam om. M, sup. lin. F. summa tamen

va

semper

2. etnunt (conr. emunt) P. 3. modis omnibus MFG. libidine MFG. lubidine P3G. 4. domi, no P1. 6. habeamus P (set conr. -bemus). propter P1. (conr. preter). - 7. expargiscimini P3. expergescimini MM2. et capescite rem publicam addunt ppg, ad marg. $25 en om. V m2. illa semel om. MM'M2Tp1p3p6m2gg1gg6s1s2lrouy M, sup. lin. P3Fg2, eras. BE. illa illa habere Naz. testatur Gruter. optastis MFs26. optatis P (conr. optastis) g. 8. omnia om. Naz. teste Grutero, sup. lin. m. ea om. pr, sup. lin. p1gg2. ea omnia EoyM. posuit praemia M1. 10. vos om. p1, sup. lin. F. hortantur VP marg. 1, relicui hortentur vel ortentur, cohortantur g5. incendant (sup. hortentur) g3. 11. me sup. lin. m. utemini VP marg. MM1F (m. I) pp3mm1 (supr. i) gg1lu. 12. a nobis P3p3. aberit a vobis EP4g2. nobiscum (supr. v) P1. una sup. lin. M1m, om. g1h. una simul consul y. 13. ni forte M2 TEmm'm2gg3g4g7s1 (in ras.) ruz. me om. luGM, sup. lin. m. animus me fallit MFp5p6m1g2g4g6o7. animus fallit me p1g1s1. fallit (supr. at) G. at vos 1. magis servire Fp1m2g1. et vos nisi servire μ.

9.

15. Inter postquam et accepere una littera deleta in P. omnes Gp3 p5g3g4g6r6. homines in quibus Tmm1M. 16. neque spes neque res M M'GFgl. neque spes neque ulla bona res g1. res spes ulla u. neque spes tamen bona G. bona ulla sup. lin. P. bona om. p3. ulla bona p s2g4. neque ulla bona spes g2. nec ulla bona spes y. neque ulla spes bona g. 17. quietam rem p. vel rem p. quietam movere p3p5p6g1g4g6 ss's lhry. g5 (marg.). Sup. movere in P et P4 scriptum: deest praepositio con. postulare P1(m. I) P4 (m. I) E (m. I) m (m. I) m2s1MG. ut scripsi pro uti ex PPIP2P3P4MM1M2GBTEFpp1p3p6mm1m2gg1g2g3g6ss1s21ruy MG. conditio PPIP2P4M2p1p pigg1gs. armis praemia M2TEmm1m2u MG. Selling. em. p. 17.

18.

2 quid ubique opis aut spei haberent. Tum Catilina polliceri tabulas novas, proscriptionem locupletium, magistratus sacerdotia ra3 pinas, alia omnia, quae bellum atque lubido victorum fert. Praeterea esse in Hispania citeriore Pisonem, in Mauretania cum exercitu P. Sittium Nucerinum, consili sui participes; petere consulatum 5 G. Antonium, quem sibi collegam fore speraret, hominem et familiarem et omnibus necessitudinibus circumventum; cum eo se 4 consulem initium agundi facturum. Ad hoc male dictis increpabat omnis bonos, suorum unumquemque nominans laudare; admonebat alium egestatis, alium cupiditatis suae, conpluris periculi 10 aut ignominiae, multos victoriae Sullanae, quibus ea praedae 5 fuerat. Postquam omnium animos alacris videt, cohortatus ut 22 petitionem suam curae haberent, conventum dimisit. Fuere ea tempestate, qui dicerent Catilinam oratione habita cum ad iusiurandum popularis sceleris sui adigeret, humani corporis sanguinem 15

