c

imprudentiam Tigranis, pro victoriâ ostentant. Nunc quæso considera, nobis oppressis utrum firmiorum te ad resistendum, an finem belli futurum putes? scio quidem tibi magnas opes, virorum, armorum, et auri esse; et, eâ re à nobis ad societatem, ab illis ad prædam peteris. Cæterùm consilium est Tigranis, a regno integro, meis militibus belli prudentibus, procul ab domo, parvo labore, per nostra corpora bellum conficere; quando neque vincere, neque vinci, sine tuo periculo possumus. An ignoras, Romanos, postquam ad occidentem pergentibus finem boceanus fecit, arma huc convertisse; neque quicquam à principio nisi raptum habere, domum, d conjuges, agros, imperium; convenas, olim sine patriâ, sine parentibos, pesti conditos orbis terrarum; Quibus non humana ulla, neque divina obstant, quin socias, amicos, procul juxtàque sitos, inopes potentesque trahant, excidantque: omiaque non serva, et maximè regna, hostilia ducant. f Namque pauci libertatem, pars magna justos dominos volunt; nos suspecti sumus æmuli, et in tempore vindices affuturi. Tu verò, cui Seleucia maxima urbium, regnumque Persidis inclitis divitiis est, quid ab illis, nisi dolum in præsens, et postea bellum expectas? Romani in omnes arma habent, acerrima in eos quibus victis spolia maxima sunt: audendo et fallendo; et bella ex bellis serendo, magni facti. Per hunc morem extinguent omnia, aut hoccident; i quod difficile non est, si tu Mesopotamiâ, nos Armeniâ circumgredimur exercitum sine frumento, sine auxiliis fortuna aut nostris vitiis adhuc incolumes; teque illa fama sequetur, auxilio profectum magnis regibus, latrones gentium op pressisse. Quod utì facias moneo, hortorque, neu malis pernicie nostram unum imperium prolatare quàm societate victor fieri.

:

NOTE.

a Regno.] Intelligo de regno Arsacis. b Oceanus.] De Atlantico intellige, quo terminatur Hispania.

c A principio.] Romam primò latronum receptaculum magis quàm urbem fuisse neminem latet.

opes exhauserit, in proximo sita, ad ripam Tigridis.

h Occident.] Ipsi peribunt.

i Quod difficile.] De Romano excidio loquitur, quod semper quæsivit Mithridates.

d Conjuges.] Illi enim per dolum, si- k Mesopotamia.] Asia regio inter Timulatis ludis equestribus, Sabinas rapue-grim et Euphratem; hodie Diarbech.

runt.

e Non serva.

1 Fortuna.] Istud parenthesi includen

•] Id est, quæ ab ipsis ser-dum, quòd per dolorem effert Mithridates, qui sæpius Romanorum ruinam animo præ

vitute non essent oppressa.

f Namque. Aliter et magis ex nostro sumpserat. stylo ita scribas: Cùm enim pauci inter m Unum.] Alii legunt, tuum imperium : homines statu populari gaudeant, sed regi-alii tua: vetus verò editio optimè, ut am dominationem quærant, nos suspecti sumus æmuli, &c.

g Seleucia.] Hæc est, procul dubio, quæ non semel apud scriptores antiquos cum Babylone confunditur. quòd ejus

videtur, tuam (ruinam scilicet, aut perniciem) prolatare, id est, differe. Si tamen unum imperium retineas, prolatare pro ampliare, positum erit.

D d

Curio a Vulcanaliorum die ibidem moratus. clinatione. Caris. l. i.

Scalas pares monium altitudine. Arusian.

b

Nonius de mulatâ de

Dissidere inter se cœpêre, neque in medium consultare. Idem. Multisque suspicionibus volentia plebi facturus videbatur. Nonius. Volentia, quæ plebs vellet.

