Immagini della pagina
PDF
ePub
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

"curfuros Scipioni in acie, qui praetores, qui imperatores, qui confules Romanos fua manu occidiffent, muralibus vallaribufque infignes co"ronis, pervagatos capta caftra, captas urbes Ro66 manas. Non effe hodie tot fafces magiftratibus populi Romani, quot captos ex caede impera❝torum praeferre poffet Hannibal." Has formidines agitando animis, ipfi curas & metus augebant etiam, quod, quum adfueffent per aliquot annos bellum ante oculos aliis atque aliis in Italiae partibus lenta fpe, in nullum propinquum debellandi finem gerere, erexerant omnium animos Scipio & Hannibal, velut ad fupremum certamen comparati duces. Ii quoque, quibus ingens erat in Scipione fiducia & victoriae fpes, quo magis in propinquam eam inminebant animis, eo curae intentioris erant. Haud difpar habitus animorum Karthaginienfibus erat. Quos modo petiffe pacem, intuentes Han nibalem ac rerum geftarum ejus magnitudinem, poenitebat: modo, quum refpicerent, bis fefe acie victos, Syphacem captum, pulfos fe Hifpania, pulfos Italia, atque ea omnia unius virtute & confilio Scipionis facta, velut fatalem eum ducem in exitium fuum natum horrebant.

XXIX. Jam Adrumetum venerat Hannibal: unde, ad reficiendum ex jactatione maritima militem paucis diebus fumtis, excitus pavidis nunciis, omnia circa Karthaginem obtineri armis, adferen

tium, magnis itineribus Zamam contendit. Zama quinque dierum iter ab Karthagine abeft. Inde praemiffi fpeculatores quum excepti a cuftodibus Romanis deducti ad Scipionem effent, traditos eos tribunis militum, juffofque omiffo metu vifere omnia, per caftra, qua vellent, circumduci juffit: percunctatufque, fatin' per commodum omnia exploraffent, datis, qui profequerentur, retro ad Hannibalem dimifit. Hannibal nihil quidem eorum, quae nunciabantur, (nam &, Mafiniffam cum fex millibus peditum, quatuor equitum veniffe eo ipfo forte die, adferebant) laeto animo audiit, maxime hoftis fiducia, quae non de nihilo profecto concepta eft, perculfus. Itaque, quamquam & ipfe cauffa belli erat, & adventu fuo turbaverat & pactas inducias, & fpem foederum; tamen, si integer, quam fi victus, peteret pacem, aequiora impetrari poffe ratus, nuncium ad Scipionem mifit, ut conloquendi fecum poteftatem faceret. Id utrum fua fponte fecerit, an publico confilio, neutrum cur adfirmem, habeo. Valerius Antias, primo proelio victum eum a Scipione, quo duodecim millia armatorum in acie funt caefa, mille & feptingenti capti, legatum cum aliis decem legatis tradit in caftra ad Scipionem veniffe. Ceterum Scipio quum conloquium haud abnuiffet, ambo ex compofito duces caftra protulerunt, ut coïre ex propinquo poffent. Scipio haud procul

Naraggara urbe, tum ad cetera loco opportuno, tum quod aquatio intra teli conjectum erat, confedit. Hannibal tumulum a quatuor millibus inde, tutum commodumque alioquin, nifi quod longinquae aquationis erat, cepit. Ibi in medio locus confpectus undique, ne quid infidiarum effet, delectus.