9. Prisc. XVIII p. 1178: Sallustius in Catilinario: unum quemque nominans laudare.

10. Arusian. p. 215: admonet illius rei. Salust. Catil. admonebat alium egestatis, alium cupiditatis suae.

15. Donat. ad Ter. Phorm. I 1, 1: popularis, eiusdem conditionis gentisque. Sallustius: popularis sui sceleris.

1. Tunc Ppm1g2g5sr. 2. novas tabulas Fgh. locupletum P'pp1p3p5p6 ggg2g4g5g6ruy. locuplectum g7. 3. aliena omnia P2. aliaque omnia Gg1g3g4 (m. I) M. et alia h. alia omnia ma. II adi. p1. victorum libido Pip Pis1g. victoribus 1. fert (supr. poscit) P. victorum poscit g3. 4. esse sup. lin. F. citeriori g3. pos..one P (set conr. pisonem). muretania P (conr. mauret -) P1 (m. I) B (m. I). mauritania relicui. cum exercitu sup. lin. G. 5. sitium P2g3g7s1s21M. sicium MM1Gpgso. scitium P1y. siccium p3p. sciticum g2. sithicium gl. sithium pgggr. particeps M (conr. cepes) p3 (conr. --cipes) g3 (m. I). particepes s1. praeterea petere GEmm'm2g1g3g6g71μ MG. praeterea ad marg. 2. et petere M. ad haec petere T (in ras.) h. ad hoc petere pop's1y. 6. sperabat M2 p3 (m. II) pm (m. II) g2g1g7s1 (m. I) M. et prius om. MM1MTFp5p6g2g4g7s1ruy, del. m, a ma. II p1. hominem nobilem et familiarem P3p3s2. - 7. necessitatibus p3ph. sollicitudinibus s1 (ad marg. al. necessitudinibus). omnibus nec. M1 (fuit dixit). se om. PGp1g1g2, sup. lin. Bs1. 8. consule M1G (m. II) TEF (m. II?) p1p3pm (m. II) m1 (m. II) g1g2g4g5g6g76μy M Selling. em. p. 17. consulae M. consule p. se consulem etiam in Com. esse testatur Grut. agundi (sup. e) P. increpabat PPIP2P3P4MM1GBTE Fpp1p3p5p6 (e conr.) g6g7ss's2hlouy, increpat alii. 9. omnis PP1P2B. 10. cumpluris P (conr. compl-). cumplures P26. compluries P3. conpluris B (sup. e). conplures P4 (sup. vel is) Gy. - 10. sullanae m (conr. syll--) g3 (in ras.). syllanae victoriae P4Fp5g4hy. 11. fuit P (conr. fuerat). fuerant P3. animos omnium P4p. alacris PP1P2s. 13. haberent G ex conr. dimisit conventum P4.

13. fuere item ea tempestate Fmm2g1M. item supr. lin. g. 15. Multi posterioris aetatis libri ad popularis conscios vel socios adiciunt. sui sceleris Gs2oM. adiceret PP1ÎoÏ3P4MM1M2GBTEp3pomm1 (supr. ade

vino permixtum in pateris circumtulisse; inde cum post execratio- 2 nem omnes degustavissent, sicuti in sollemnibus sacris fieri consuevit, aperuisse consilium suum, atque eo ita fecisse, quo inter se fidi magis forent alius alii tanti facinoris conscii. Nonnulli ficta 3 5 et haec et multa praeterea existumabant ab eis, qui Ciceronis in.vidiam, quae postea orta est, leniri credebant atrocitate sceleris eorum, qui poenas dederant. Nobis ea res pro magnitudine parum conperta est.

Set in ea coniuratione fuit Q. Curius, natus haut obscuro 23 10 loco, flagitiis atque facinoribus copertus, quem censores senatu probri gratia moverant. Huic homini non minor vanitas inerat quam 2 audacia; neque reticere, quae audierat, neque suamet ipse scelera occultare, prorsus neque dicere neque facere quicquam pensi habebat.

tas

9. Non. p. 212: Facinus rursum scelus. Sallustius in Catilinae bello: sed in ea coniuratione fuit Q. Curius, natus haud obscuro loco, flagitiis atque facinoribus coopertus. Id. p. 233: Locus genus, nobilitas, digniSallustius in Catilina: natus haud obscuro loco. Gell. N. A. II 17, 7: Nam et Cato et Sallustius faenoribus inquiunt copertus est. Id. IV 17, 6: vel cum eliditur ex 'con' n littera: sicut Sallustius faenoribus inquit copertus.

11. Agroet. de orthogr. p. 2270 P. gratia malae et bonae rei causa — ita Sallustius opprobrii gratia.

geret) ggggg5ss's ou MG. addiceret p1pg4g6g7hry. acciret p. adiceret (supr. 11) m2. 1. cum sup. lin. mp, om. gl. execrationem PP2P3P1Gp p3p3pg3s2μ, in ras. B. 2. degustassent M1Em (supr. ui) m2gr. sicuti in pro sicut in scripsi ex PP1P2P3P4MM1GBETpp1p3 p5p6gg1g2g4g6s1s2y. sollempnibus PP3P4MGBpp g2sou. solennibus p1. sollemptalibus (supr. ni) P2. sollempnitatibus gg. solemnitatibus et solennitatibus p5s2p3g6r. sacris solennibus g. fieri solet Fm (supr. vel consuevit) m1m2. 3. cons. dicitur aperuisse P4p5s1gh. cons. dicitur catil. ap. g1. ap. dicitur cons. p. eo dictitare fecisse plerique atque optumi libri, set del. Tg1, om. M. eo dicto E. dictam rem Gmg3. dicta re m2 (ex conn, ad marg. dictas res). dictas res gu. hoc fecisse sup. lin. P4. Vid. Comm. p. 58. quod inter P2. 4. fidi magis PP1P2M2p6gg3g. magis inter se g2. ali P (conr. alii). tante (sup. i) M. 5. ficta haec p6 (e conr.) gg3g5g6s2y, et sup. lin. g4. et alia multa y. multa alia praeterea p1p5p6g7. et haec multa alia g1s1. praeterea multa g4 (m. I) u. aestimabant FMM1M2g16. existimant r. 8. conperta P2.

