equos verfaque momento temporis fortuna pugnae eft, terga dantibus, qui modo fecuti erant. Multi cominus congressi, multi fugientes interfecti. Nec ferro tantum periere, fed in paludes quidam conjecti, profundo limo cum ipfis equis haufti funt. Rex quoque in periculo fuit: nam, ruente faucio equo, praeceps ad terram datus, haud multum abfuit, quin jacens obprimeretur. Saluti fuit eques, qui raptim ipfe defiluit, pavidumque regem in equum fubjecit. Ipfe, quum pedes aequare curfu fugientes non poffet equites, ab hoftibus ad cafum regis concitatis confoffus periit. Rex, circumvectus paludes pervias inviafque trepida fuga, in caftra tandem, jam defperantibus plerifque incolumem evafurum, pervenit. Ducenti Macedonum equites eo proelio periere, centum ferme capti; octoginta admodum ornati equi, fpoliis fimul armorum relatis, abducti.

XXXVIII. Fuerunt, qui hoc die regem temeritatis, confulem fegnitiae accufarent. Nam & Philippo quiefcendum fuiffe, quum paucis diebus hoftes, exhaufto circa omni agro, ad ultimum inopiae venturos fciret: & confulem, quum equitatum hoftium levemque armaturam fudiffet, ac prope regem ipfum cepiffet, protinus ad caftra hoftium ducere debuiffe. Nec enim manfuros ita perculfos hoftes fuiffe, debellarique momento temporis potuiffe. Id dictu, quam re, ut pleraque,

facilius. Nam, fi omnibus peditum quoque copiis rex congreffus fuiffet, forfitan inter tumultum, quum omnes victi metuque perculfi ex proelio intra vallum, protinus inde fupervadentem munimenta victorem hoftem fugerent, exui caftris potuerit rex. Quum vero integrae copiae peditum in caftris manfiffent, ftationes ante portas, praesidiaque difpofita effent, quid, nifi ut temeritatem regis, effuse paullo ante fecuti perculfos equites, imitaretur, profeciffet? Neque enim ne regis quidem primum confilium, quo inpetum in frumentatores palatos per agros fecit, reprehendendum foret, fi modum profperae pugnae inpofuiffet. Eo quoque minus eft mirum, tentaffe eum fortunam, quod fama erat, Pleuratum Dardanosque, ingentibus copiis profectos domo, jam in Macedoniam tranfcendiffe. Quibus fi undique circumventus. copiis foret, fedentem Romanum debellaturum, credi poterat. Itaque, fecundum duas adverfas equeftres pugnas, multo minus tutam moram in iifdem ftativis fore Philippus ratus, quum abire inde & fallere abiens hoftem vellet, caduceatore fub occafum folis ad confulem miffo, qui inducias ad fepeliendos equites peteret, fruftratus hoftem, fecunda vigilia, multis ignibus per tota caftra relictis, filenti agmine abiit.

XXXIX. Corpus jam curabat conful, quum, veniffe caduceatorem, & quid veniffet, nunciatum

eft. Refponfo tantum dato, mane poftero die fore copiam conveniendi, id quod quaefitum erat, nox dieique infequentis pars ad praecipiendum iter Philippo data eft. Montes, quam viam non ingreffurum gravi agmine Romanum fciebat, petit. Conful, prima luce caduceatore datis induciis dimiffo, haud ita multo poft abiffe hoftem quum fenfiffet, ignarus qua fequeretur, iifdem ftativis frumentando dies aliquot confumfit. Stuberam deinde petit, atque ex Pelagonia frumentum, quod in agris erat, convexit. Inde ad Pluvinam est progreffus, nondum comperto, quam regionem hoftes petiffent. Philippus, quum primo ad Bryanium stativa habuiffet, profectus inde transversis limitibus, terrorem praebuit fubitum hofti. Movere itaque ex Pluvina Romani, & ad Ofphagum flumen pofuerunt caftra. Rex haud procul inde & ipfe, vallo fuper ripam amnis ducto, (Erigonum incolae vocant) confedit. Inde fatis comperto, Eordaeam petituros Romanos, ad occupandas anguftias, ne fuperare hoftes artis faucibus inclufum aditum poffent, praeceffit. Ibi alia vallo, alia foffa, alia lapidum congerie, ut pro muro effent, alia arboribus objectis, ita ut locus poftulabat, aut materia fubpeditabat, permuniit; atque (ut ipfe rebatur) viam fuapte natura difficilem, objectis per omnes tranfitus operibus, inexpugnabilem fecit. Erant pleraque filveftria circa, incommoda

phalangi maxime Macedonum: quae, nifi ubi praelongis haftis velut vallum ante clipeos objecit, (quod ut fiat, libero campo opus eft) nullius admodum ufus est. Thracas quoque romphaeae, ingentis & ipfae longitudinis, inter objectos undique ramos inpediebant. Cretenfium una cohors non inutilis erat: fed ea quoque ipfa ut, fi quis inpetum faceret, in patentem vulneri equum equitemque fagittas conjicere poterat, ita adverfus fcuta Romana nec ad trajiciendum fatis magnam vim habebat, nec aperti quidquam erat, quod peteret. Itaque id ut vanum teli genus fenferunt effe, faxis paffim tota valle jacentibus inceffebant hoftem. Ea, majore cum fonitu, quam vulnere ullo, pulfatio fcutorum parumper fuccedentes Romanos tenuit. Deinde, iis quoque fpretis, partim, testudine facta, per adverfos vadunt hoftes: partim, brevi circuitu quum in jugum collis evafiffent, trepidos ex praefidiis ftationibufque Macedonas deturbant: &, ut in locis inpeditis difficili fuga, plerofque

etiam obtruncant.

XL. Ita anguftiae minore certamine, quam quod animis propofuerant, fuperatae, & in Eordaeam perventum; ubi pervaftatis paffim agris, in Elimeam fe recepit. Inde inpetum in Orestidem fecit; & oppidum Celetrum eft adgreffus, in peninfula fitum. Lacus moenia cingit: anguftis faucibus unum ex continenti iter eft. Primo fitu

ipfo freti, claufis portis, imperium abnuere: deinde, poftquam figna ferri, ac teftudine fuccedi ad portam, obfeffafque fauces agmine hoftium viderunt, priufquam experirentur certamen, metu in deditionem venerunt. Ab Celetro in Daffaretios proceffit, urbemque Pelium vi cepit. Servitia inde cum cetera praeda abduxit, & libera capita fine pretio dimifit: oppidumque iis reddidit, praefidio valido inpofito. Nam & fita opportune urbs erat ad inpetus in Macedoniam faciendos. Ita peragratis hoftium agris, conful in loca jam pacata ad Apolloniam, unde orfus bellum erat, copias reduxit. Philippum averterant Aetoli, & Athamanes, & Dardani, & tot bella repente alia ex aliis locis exorta. Adverfus Dardanos, jam recipientes ex Macedonia fefe, Athenagoram cum expeditis peditibus ac majore parte equitatus mifit, juffum inftare ab tergo abeuntibus, &, carpendo poftremum aginen, fegniores eos ad movendos domo exercitus efficere. Aetolos Damocritus praetor, qui morae ad decernendum bellum ad Naupactum auctor fuerat, idem proximo concilio ad arma conciverat: poft famam equeftris ad Octolophum pugnae, Dardanorumque & Pleurati cum Illyriis tranfitum in Macedoniam, ad haec claffis Romanae adventum in Oreum, &, fuper circumfufas tot Macedoniae gentes, maritimam quoque instantem obfidionem.