!

autem ineditorum Operum, quae paffim, & in hoc praecipue tertio Volumine profero, quamplura exoleta renovavi, fubfultantia refecavi, confufa in ordinem redegi, praepoftera fuo loco reddidi, truncata, & neceffariis membris orbata priftinae integritati restitui. Maximam, fateor, curam impendi, ut meis hifce vigiliis, omnis labor & faftidium ipfos Codices confulentibus tolleretur, atque ut omnia ita complanarentur, laevigarentur, & expolirentur, ut ne minima quidem ftudiofis afperitas relinquatur. Quod quantum effecerim, aliorum fit iudicium. Scio certe id me magis voluiffe, quam praeftitiffe; neque enim omnia, quae volumus, nobis aliquando confequi datum eft. Codices ipfos (quod alibi animadverti) per linguas tantum, prout exftant in Pluteis, non per materias digerere ftudui, ne antiqua turbaretur difpofitio, quam anteceffores mei, prudenti minus confilio conftituerunt, quaeque in antiquis omnibus huiufce Bibliothecae Catalogis constanter fervatur. Id tantum curae mihi femper fuit, ut aliquis in ipfis linguis ordo appareret, ac propterea poft Codices Hebraica, Syriaca, aliifque exoticis linguis exaratos, Graeci fequerentur, pone Graecos Latini, Latinos exciperent Italici; quorum poftremi, totius Operis mei complementum imponent.

Ad meos hosce conatus in tot, ac tam vetuftis membranis fedulo perpendendis & illuftrandis continuandos addebat in dies ftimulos eruditorum omnium utilitas, ac Principum virorum, ut in incepto perfifterem, ardentiffimum defiderium atque confilium; omnem denique, fi quis fuiffet, obicem dirimebant, de Graeco Indice iudicia, perquam comiter & benigne prolata ab iis omnibus, qui Rempublicam litterariam falvam volunt. Sufficiat pro cunctis illud adferre perhonorificum, quod de eodem pronunciavit CLEMENS XIV. Pontifex fummus, qui divino prorfus numine, inftantibus undequaque procellis ad D. PETRI Cathedram evectus, difciffam ac labantem Ecclefiam compofuit, quique brevi regni fui intervallo, multis magnificifque rebus geftis ad rem praecipue litterariam altius promovendam, aeternum fibi nomen promeruit. Eft autem quod fequitur:,, CLEMENS PP. XIV. Dilecte Fili Salutem & Apoftolicam Benedictionem. Vna

cum

,, cum litteris tuis tria Graecorum Codicum Catalogi a Te

رد

editi Volumina perlibenter accepimus, Dilecte Fili, tam

"

» quam praeclarum tuae non minus erga Nos, ac Apostoli,, cam hanc Sedem obfervantiffimae voluntatis, quam doctri

"

""

"

nae ftudiorumque teftimonium. Neque enim luculentio,, ribus indiciis tuum de Noftro Pontificatu gaudium fignificare Nobis potuifti, quam eiufmodi rebus, quae ad bona„ rum artium cultum ac incrementum conversam esse ingenii tui operam atque induftriam declarant. Eam a Te potiffimum probatum iri polliceris in Ecclefiafticis Scriptoribus tam Graecis, quam Latinis, qui vel adhuc in tenebris latent, vel mutili, ac mendofi per manus hominum ,, circumferuntur, aut primum in lucem proferendis, aut ab inducto fqualore vindicandis; idque Te non fruftra polliceri „, abunde Nobis fidem faciunt hactenus collati plurimi tui in rem litterariam labores, ac iftius celeberrimae Mediceae Bibliothecae merito tuae curae fideique commiffae opportunitas. Haud umquam a Te Nobis quidquam accidere poterit iucundius; nam veriffime de Nobis fentis, quod de Nostro in litteras amore praedicas. Curabimus Nos cerut hoc iudicium tuum confirmemus magis in dies

""

"

""

te,

""

"

"

,, egregio Noftro in litteratos viros ftudio, ac plurimorum ingenia ad capeffendas, colendafque optimas difciplinas fa» vore ac patrocinio. Noftro excitemus. Ex quo etiam intelligere potes, Dilecte Fili, qua in Te fimus pro huiufmodi

""

""

tuis meritis, voluntate, quamque, ut eius amplificandae ,, uberiores femper cauffas extituras non ambigimus, ita & „, reipfa Tibi declarandae locum Nobis dari cupiamus. Ac ,, in Paternae benevolentiae pignus Apoftolicam Benedictio,, nem Tibi, Dilecte Fili, peramanter impertimur. Datum Romae apud Sanctam Mariam Maiorem fub Annulo Pifcatoris die xxvIII. Iulii MDCCLXX. Pontificatus Noftri Anno fecundo.

