U.C.541. inftructos Campanorum equites procefferunt. a.C.211. ubi ad conjectum teli ventum eft, figno dato velites defiliunt. pedeftris inde acies ex equitatu repentè in hoftium equites incurrit: jaculaque cum impetu alia fuper alia emittunt. Quibus plurimis in equos virofque paffim conjectis, permultos vulneraverunt : pavoris tamen plus ex re nova atque inopinata injectum eft. & in perculfum hoftem equites invecti fugam ftragemque eorum ufque ad portas fecerunt. Inde equitatu quoque fuperior 3 Ro Velites mana acies fuit. 4 Inftitutum, ut velites in in legio legionibus effent. Auctorem peditum equiti immifcendorum centurionem Q. Navium ferunt, honorique id ei apud imperatorem fuif wibus. puam. fe. Annibal V. Quum in hoc ftatu ad Capuam res efad Ca- fent, Annibalem diverfum Tarentine arcis potiundæ Capuæque retinendæ trahebant curæ. vicit tamen refpectus Capua, in quam omnium fociorum hoftiumque converfos videbat animos: documento futuræ, qualemcumque 3 Romana acies ] Meliùs: Romana res. 4 Inftitutum, ut velites in legionibus effent] Antea jam in exercitibus Romanis levis armaturæ milites erant. Sed levis armatura commune nomen eft, cujus plura funt genera five partes, ut rorarii, accenfi, de quibus Livius egit, 1. VIII. c. 8. & ii qui hoc loco dicuntur velites. Vetus ergo illa levis armatura habuit sagittarios, funditores, jaculatores, qui videntur comprehenfi fuiffe duplici nomine xorariorum & accenforum; eventum defectio ab Romanis habuiffet. Igitur U. c.547. magnâ parte impedimentorum relictâ in Brut- a.C. 213. tiis, & omni graviore armatu, cum delectis peditum equitumque quàm poterat aptiffimis ad maturandum iter, in Campaniam contendit. fecuti tamen tam raptim euntem tres & triginta elephanti. In valle occulta poft Tifata montem imminentem Capuæ confedit. Adveniens quum caftellum Galatiam, præfidio vi pulfo, cepiffet, in circumfedentes Capuam fe vertit. 3 Præmiffis antè nunciis Capuam, quo Pralium; tempore caftra Romana aggreffurus effet, ut eodem & illi ad eruptionem parati, portis omnibus fefe effunderent, ingentem præbuit terrorem. nam aliâ parte ipfe adortus est ; aliâ Campani omnes, pedites equitefque, & cum iis Punicum præfidium, cui Boftar & Hanno præerant, erupit. Romani, ut in re trepida ne ad unam concurrendo partem aliquid indefenfi relinquerent, ita inter fe copias partiti funt. Appius Claudius Campanis, Fulvius Annibali eft oppofitus. C. Nero proprætor cum equitibus fextæ legionis, viâ quæ Sueffulam fert; C. Fulvius Flaccus legatus cum fociali equitatu conftitit è regione Vulturni amnis. Prælium non folito modò clamore ac tumultu eft cœptum, fed ad alium virorum, equorum, armorumque fonum, difpofita in muris Campanorum imbellis multitudo tantum cum æris Campanorum ab Romanis defectio habuiffet, ceteri omnes populi judicarent utra focietas, Romanorumne an Annibalis, potior effet. 3 Præmissis antè nunciis Capuam.. ut.. fefe effunderent, ingentem præbuit ter rorem] Fruftra hîc vulgati a.C. 211. .c.41. crepitu, qualis in defectu lunæ filenti nocte cieri folet, edidit clamorem, ut averteret etiam pugnantium animos. Campanos facilè à vallo Appius arcebat. Major vis ab altera parte Fulvium, Annibal & Poeni urgebant. legio ibi fexta loco ceffit: quâ pulfà, cohors Hifpanorum cum tribus elephantis ufque ad vallum pervafit; ruperatque mediam aciem Romanorum, & in ancipiti fpe & periculo erat, utrùm in caftra perrumperet, an intercluderetur à fuis. Quem pavorem legionis periculumque caftrorum Fulvius ubi vidit, Q. Navium primorefque alios centurionum hortatur, ut cohortem hoftium fub vallo pugnantem invadant ac trucident. in fummo difcrimine rem verti : aus viam dandam iis effe, & minore conatu, 4 quàm condenfam aciem irrupiffent, in caftra irrupturos; aut conficiendos fub vallo effe. Nec magni certaminis rem fore: paucos effe, & ab fuis interclufos; & quæ, dum paveat Romanus, interrupta acies videatur, eam, fi fe utrimque in hoftem vertat, ancipiti pugnâ medios circumventuram. Navius ubi hæc imperatoris dicta accepit, fecundi Haftati fignum ademptum fignifero in hoftes infert: jacturum in medios eos minitans, ni fe propere fequantur milites & partem capeffant pugnæ. Ingens corpus erat, 6 4 Quàm condenfam aciem irrupiffent] Lege rupiffent. Supra ruperatque mediam aciem Romanorum. Et fanè haud fatis commodè diceretur, irrumpere aciem. Irrumpitur in caftra, irrumpitur in ades, non in aciem, multo minùs, aciem. 