Tiberi Neronis iturum se dixerat, qui de ea re praesidiis additis referundum censuerat. Set Caesar, ubi ad eum ventum est roga- 5 tus sententiam a consule, huiusce modi verba locutus est: Omnis homines, patres conscripti, qui de rebus dubiis consul- 51 5 tant, ab odio amicitia, ira atque misericordia vacuos esse decet. Haut facile animus verum providet, ubi illa obficiunt, neque quis- 2 quam omnium lubidini simul et usui paruit. Ubi intenderis in- 3 genium, valet: si lubido possidet, ea dominatur, animus nihil valet. Magna mihi copia est memorandi, patres conscripti, quae 4 10 reges atque populi ira aut misericordia inpulsi male consuluerint, set ea malo dicere, quae maiores nostri contra lubidinem animi sui recte atque ordine fecere. Bello Macedonico, quod cum rege 5 Perse gessimus, Rhodiorum civitas magna atque magnifica, quae populi Romani opibus creverat, infida et advorsa nobis fuit, set 15 postquam bello confecto de Rhodiis consultum est, maiores nostri, ne quis divitiarum magis, quam iniuriae caussa bellum inceptum 4. Vide locum Charisii ad 1, 1 adlatum. 5. Arus. p. 219: consulit de hac re. Sal. Cat. qui de rebus dubiis consultant. Serv. ad Verg. Ge. II 499: Sallustius etiam in Catilinae Bello ait omnes homines, qui de rebus dubiis consultant, ab odio, amicitia, ira atque misericordia vacuos esse decet. Nam animus haud facile verum providet ubi illa officiunt. 9. Arus. p. 219: consulo illam rem atque populi male consuluerunt. et Sal. Cat. quae reges que) P. 1. Tiberi PE. qui de ea P1P4 (m. I quid) F (set aliquid eras.). quod rel., ex conr. g4. abditis PP (sup. remotis) P2p3P4MGB (sup. vel add-) TEpp'pm (sup. d) m1 (b in ras.) m2gg1g304f7ss1lru. dictis (sup. a) M. ablitis . abaditis 6. ad adlios (sup. ab ditis) g2. 2. referundum P'P2P4mm2. ора omnis, sec. Brunn. omnes. - 10. antq 4. Omnis PP3P41gu. V sec. Forchh. tres conscripti P3M2 (sup. lin.) Bp3gg3. odio atque amic. p. odio et amic. p. 6. haut s'm1. 7. lubidini G. usu Link. contra omnis libros. intenderes (sup. i) V. intendens 1. 8. lubido G. 9. p. c. ma. post. sup. lin. PP1, om. pp1g2. qui PP3P4GBTEM2p3pom (ex conr.) m1m2g1g2g3 567ss's Iropy. quod r. quae Naz. exhibere adfirmat Grut. populi atque reges M2mm2g1ru. aut populi P4 (sup. qui) MF. populi g. ira atque misericordia p3glolhy. inpulsi P1P4p1ss1giu. compulsi g1. male om. Naz., ad marg. g. consuluerunt pp3g1g4g6g7 11. lubidinem PIGG. lubidenem (sup: e est i) P1. 12. facere (sup. e) m. fecerunt p. macedonio T. 13. persa Tg4 (ex conr.). persarum m. persie p. perse rege g. rodiorum PP3MGBpp1p3pp'ggly2g4g5q6q7ss1s2 oyM. rodhiorum 1. civitas rodiorum s1, - 14. inf. et adv. VP1P2 (sup. atque) PGTEM2p'p3p'mm1m2gg1g3s lhru M. relicui atque adv. advorsa PP4GB. fuit nobis MFG. 15. bello confecto sup. lin. T. rhodis P2. rodiis P3GBpp'p3ppg1g1g7g6souy. rodhiis 1. de erodiis M. sultum P4. consulatum E. 16. incoeptum P (ex conr.) P3B. (ex conr.) Iroμy. lub. (sup. i) P2. quod sup. lin. M. parse 1. est con 6 diceret, inpunitos eos dimisere. Item bellis Punicis omnibus, cum saepe Carthaginienses [et] in pace et per inducias multa nefaria facinora fecissent, numquam ipsi per occasionem talia fecere: magis quid se dignum foret, quam quid in illos iure fieri posset quaerebant. 