ante

rex

a

9. conventione E. coniunctione M. 10. atque om. MM'sl, sup. lin. F. facinoribus atque flagitiis M. senatu sup. lin. P. ex senatu M1. a senatu p1p3p5p6g1 (m. II) g2g1g5g6g7s1s2hy, sup. lin. g2. quem cessores senatu (al. ma. vel censores) M. 11. probi P. dedecoris gratia g1. amoverant PP3P4MM1M2GBEFpp1p5p6m1 (m. II) gg1g2g3g4g5g6ss1shyo MG. sup. mm2. admoverant p3. admoverunt g7. vanitas quam audacia inerat P4G (set inerat sup. lin.) g's2. inerat om. s. 12. reticere sup. lin. M. nec My. sua et ipse P3P4B (m. II) pg2g3 (m. I, sup. sui met). ipse m (sup. met al. ma.). sua ipse p3s2l. suamet ipsa MM1GT (m. II) F . ppm'm2g4g7ropy.

sua

3 Erat ei cum Fulvia, muliere nobili, stupri vetus consuetudo; cui cum minus gratus esset, quia inopia minus largiri poterat, repente glorians maria montisque polliceri coepit, et minari interdum ferro, ni sibi ob4 noxia foret, postremo ferocius agitare quam solitus erat. At Fulvia, insolentiae Curi caussa cognita, tale periculum rei publicae haut 5 occultum habuit, set sublato auctore de Catilinae coniuratione, 5 quae quoque modo audierat, conpluribus narravit. Ea res in primis studia hominum adcendit ad consulatum mandandum M. 6 Tullio Ciceroni. Namque antea pleraque nobilitas invidia aestuabat, et quasi pollui consulatum credebant, si eum quamvis egre- 10 gius homo novos adeptus foret. Set ubi periculum advenit, invidia atqué superbia post fuere.

24 Igitur comitiis habitis consules declarantur M. Tullius et 2 G. Antonius. Quod factum primo popularis coniurationis concusserat; neque tamen Catilinae furor minuebatur, set in dies plura 15 agitare: arma per Italiam locis oportunis parare, pecuniam sua

2. Donat. ad Ter. Phorm. I 2, 18: modo non montes auri. Sallustius maria montesque polliceri coepit.

3. A. Gell. N. A. VI 17, 8: atque illud quoque praetermittamus, quod Sallustius in Catilina scribit: minari etiam ferro, ni sibi obnoxia foret. 10. Serv. ad Verg. Aen. VIII 506: vel mandat tradit, ut dicimus mandari magistratum. Sallustius: ad consulatum mandandum M. Tullio Ciceroni.

1. nobili muliere P4TM2m1g4g6y. 3. montisque PP1P2B (m. I). ac minari P1. et om. m, sup. lin. m2g. interdum minari M1Mg4 (m. I). interdum ferro minari y. ferro om. M'. ni obn. MFhou. nisi obnoxia M1M2 GTEmm1 (sup. bi) m2g2g3g7lMG. ni foret sibi s1. nisi sibi p1ppsg6. ubi sibi y. 4. agitare ferocius P3. quem P (conr. quam). aut Fulvia P2M (m. I). ac fulvia P3. 5. insolentia PP'P2P3MM1M2GBTEFp3 p5p6mm1m2ggggggs rou. insoleṛcia ps1. ex insolentia gigishy. Curi P. viri T (sup. Curii). insolentia viri agnita 1. periculum in re p. M1. 6. actore P3 (sup. u) p5g2. 7. quoquomodo g. quae quomodo P (sup. al. quoquo modo) MM1GTF (sup. que) pôs2g1g3loM. quae et quomodo P3P4Bpp1p3pg2 (m. II) g7ry. et quaque modo P2. et quomodo et quae g6. ea quae audierat et quomodo audierat s1. cumpluribus P (m. I) pp3. conpl. P2 (m. II) . compl. a rec. ma. F. 8. inprimis tum (al. ma adi.) studia F. 9. Nam quae antea P. nam antea u. ante s2. invidia aestimabat PP3 (m. I) P4 (sup. vel estuab.). invidiam aestimabat P1P2B (m. I). invidiae estuabat m2. estuebat (snp. a) g2. extuabat pp3p5. stuabat s2. aestuabat quasi et F. .10. et om. mm2M, sup. lin. G. pollui senatum M1 (sup. consulatum). credebat p3s21g4h. credere rec. ma. adi. F. vos P (sup u). novus homo P1MFp3g1M. 12. invidiam atque superbiam postposuere sh (set et pro atque).

scios m1.

