Restat operis huius pars, ad quam in antecedentibus saepius iam Lectores ablegaui et quae pertinet ad latinitatem Sallustii. In cuius quidem Indice 'conficiendo, quas mihi ipse scripserim leges, quem modum seruauerim, mox dicam. Admonet enim locus ante omnia hic quaedam praefari de vniuersa scribendi ratione, quam secutus est Auctor clarissimus. Atque id eo magis operae pretium videtur, quo certius primum constet eum proprio sibi genere dicendi fuisse vsum inque eo etiam vnicum omnium remansisse, vel ipso Tacito non excepto, cui nimirum nultum deesse sentias illius vigoris et quasi neruorum, quibus sermo Sallustii plane excellit. Auget porro interpreti tractandae huius, quae est de stylo Sallustii, quaestionis necessitatem varius de eo dissensus veterum Scriptorum. Itaque paucis in hoc loco ea comprehendam, quae mihi de breuitate, de numero atque aliis quibusdam proprietatibus Sallustianae latinitatis dici posse verissime videntur. Consentiunt primum omnes in breuitate Scriptoris nostri, cuius adeo eum artificem subtilissimum appellauit Gellius III. 1. Cernitur vero ea non modo in tot asyndetis, vt, dies, noctes, arma, tela, inermes, armati. atque praeterea omissionibus verbi substantiui, pronominis demonstratiui ante sequens relativum, in conditionata narratione prioris an, s. vtrum pacem an bellum et similibus; verum quam maxime etiam in abruptis, siue vt Seneca dicit Declam. III. amputatis sententiis verbisque ante expectatum cadentibus. Cuiusmodi sunt - p. 123. ita viui obruti; alibi ita delicta occultiora fore; ita se mores habent; verum ingenium eius haud absurdum; 21. tanta dibus Scriptoris poni possit, non apparet. Vnde omnino magis audiendus sit Quintilianus, dum IV. 2. et X. 1. vitandam quidem esse censet oratori Sallustii dicendi genus abruptum, etsi in ipso virtutis locum obtineat, otiosum lectorem minus fallat, atque eius breuitate apud aures vacuas nihil possit esse perfectius. - Atque sic porro, etiamsi ita parcus verborum fuerit Scriptor egregius, sedulo tamen cauit, ne aut perspicuitatem laederet aut deesset aliquid, quod siue ad sensum siue ad narrationis vim ornatumque pertinéret. Itaque ipsi non satis fuit dixisse p. 4. in pace vti in bello valeret - 64. magis magisque, omisso, in dies, aut quemadmodum Cicero pro Milone, c. 9. magis in dies; -- alibi 7: satis prospera pollensque; sed enunciabat sententiam vti nunc eam legimus, in priore loco, ita, vti, ad vim orationis augendam; in sequente magis magisque, vt significationem intenderet, et, in dies, vt plus, non merum incrementum, verum illud quotidianum etiam intelligeretur; tandem in tertio loco satis pr. satisque po. quoniam altero satis omisso dubium reliquisset lectori, an id semel positum ad vtrumque verbum trahendum sit. Quodsi in eo quoque comparet aliquis Sallustium cum aliis Scriptoribus, is profecto cum applausu sentiat eum aliorum breuitatem adeo spreuisse, vbi descriptionis vis atque venustas praeferenda erat. Vtar huius comparationis caussa vno illo loco Velleii, quem iam ad p. 12. alia de caussa attuli. Ibi itaque ille multo in aliis verbosior paucis dicit: qui denique semper et somno et cibo in vitam, non in voluptatem vteretur; pro quo alio tempore locoque Sallustius magis adhuc coegisset narrationem, omittendo vtrumque et no, cibo. Sed in hoc loco volebat primum totam imaginem illius luxuriae describere atque tum etiam eam quasi oculis subiicere. Itaque periodum facit, dormire prius, quam etc. vsque, antecapere. -- som |