XXX. Submotis pari fpatio armatis, cum fingulis interpretibus congreffi funt, non fuae modo aetatis maximi duces, fed omnis ante fe memoriae, omnium gentium cuilibet regum imperatorumve pares. Paullifper alter alterius confpectu, admiratione mutua prope adtoniti conticuere. Tum Hannibal prior, "Si hoc ita fato datum erat, ut, "qui primus bellum intuli populo Romano, qui66 que toties prope in manibus victoriam habui, is "ultro ad pacem petendam venirem; laetor te "mihi forte potiffimum datum, a quo peterem. "Tibi quoque inter multa egregia non in ultimis "laudum hoc fuerit, Hannibalem, cui tot de "Romanis ducibus victoriam Dii dediffent, tibi "ceffiffe; teque huic bello, veftris prius, quam noftris, cladibus infigni, finem inpofuiffe. Hoc quoque ludibrium cafus ediderit fortuna, ut,

[ocr errors]

66

66

quum patre tuo confule ceperim arma, cum "eodem primum Romano imperatore figna con"tulerim; ad filium ejus inermis ad pacem pe"tendam veniam. Optimum quidem fuerat, eam

E

patribus noftris mentem datam ab Diis effe, ut " & vos Italiae, & nos Africae imperio contenti "effemus: neque enim ne vobis quidem Sicilia "ac Sardinia fatis digna pretia funt pro tot claffi"bus, tot exercitibus, tot tam egregiis amiffis du"cibus. Sed, praeterita magis reprehendi poffunt,

[ocr errors]

quam corrigi. Ita aliena adpetivimus, ut de "noftris dimicaremus, nec in Italia folum vobis "bellum, nobis in Africa effet: fed & vos in por"tis veftris prope ac moenibus figna armaque "hoftium vidiftis, & nos ab Karthagine fremitum "caftrorum Romanorum exaudimus. Quod igi"tur nos maxime abominaremur, vos ante omnia "optaretis, in meliore veftra fortuna de pace agi"tur: agimus ii, quorum & maxime intereft

[ocr errors]

pacem effe, & qui quodcumque egerimus, ra"tum civitatis noftrae habiturae fint. Animo "tantum nobis opus eft non abhorrente a quietis "confiliis. Quod ad me adtinet, jam aetas senem "in patriam revertentem, unde puer profectus "fum, jam fecundae, jam adverfae res, ita erudierunt, ut rationem fequi, quam fortunam, ma❝lim. Tuam & adolefcentiam & perpetuam "felicitatem, ferociora utraque, quam quietis opus eft confiliis, metuo. Non temere incerta "cafuum reputat, quem fortuna numquam decepit. Quod ego fui ad Trafimenum, ad Cannas, "id tu hodie es. Vixdum militari aetate imperio

66

66

[ocr errors]

accepto, omnia audaciffime incipientem nufquam fefellit fortuna. Patris & patrui perfecu"tus mortem, ab calamitate veftrae domus decus

66

[ocr errors]
[ocr errors]

infigne virtutis pietatifque eximiae cepisti: amis"fas Hifpanias reciperafti, quatuor inde Punicis "exercitibus pulfis: conful creatus, quum ceteris "ad tutandam Italiam parum animi esset, transgreffus in Africam, duobus hic exercitibus "caefis, binis eadem hora captis fimul incenfifque caftris, Syphace potentiffimo rege capto, tot " urbibus regni ejus, tot noftri imperii ereptis, me "fextumdecimum jam annum haerentem in pof"feffione Italiae detraxifti. Poteft victoriam, inquam, malle, quam pacem, animus. Novi fpiritus magis magnos, quam utiles. Et mihi "talis aliquando fortuna adfulfit. Quod fi in fe"cundis rebus bonam quoque mentem darent

66

[ocr errors]

66

Dii; non ea folum, quae eveniffent, fed etiam "ea, quae evenire poffent, reputaremus. Ut om"nium oblivifcaris aliorum, fatis ego documenti " in omnes cafus fum. Quem modo, caftris inter "Anienem atque urbem veftram pofitis, figna "inferentem ad moenia Romana; hic cernis, "duobus fortiffimis viris, fratribus clariffimis imperatoribus, orbatum, ante moenia prope obfef"fae patriae, quibus terrui veftram urbem, ea pro mea deprecantem. Maximae cuique fortunae "minime credendum eft. In bonis tuis rebus,

66

[ocr errors]
« IndietroContinua »