11. no

13. designantur &. et om. F. 14. primo plures m (sup. ead. ma. populares) g6 plures conscios M2. plures sup. lin. praeter populares con15. tamen sup. lin. M. neque tantum C. u. furor catilinae M'p5g2g4g5y. minueabatur M (m. I). parere (conr. parare) P. 16. suam pp3pg1guy m(m.I).

aut amicorum fide sumptam mutuam Faesulas ad Manlium quendam portare, qui postea princeps fuit belli faciundi. Ea tem- 3 pestate plurumos cuiusque generis homines adscivisse sibi dicitur, mulieres etiam aliquot, quae primo ingentis sumptus stupro cor5 poris toleraverant, post ubi aetas tantum modo quaestui neque luxuriae modum fecerat, aes alienum grande conflaverant. Per 4 eas se Catilina credebat posse servitia urbana sollicitare, urbem incendere, viros earum vel adiungere sibi vel interficere.

Set in eis erat Sempronia, quae multa saepe virilis audaciae 25 10 facinora conmiserat. Haec mulier genere atque forma, praeterea 2 viro liberis satis fortunata fuit: litteris Graecis et Latinis docta, psallere saltare elegantius quam necesse est probae, multa alia,

Salust. Catil. quae primum in

5. Arus. p. 264: tolero illam rem. gentem sumptum stupro corporis toleraverat.

9. Front. ad Anton. imp. II 6 p. 164 ed. Mai. Rom. Sed in his erat Sempronia, quae multa saepe virilis audaciae facinora commiserat. Haec mulier genere atque forma, praeterea viro liberis satis fortunata: litteris graecis et latinis docta; psallere, saltare elegantius quam necesse est probae: multa alia quae instrumenta luxuriae. Sed ei cariora semper omnia quam decus

11. Arus. p. 230: fortunatus illa re. Sal. Cat. viro liberis satis fortunata fuit. Prisc. XVIII p. 1169: yével Sallustius in Catilinario: haec mulier genere atque forma, praeterea viro atque liberis satis fortunata fuit.

12. Arus. p. 223: doctus illa re. Sal. Catil. litteris graecis et latinis docta. Macrob. Sat. II 10 p. 362 Bip. quid enim ait Sallustius: psallere, saltare elegantius quam necesse est probae? adeo et ipse Semproniam re

1. sua fide aut amicorum P4. sua ac am. 6. sua atque am. g5. suam (m. II) fide aut am. m1. suam pecuniam aut amicorum fide s1. pecuniam aut amicorum aut fide sua sumpt. mut. g7. ut amicorum p3. sumptam aut mutuo p3. mutuo pis1gigiyMG (ex conr.). mutuam om. g1. mallium pp1 p3pggg's1r. malium pg7. quemdam M1p. 2. faciundi PP1p2P4Gp (m. II) p'p3pp'm'm2ss1 (m. II) s'gg12 (m. II) 345μMG. - 3. adscivisse PP1 P3MGgggggss's2yMG. adcivisse p1. 4. primum pp3p6g2g4g5. ingentis (conr. es) P1m2. ingentes (conr. is) P. ingentes stupro corporis sumptus Mo. ing. st. corp. toleraverant sumptus r. 7. se credebat M1. 8. ver interficere P.

sa

9. in his (mulieribus sup.) M. 10. commisit m (sup. erat) m2. 11. viro atque liberis PP2P3P4MM1M2GBFp3p3p°m1gg1g2g3g5g6g7ss's2lhr Guy MG. atque supra script. P1B. viro ac liberis g4. atque rel. om. tis sup. lin. m. II M1. fuit, quod in cod. Mediol. Frontonis omissum est, omnes Sallustii libri tenent, nisi quod in 6 est erat, in r supra scriptum vel erat. atque latinis MM'pgly. docta litteris gr. et latinis u. 12. psallere et saltare PP3MM1M2FTEp1p'mm1m2gg6g7hrs2uMG. psallere et cantare Pip2 (ad marg. saltare advocato teste Servio) P4 (sup. vel saltare) ps16. psallere et psaltare p3s. et cantare psallere Gg2. psaltar et cantare g1. psallere cantare et saltare p3. saltare et psallere (hoc in ras.) gs. saltare et cantare g1. psallere atque saltare 1. quia (sup. quam) T. probate (conr. probac) P1. probae et multa mm2g1g6y.