7 5 Hoc item vobis providendum est, patres conscripti, ne plus apud vos valeat P. Lentuli et ceterorum scelus quam vostra di8 gnitas, neve magis irae vostrae quam famae consulatis. Nam si digna poena pro factis eorum reperitur, novom consilium adprobo: sin magnitudo sceleris omnium ingenia exuperat, eis utendum 10 9 censeo, quae legibus conparata sunt. Plerique eorum, qui ante me sententias dixerunt, conposite atque magnifice casum rei publicae miserati sunt: quae belli saevitia esset, quae victis acciderent, euumeravere: rapi virgines pueros, divelli liberos a parentum couplexu, matres familiarum pati quae victoribus conlubuissent, 15 fana atque domos spoliari, caedem incendia fieri, postremo armis 14. August. de civ. D. I 5: Quem morem etiam Caesar, sicut scribit Salustius, nobilitatae veritatis historicus, sententia sua quam de coniuratis in senatu habuit, commemorare non praetermittit: rapi virgines puerosque, divelli liberos a parentum complexu, matres familiarum pati quae victoribus collibuissent, fana atque domos spoliari, caedem et incendia fieri: postremo armis, cadaveribus, cruore atque luctu omnia repleri. illis 1. inpunitos P1p3 (conr. imp.) gg7su. eos impunitos T. eos om. h, sup. lin. g. dimisere eos s1l. dimiserunt P1 (sup. vel e) P2P4ppm1ggs'. misere (conr. dimisere) P3. 2. et om. Pip2M2p3mm2g (set lac.) g1hru, sup. lin. m1. et in pace et om. T. indutias P2p4. insidias p. et inperdutias 6. nefanda p'gg2 (set conr.). nefanda nefaria fecissent (sup. facinora) m. 3. facere (conr. fecere) pm1g2. fecerunt g6g7. 4. quod se MGFpro. de se dignum g'r. quod MGp m1 (sup. vel quid) r. (sup. o) Ở. iure om. G. iure in illos M. posse Pp3s1. 6. hoc idem p3g4. 7. valeat praefecti Lentuli G. 8. neve VP2 (sup. vel neu) pg2 gby6. neu (sup. ne) P1P4. ne p3. magistratui P1 (conr. magis irae). quam animo in ras. m1. consultatis M. 9. repperitur P2P MM2GBms MG. reperietur p1g7. reperiretur p3p3pögg1g1 (m. I) ry. novom contra libros novavi. adprobo P (conr. appr.) PiP2psM. 10. si magnitudo B. ingenium PG (ex conr.) p1p6 (sup. ia) g1. exuperat VP2P3P4p5sg4 (ex conr.). superat pm2g. exsuperet Ir (sup. at). Plerique libri his. 11. quae sup. lin. P3g2 conparata P2. comparata (sup. confirma) P. pig1g4gay. 12. sententiam Vp6. dixerunt PP1P2P3P4MM2GBFTEpp1 p'p'mm1m2gg1g2g3567ss1s2 oμy MG. conposite P4. comp. ac magnifice mm2g4. casum (sup. vel causam) P1. casum (conr. causam) P2. 