5 Et qua, dum paveat Romanus Senfus eft; dum pavet Romanus, interrupta acies, Romana nempe, videtur. Sed hæc eadem acies fi fe utrimque in hoftem vertat, ex illo ipfo incommodo fuperior fiet, ancipitique pugnâ medios Pœnos circumveniet ac conficiet. 6 Secundi Haftati] Secundi manipuli Haftatorum. a.C. 211 & arma honestabant; & fublatum altè fignum U.c.4r converterat ad fpectaculum cives hoftesque. ceterum poftquam jam ad figna pervenerat Hifpanorum, tum undique in eum 7 tragule conjectæ, & prope tota in unum acies verfa: fed neque hoftium multitudo, neque telorum vis arcere impetum ejus viri potuerunt. I VI. Et M. Atilius, legatus, primi Principis ex eadem legione fignum inferri in cohortem Hifpanorum coegit. Et qui caftris præerant, L. Porcius Licinus & T. Popilius legati, pro vallo acriter propugnant, elephantofque tranfgredientes in ipfo vallo conficiunt. quorum corporibus quum oppleta effet foffa, velut aggere aut ponte injecto, tranfitum hoftibus dedit. Ibi per ftragem jacentium elephantorum, atrox edita cædes. Altera in parte caftrorum jam impulfi erant Campani, Punicumque præfidium; & fub ipfa porta Capuæ, 2 quæ Vulturnum fert, pugnabatur: 3 neque tam armati irrumpentibus Romanis refiftebant, quàm quòd porta balliftis fcorpionibufque inftructa, miffilibus procul hoftes arcebat. Et fuppreffit impetum Romanorum vulnus imperatoris Appii Claudii cui fuos ante prima figna adhortanti, fub lævo humero fummum pectus 4 gæfo ictum eft. Magna tamen vis hoftium ante portam eft cæfa : ceteri trepidi in urbem com 7 Tragule] Vid. not. 2. ad 1. XXI. c. 7. .... 1 Primi Principis. gnum] Signum primi manipuli Principum. 2 Que Vulturnum fert] Quæ fert ad oppidum Vulturnum. Si legas ad Vulturnum, quomodo quidam ediai, intelliges amnem. 3 Neque tam armati... refiftebant, quàm quòd ] Dele inutilem voculam quòd. Sic 1. XXVIII. c. 43. Čujus ego rei non tam ipfe aufim tantum virum infimulare quàm ea fufpicio.... haud fanè purgata eft. 4 Gafo] De hoc telo vid, nor. 8. ad 1. VIII. c. 8, recipit fi. gna. U.c.541. pulfi. Et Annibal pofteaquam cohortis Hifpaa.C. 211, norum ftragem vidit, fummâque vi caftra hoAnnibal ftium defendi, omiffâ oppugnatione, recipere figna, & convertere agmen peditum, objecto à tergo equitatu, ne hoftis inftaret, cœpit. Legionum ardor ingens ad hoftem infequendum fuit: fed Flaccus receptui cani juffit, fatis ad utrumque profectum ratus ut & Campani, quàm haud multum in Annibale præfidii effet, & ipfe Annibal fentiret. Cæfa eo die qui hujus pugnæ auctores funt, octo millia hominum de Annibalis exercitu, tria ex Campanis, tradunt fignaque Carthaginienfibus quindecim adempta, duodeviginti Campanis. Apud alios nequaquam tantam molem pugnæ invenio plufque pavoris quàm certaminis fuiffe. quum inopinatò in caftra Romana Numidæ Hifpanique cum elephantis irrupiffent; elephanti per media caftra vadentes, ftragem tabernaculorum ingenti fonitu ac fugam abrumpentium vincula jumentorum facerent; fraudem quoque fuper tumultum adjectam immiffis ab Annibale, qui (habuit aliquot). gnari Latinæ linguæ juberent confulum verbis quoniam amiffa caftra effent, pro fe quemque militum in proximos montes fugere: fed eam celeriter cognitam fraudem, oppreffamque magnâ cæde hoftium: elephantos igni è caftris exactos. Hoc ultimum (utcumque initum finitumque eft) ante deditionem Capuæ præSeppius lium fuit. Medixtuticus, qui fummus magiLefius ftratus apud Campanos eft, eo anno Seppius ticus Ca. Lefius erat, loco obfcuro tenuique fortuna pua. ortus. Matrem ejus quondam, pro pupillo eo 5 procurantem familiare oftentum, quum Medixtu. 5 Procurantem familiare cit expiandi alicujus often flentum] Dum facrum fa- ti causâ, quod puero démi |