رو

"

"

"

"

39

Benedictus Stay.

""

Nec alia mihi, eademque acria, defuerunt incitamenta. Nam & annis fuperioribus, dum priora Catalogi adornarem Volumina, Principes aliquot potentiffimi, MEDICEAM hanc toto orbe celeberrimam Bibliothecam praefentia fua nobilitan

tes,

tes, de quibus egi in Praefatione tertio Graecorum Codicum Volumini praemiffa, inftitutum meum multis efferre laudibus non funt dedignati; & pofteaquam ad Latinos a me tranfitum eft, alii item docti Principes huc advenientes me ad Opus alacriter explendum gloriae ftimulis concitarunt. Qui quidem quales, quantaeque auctoritatis fint, paucis accipe, benevole Lector.

Inprimis mihi cum laude commemorandus occurrit GVILIELMVS HENRICVS, REGIVS GLOCESTRIAE Dvx, POTENTISSIMI ANGLORVM REGIS SVAVISSIMVS FRATER, qui die xxvIII. Novembris A, MDCCLXX. hoc Mufarum facrarium invifit; inde vero die XI. Maii MDCCLXXII. huc quoque acceffit SERENISSIMVS PRINCEPS ERNESTVS ALOYSIVS, DVx GOTHANYS; ac tandem die xxIII. eiufdem menfis MARIA ANTonia Bavara, FRIDERICI CHRISTIANI SERENISSIMI SAXONIAE ELECTORIS VIDVA, liberalibus difciplinis mirifice exculta; cui quidem tot naturae arridentis dona caelitus collata funt, ut & hifce, & iucundiffimo virtutum omnium concurfu haud dubie felix poffit exiftimari, Tanta autem Italicae litteraturae, ac Poëfeos potiffimum, dulcedine capta eft, ut mira ediderit ingenii fui fpecimina, quae Romanis typis impreffa prodie

runt.

Anno proximé elapfo, die videlicet vi. Ianuarii MDCCLXXV, Regiam hanc Bibliothecam praefentia fua magnus hofpes implevit, SERENISSIMVS CAROLVS THEODORVS ELECTOR PALATINVS, qui quum nihil habeat antiquius, quam ut litterarum, bonarumque artium ftudiofos fumptuofis fane, ac magnificis impenfis alat, & praeftantes virtute viros ftipendiis liberaliter invitatos ad aulam fuam alliciat, & incredibili clementia complectatur, Opus meum hilari vultu Clementiffimus Princeps excepit. Ille enim Graece, & Latine doctus, ad excitandos ad virtutem animos, Mufis, ac Genio fuo nobiliffimo lectiffimam Bibliothecam dedicavit, eique Museum antiquis numifmatibus, ac cuiufvis naturae & artis operibus infigne addidit; praeterea Academiam ad rem litterariam amplificandam, & ad Germanorum linguam potiflimum expoliendam inftituit, adeo ut nulla fit tam furda, tam ingrata futura pofteritas, quae tam effufum de litteris benemerendi studium,

tam

tamque propensam in humanum genus pietatem fummis ad caelum laudibus non extollat.