13. bellis P3. servitia (sup. vel sevitia) M. acciderint P1 (sup. e) B (item) g1h. acciderunt g. acciderant F. accederent Pppr. 14. rapi (sup. scilicet) P2. enumeravere scilicet rapi y. 15. conplexu P1P1. compl. parentum P4p3uy. conlibuissent VPP32. collubuissent P4. collibuisset M2 (sup. n) p*m2 (sup. n) g3 (sup. n) gôl. 16. expoliari g1g6g7. incendio (sup. a) M. comperta cadaveribus, cruore atque luctu omnia conpleri. Set, per deos 10 inmortalis, quo illa oratio pertinuit? An, uti vos infestos coniurationi faceret? scilicet quem res tanta et tam atrox non permovit, eum oratio adcendet. Non ita est, neque cuiquam mortalium 11 5 iniuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere. Set alia aliis licentia est, patres conscripti. Qui demissi in ob- 12 scuro vitam habent, si quid iracundia deliquere, pauci sciunt, fama atque fortuna eorum pares sunt: qui magno inperio praediti in excelso aetatem agunt, eorum facta cuncti mortales novere. 10 Ita in maxuma fortuna minuma licentia est: neque studere, ne- 13 que odisse, set minume irasci decet: quae apud alios iracundia 14 dicitur, ea in inperio superbia atque crudelitas adpellatur. Equi- 15 dem ego sic existumo, patres conscripti, omnis cruciatus minores quam facinora illorum esse: set plerique mortales postrema me15 minere, et in hominibus inpiis sceleris eorum obliti de poena disserunt, si ea paulo severior fuit. D. Silanum, virum fortem atque strenuum, certo ścio quae 16 12. Prisc. XVI p. 1033: Et hoc usus etiam autorum approbat, qui equidem praeposita ego subiungunt, ut Sallustius in Catilinario: equidem ego sic existimo, patres conscripti, omnes cruciatus. et PP1P3P4MM2 aliis alia relic. demisso (conr. 1., conpleri P4. 2. inmortales P1gg1g3g7ss2μG. immortalis (conr. —es) 12: In immortales esse testatur Brunn. coniuratione PT (m. I) M (m. I) g3. 3. facerent P1 (m. I) M2s2 (m. I), ex conr. m1. gesta (sup. tanta) P1. tam VPP1Ð2Ð3P4MM2BTEFpp3p'mm'm2gg'g2g1gg'ss's2 Ihr ouy M. tanta res et tam atrox g6. atque tam rel. permovet pr. var. lect. sup. lin. p2p4. permovet Vps'g. 4. eum vestra oratio F. accendet (sup. i) P1. accendit VP2 (sup. vel ant) M2 (conr. det) m'. accendat IM. accedat g3. accenderet g2h6. 5. habuerunt gGM. 6. alia aliis Gpp'mm2gggg (ex conr.) gfg7s1s2 (alia ad marg.) layMG. alia licentia aliis p3. qui Com. omittere testatur Grut. -si) P. 6. vitam agunt MM2Fp3p5pm (sup. vel habent) m1 (inras.) m2g glg2g4g5g6g7hruy G, habent relic., set agunt sup. PP2BT, ad marg. s2. habent Com. et Naz. a prima manu exhibere contestatur Grut. 7. eorum om. Mg7. 8. exelso P4. vitam agunt m (sup. vel aetatem) m1. facta (sup. vel famam) P1P2. 10. item in P2. maxuma Pip2 (sup. i) G. 12. crudelitas atque superbia oy. superbia crudelitas ru. P3GBmm2IMG. extimo g1. omnes habere adf. Brunn. ciatus omnes M2TEmm'g'u. cruciatus omnes p. omnes ad marg. g4. 14. facinore (sup. a) M. mortales plerique M. plerique sup. lin. F. postremo m (sup. a) g7. meminere postrema m'g' (m. I) g3. 15. in sup. lin. P. hominibus (sup. vel omnibus) P2. omnibus p3ppg1 (m. I) g3g7rM. in omnibus impiis s2 (ad marg. al ypiis). inpiis P4. oblita (conr. obliti) P. 16. ea om. F. sevior PP4M1M2GBFpp3p'p'mm2gg4g3g6g7ss1s2lrμyM. paulo ||||| sevior g2. fuit sevior gl. [severior Naz.] 17. sillanum P2 P3MM2BGpp1p3pm1 (ex conr.) m2gg1g2g3g1g5q6lss'ouyM. syllanum s2. decium Syllanum P4p. strennuum MM2g31M certo scio PP1P2P4Epp1 mm2gg2g3 (m. I) g7 (ex conr.) r (ex conr.). certe rel. 13. estimo minores cru dixerit studio rei publicae dixisse, neque illum in tanta re gratiam aut inimicitias exercere: eos mores eamque modestiam viri 17 cognovi: verum sententia eius mihi non crudelis quid enim in talis homines crudele fieri potest? set aliena a re publica 18 nostra videtur. Nam profecto aut metus aut iniuria te subegit, 5 Silane, consulem designatum, genus poenae novom decernere. 