Suspectusque fuit, incertum verò an per negligentiam, societatem prædarum cum latronibus composuisse. Id. Componere, conjungere. Collegam minorem, et sui cultorem exspectans. Arusian.

Quàm maximis itineribus, per regnum Ariobarzanis, contendit ad flumen Euphratem ; quâ in parte Cappadocia ab Armenià disjungitur. Et quamquam ad id naves codicariæ occultò per hiemem fabricate aderant. Nonius. Codicariæ naves qua in flumen usui esse possunt.

Qui prætergrediebantur equites cataphracti, e ferreâ omni specie. Idem.

Cùm interim, lumine, etiam tum incerto, duæ Galliæ mulieres conventum vitantes ad f menstrua solvenda montem ascendunt. Idem. & Pluteosque rescindit, ac munitiones demolitur; locoque summo potitur: Idem. Demoliri est diruere.

Exercitum dimisit ut primùm Alpes digressus est. Arusian.
Tetrarchas, regesque territos animi firmavit. Idem.

Simul cos, et cunctos jam inclinatos laxitate loci, plures cohortes atque omnes, ut in secundâ re, pariter acrè invadunt. Nonius.

Hi locorum perignari, soliti nectere ex viminibus vasa agrestia, ibi tum, quòd inopia scutorum fuerat, ad eam artem se quisque in formam parmæ equestris armabat. Nonius. Parma est scutum breve. De pecore coria recens detracta; quasi glutino adolescebant. Carisius, l. i. Servius.

Avidior modò properandi factus. Arusian.
Consilii æger.

Idem.

Reversi postero die, multa, quæ properantes deseruerant in castris nacti cum se ibi cibo, vinoque læti invitarent. Nonius. invitare est repleri.

Atque hiavit humus multa, vasta et profunda. Idem. Hiare, aperiri.

NOTE.

a Vulcanaliorum.] Vulcanalia, dies erant Vulcano festi.

b In medium.] Id est, in commune, c Euphratem.] Euphrates fluvius est Asiæ nobilissimus.

d Codicaria.] Id est, secundum Festum ex tabulis crassioribus factæ.

e Ferrea.] Equi enim et ipsi ferreis laninis muniti erant.

f Menstrua.] Id est, Sacra quæ quoque mense peragerentur: idque prolixè et Lipsii sententiâ, et Plutarchi auctoritate, Douza confirmat.

g Pluteosque.] Plutei machinæ erant bellicæ, corio intectæ, quorum usus idem propè qui vinearum, ad muros suffodiendos.

Rursus jumenta nacti ad oppidum ire contendunt. Nonius.
Ubi se laniati navigia fundo emergunt. Arusian.

Tum verò Bithyni propinquantas jam amnem a Tartanium. Idem. Eos qui hoc malum publicum clandestinis consiliis comparaverunt. Nonius.

In quîs notissimus quisque, aut malo dependens verberabatur, aut immutilato corpore improbo patibulo eminens affigebatur. Idem. Patibulum est crux.

Ad Siciliam vergens faucibus, non ampliùs patet millibus v. et XXX. Messus.

d

AT Lucullus, audito Q. Marcium Regem pro consule per * Lycaoniam cum tribus legionibus in Ciliciam tendere. Prisc. I. xviii.

g

Legiones Valerianæ comperto, 5 lege Gabiniâ Bithyniam, et Pontum consuli datam : h missos esse. Id. ibidem. Regem aversabatur. Arusian.

a Tartaniam.] In Bithyniâ.