Haec eadem facra Mufarum penetralia paucis poft diebus, die fcilicet XXII. eiufdem menfis, ingreffus eft SERENISSIMVS CAROLVS EVGENIVS WITTEMBERGENSIVM Dvx magnificus, qui optimis litteris, generofifque moribus ab ineunte actate animum fuum pariter & corpus excoluit. Itinera ille ad cultas Europae nationes, & in Italiam potiffimum, studiorum omnium atque artium altricem (ubi etiam antea per aliquod tempus fubftiterat) eo confilio fufcepit, ut politioris Italicae litteraturae genium in florentiffimas fuas ditiones transferret. Vnde factum eft, ut maximarum rerum negociis & ftudiis praealtam & incomparabilem mentem fibi efformaverit; nihilque praeterea fit vel elegantioris doctrinae, vel follertis induftriae, vel reconditae artis, quod vividum eius ingenium & maxime efficax fubterfugiat. Eft autem celeri captu, expedita ratione, tenacique memoria mirabilis, ut in omni congreffu & difputatione fummus bello & pace confultor appareat. Viros autem fibi coniunctos habet, non optimorum modo studiorum, fed nobiliorum etiam artium laude praeftantes, quorum confuetudine legendo & difputando mirum in modum oblectatur. Quidquid infuper otii e graviffimis occupationibus fuffurari poteft, id totum in Bibliotheca, quam fibi, & publicae utilitati refertiffimam comparavit, & in evolvendis antiquis fcriptoribus multus impendit. Collegium quoque Militare inftituit ampliffimum, fuamque in Vniverfitatem Stutgardienfem non vulgaribus ftipendiis difciplinarum omnium Profeffores evocavit. Sed quamvis magna, totique pofteritati celebranda fecerit, parva tamen prae illis funt, quae divino concepta animo, ad mortalium utilitatem. molitur in pofterum .

Neque in his fubftitit magnorum Principum ad hoc MEDICEVM facrarium acceffus. Excepi enim ad diem xii. Augufti eiufdem Anni MDCCLXXV. MAXIMILIANVM ARCHIDVCEM AvSTRIAE, qui peragratis cultiffimis Europae Regnis, apud SERENISSIMVM MAGNVM DVCEM NOSTRVM PETRVM LEOPOLDVM, eius amantiffimum Fratrem divertit, cum eoque per plures menfes eft commoratus. Hic in primo aetatis fuae flo

re

re, AVI, PATRISQVE, ET AVGVSTAL MATRIS virtutes, quas omnes in co, veluti in fpeculo expreffas, confpeximus, praefeferens, me ad hunc laborem laeto animo perfequendum excitavit, confirmavitque, exemplarque editi huc ufque a me Operis fecum deferre Princeps Clementiffimus non recufavit. Quod fi ipfum aliquando Regio in folio populis iura dantem intueri datum erit, Auftriacorum certe Heroum, non tantum animi magnitudine, pacis, bellique ufu, quantum litterarum cura & amore, memoriam cumulatiffime renovabit. In eum fiquidem, praeter animi robur, eximiam quoque perfonae dignitatem, efficacis prudentiae, divinique iudicii vim, decorum adfpectum, omnifque elegantiae, comitatis, & munificentiae dona, quae provida elargiri poterat natura contulit.

Paucis denique elapfis menfibus, die videlicet xxII. Ianuarii vertentis anni REGIO SAXONIAE PRINCIPI ALBERTO CasiMIRO TESCHINAE Dvci magnanimo, in luftranda hac MEDICÉA Bibliotheca operam meam fidelem & accuratam praestiti . Huc enim fe contulit litteratiffimus, & humaniffimus Princeps, una cum Augufta Coniuge MARIA CHRISTINA AVSTRIACA, quam pulcrioremne Charites, an doctiorem Pallas effinxerit, adfirmare non aufim. Et quamvis effet fumma hiems, tempeftas perfrigida, & imber maximus, per unam tamen & amplius horam in verfandis & obfervandis rarioribus Codicibus moram fumma cum voluptate protraxerunt. Ecquid admirabilius, quid fublimius inftitutione Filiorum THERESIAE AVGVSTAE, heroinae noftrorum temporum incomparabilis, qua eos, rariffimo in monumentis prifci etiam aevi exemplo, Latinis primum imbui litteris, Gallicis, & Italicis, tum liberalibus artibus, ac fcientiis omnibus, quibus Principes, qui populis regundis praeeffe debent, informari folent, incredibili animi follicitudine excoli voluit? Per quatuor ferme menfes Florentiae, ampliffima Mufarum artiumque omnium officina, confederunt Regii Coniuges; quumque ALBERTVs Dvx, magnitudine animi, ac mirifico virtutum omnium comitatu, nec non multifaria doctrina excellat, & veterum fcriptorum lectione magno & exercitato ingenio fit, nihil ei fuit iucundius, quam tempus in Bibliothecis, Mufeis, publicis privatifque

ma