19 De timore supervacaneum est disserere, cum praesertim diligentia 20 clarissumi viri consulis tanta praesidia in armis sint. De poena possum equidem dicere, id quod res habet, in luctu atque miseriis mortem aerumnarum requiem, non cruciatum essé, eam cuncta 10 mortalium mala dissolvere, ultra neque curae neque gaudio locum 21 esse. Set, per deos inmortalis, quamobrem in sententia non addidisti, uti prius in eos verberibus animadvorteretur? An quia 22 lex Porcia vetat? At aliae leges item condemnatis civibus non 23 animam eripi, set exilium permitti iubent. An quia gravius est 15 verberari quam necari? Quid autem acerbum, aut nimis grave 13. Arus. p. 215: animadverti in eum. Salust. Catil. ut prius verberibus in eum animadverteretur. 1. dixerat T. rm. 3. 2. gratias y. mestitiam (conr. modestiam) P. eius om. Gs1l. eius sententia po. eius sup. lin. m. non sup. lin. m1. non videtur crudelis p1p3. mihi videtur crudelis g7. crudelis videtur p3. crudelis est G (set est eras.) g3gör. non fuit mihi crudelis g1. enim om. mm2g'. inter tales errore ex Com. videtur conmemorare Grut. 4. talis PP1P2 (conr. -es). crudele om. Com., sup. lin. p. fieri posset T. 6. sillane subegit P3B. sillane te subegit 1. silenae P. sillane P2P3GB pp'p3pm gg2g4oslu. syllane P4ggs (ex cour.) pro. o sil. p3p3gglgā O sup. m. consulen designatum V. consulem designatum (sup. consul designate) T. novom V. genus novum poenae mg1g2. novum penae genus s1. 7. supervacuaneum VP (conr. can--). supervacuum pm2 (sup. caneum) 1. superfluum p. praesenti nullus ex libris meis. 8. clarissumi P1. in armis sint V. sint in armis relicui. 9. equidem possum MFp1. equidem dicere possum p. possum dicere y. equidem om. p. possum sup. lin. p. sumus equidem M2mm2g. equidem possumus Tg1. possumus m1. 10. erumpnarum P4 (m. I) pp6gg6ss1s 16. vltra) G. gladio P3B (sup. al. gaudio) M (sup. au). gsu. immortalis P1P2 (conr. —es) V (Forchh., set Brunn immortales). in sententia Epp m1 (sup. vel am) m2rŒ. in sententiam cet. 13. in eos verberibus VgG. verberibus in eos rel. an quia permitti iubent m al. ma. ad marg. 14. Porcia sup. lin. P1P2. aut aliae P2p3p4 Bs2lr, ma. I M2g2. ast aliae g1. ac aliae E. an aliae p3pg item de condemn. V (Brunn) pg5 (de al. ma.) gr. de sup. lin. g. condempnatis PP1P2P3P4MGp1p3pm1gg1g2g3ss's2lou. condamnatis p. 15. vitam eripi MGFpm1g3g7slu. animam (sup. vel vitam) M2. non eripi vitam 1. animam non eripi gr. sed exilium (sup. in) Ts'. sed in exilium g3y. sed in ex. mitti r. 16. an nimis E. nimis om. mm1. sunt P31. de poena autem possem 1. posequidem dicere 11. citra (sup. 12. inmortales gg est in homines tanti facinoris convictos? Sin quia levius est, qui 24 convenit in minore