NOTE.

b Eos.] Fragmentum istud, non Sallus tii, sed Sisennæ esse arbitratur Putschius : ideò quod in Nonii vetustioribus manuscriptis illi adscribatur.

c Pedem.] Quandoquidem Sallustii auctoritate confirmare studeat Fronto, probè oppido ac Latinè dici Altus pedes tot, et quidem hunc locum citans; optimè, ut videtur, vocem altis Sallustio Douza redonavit, legitque clausi lateribus pedem altis.

d Marcium Regem.] Hic mortuo collegâ Metello, et eo qui in ejus locum suffectus fuerat, solus consulatum gessit.

e Lycaoniam.] Minoris Asia regio in Cappadociâ.

f Ciliciam.] Minoris Asiæ regio, ad Medi

terraneum.

g Lege Gabina.] Gabinius tribunus fuit

plebis, quo tempore Lucullus adversus Mithridatem bellum gerebat.

h Missos.] Quidam, in manuscriptis probè et planè exaratum esse, Consuli datum esse, missos esse, testatur; unde pro priori esse, sese rescribendum esse putat : deinde ut sensus absolvatur, prætendentes supplet, aut causantes ut ità legendum sit, Sese missos esse causantes. Atque de legionibus accipit quas Clodius per iram et invidiam sollicitavit, ut ne ampliùs Lucullum adversus Mithridatem sequerentur; quibus ille persuasit ipsos missos, et à sacramento liberos esse, cùm alium imperatorum, Glabrionem consulem, ad Mithridaticum bellum, senatus mitteret. Cui opinioni non possum planè non assentiri; nisi quod, non Glabrioni, sed Pompeio Mithridaticum bellum mandatum invenio.

Cæteri negotia a sequebantur familiaria legatorum, aut tribunorum; et pars sua commeatibus mercatis.

Arusian.

Sæpè celebritatem nominis intelligo timentem. Pric. I. xviii.
Video ingentia dona quæsitum ire properantem. Idem, ibid.
Nam si Pompeio quid humani evenisset. Arusian.

d Quibus de causis Sullam in victoriâ dictatorem, equo descendere, sibi uni assurgere de sellâ, caput aperire solitum. Nonius, Arusian.

NOTÆ

211

C. SALLUSTII CRISPE

FRAGMENTA,

INCERTORUM LIBRORUM.

NE a inrumiendi po....

sublicibus cavata....

sent. Festus.

Cujus duas insulas propinquas inter se, et decem stadium procul à Gadibus sitas, constabat suopte ingenio alimenta mortalibus gignere. Nonius.

Serum bellum in angustiis futurum. Junius Philarg. ad Georg. Virgilii.

Illi tertio mense pervenêre in f Pontum multò celeriùs spe Mithridatis. Arusian.

Ergo senati decreto serviendum ne sit. Donatus act. 11. sc. 11. Pompeius oris & improbi, animoque inverecundo. Suet. de claris. Gram, c. xv.

NOTE.

a Inrumiendi.] Id est, lactandi : quanquam omnes, quos quidem inspicere licuit, excerptores, Irrumare, habent tantùm, non Irrumire. Vox verò ista, execrandâ libidine, ad obscœna traducta est.

e Serum. Grammatici crudele atque sævum interpretantur; eodemque sensu apud Virgilium, ct Valerium Flaccum, legitur.

f Pontum.] Pontus Asia minoris provincia ad mare Euxinum.

b Sublicibus.] Sublicæ trabes sunt longe; quibus pons innititur. Sed, pro iis, g Improbi.] Multis contendit Douza Festus habet Sublicis, nomine, secundum probi legendum esse; præsertim quod aliquos à Volscis mutuato. illud alterum sit contrà omnium libro

c Duas insulas.] Quæ sint ista nescire serum auctoritatem, et à Sallustii scribenfatetur Ortelius, nisi ex Plutarchi Sertorio, di ratione alienum; Arbitratur enim fiequi eas Atlanticum nomine describit; in- ri non posse, ut aliquis ore fit improbo, telligit autem de duabus ex Asoris, S. Michaëlis scilicet, et D. Mariæ.

d Decem stadium.] Idem Ortelius decem millibus stadiorum ex Plutarcho rescribit.

qui non pariter animo inverecundo fuerit: adeoque Sallustium bis idem dixisse, si improbi scripserit. Prima ratiò valet.