negotio legem timere, cum eam in maiore neglegeris? At enim quis reprehendet, quod in paricidas rei publicae de- 25 5 cretum erit? Tempus, dies, fortuna, cuius lubido gentibus moderatur. Illis merito accidet, quicquid evenerit: ceterum VOS, 26 patres conscripti, quid in alios statuatis considerate. Omnia mala 27 exempla ex rebus bonis orta sunt. Scilicet ubi inperium ad ignaros aut minus bonos pervenit, novom illud exemplum ab dignis et to idoneis ad indignos et non idoneos transfertur. Lacedaemonii 28 devictis Atheniensibus triginta viros inposuere, qui rem publicam eorum tractarent. Ei primo coepere pessumum quemque et omni- 29 bus invisum indemnatum necare: ea populus laetari et merito 6. Prisc. XVIII p. 1163: moderor tibi et te. Sallustius in Catilinario : fortuna, cuius libido gentibus moderatur. Arus. p. 248: moderor illis. Salust. Catil. cuius libido gentibus moderatur. 13. Prisc. XVIII p. 1180: doleo et gaudeo, laetor his et haec. Satlustius in Catilinario: ea populus lactari et merito dicere fieri. p. 1205: σεμνύνεται τὸ πρᾶγμα οἱ ἐπὶ τῷ πράγματι. Sallustius in Catilinario : populus laetari et merito dicere fieri. Arus. p. 244: Laetor illam Sal. Cat. ea populus Rom. laetari et merito dicere fieri. ea rem. lu 1. convinctos P4go. coniunctos g5. sin (conr. an) p3. quia delendum censuit Wex progr. Suerini 1833 p. 5 sq. levius est quod iudicasti qui T (set quod iudicasti del.) M2s. quid conv. P3GBp1p3p5g3 (ex conr.) g1g3g1l. quod conv. r. qui conv. p. quia conv. 6. quid enim convenit p. 2. minori P4T (set conr.) p3pg1g5g6g7. minore rel. (V). maiori Ep m1g5 Guy. maiore (sup. i) M. maiore rel. (V). 3. neglegeris P. neglexeris relicui, neglexeritis s1. 4. aut (conr. at) P2G. reprehendit p (conr. et) m'g'r. reprehendat m3hM (ex conr.) M2 (sup. et). reprehenderit s2g2 (m. I). deprehendet g. paricidas P4p3pggg. patricidas g7. 5. erat m, (conr. erit) PTm2M. est M2. erit cesar. tempus u. bido P3. 6. accidit MTEFmm'm2gg1. quitquid V. 7. quid ex qui conr. V. quod in alos M (sup. i, set ad marg. al. eos). in illos s1. in alio g. in aliis r. 7. ex rebus bonis VPP (sup. vel domesticis) P3P4MGBFpp'gg4 (m. I bonis rebus) gfg7ss's2lhr (sup. vel domesticis) 6. ex rebus domesticis Com. EM2 (sup. bonis) mm1 (sup. vel bonis) g2 (sup. bonis) gu (sup. vel bonis) GM (sup. bonis). ex domesticis rebus T. bonis ex rebus domesticis g1. ex rebus bonis domesticis m2. ex bonis initiis p3pay. ex bonis orta P2p. Set omnes libri. Vid. Conm. p. 66 sqq. ignaros eius aut VP1 (conr. cives) Emsh. ignaros cives P (set cives del.) Pep3P MM2BGTFpp'p'p'm'm2gg2g345g6g7ssroμyMG. ad imperium ignaros cives gl. ad ingratos cives p. ignavos g (ex conr.) gflyG. 9. et minus MM2Tm1g2μÏ. minos E. novum omnes libri. novum illum P. a dignis P2 (ex conr.) P1pp p¤gg1 (m.1) g6g7ry. ad. ignis V. ad ex conr. V. 11. inposuere P1P4ss1μG. 12. ii V. primum pp3pfggfg7ro. ceperunt m1. capere 1. quenque P4g3s1. 13. Omilto qui libri p indant indemnatos. eo populus 16. ea re pop. pps2ry. Ea propter po. g1. ea lege po. p3. ca facta po p3. 56 8 8 ad |