EPISTOLA II. CAP. I. Scio ego, quam difficile, atque afperum fa&u fit, confilium dare regi, aut imperatori; poftremo cuiquam mortali, cuius opes in excelfo funt: quippe cum et illis confultorum copiae adfint; neque de futuro quisquam fatis callidus, fatisque prudens fit. Quin etiam faepe praua magis, quam bona confilia profpere eueniunt: quia plerasque res fortuna ex lubidine fua agitat. Sed mihi ftudium fuit adolefcentulo rempublicam capeffere: atque in ea cognofcenda multam, magnamque curam habui: non ita, vti magiftratum modo caperem, quem multi malis artibus adepti erant: fed etiam, vti rempublicam domi militiaeque, quantumque armis, viris, opulentia poffet, cognitam haberem. Itaque mihi multa cum animo agitanti confilium fuit, famam modeftiamque meam poft tuam dignitatem habere, et cuius rei lubet periculum facere, dum quid tibi ex eo gloriae acciderit. Idque non temere, aut ex fortuna tua decreui; fed quia in te, praeter ceteras, artem vnam egregie mirabilem comperi, femper tibi maiorem in aduerfis, quam in fecundis, rebus animum effe. Sed per ceteros mortales illa res clarior eft, quod et prius defeffi fint homines laudando atque admirando munificentiam tuam, quam tu faciendo, quae gloria digna effent. САР. II. Equidem mihi decretum eft, nihil tam ex alto reperiri poffe, quod non cogitanti tibi in promtu fit. Neque ego, quae vifa funt, de rep. tibi fcripfi, quia mihi confilium atque ingenium meum amplius aequo probaretur: fed inter labores militiae, interque praelia, victorias, imperium, ftatui admonendum te de negotiis vrbanis. Namque tibi fi id modo in pectore confilii eft, vti te ab inimicorum impetu vindices, quoque modo contra aduerfum confulem beneficia populi retineas: indigna virtute tua cogites. Sin in te ille animus eft, qui iam a principio nobilitatis factionem difturbauit, plebem Rom. ex graui feruitute in libertatem reftituit, in praetura inimicorum arma inermis disiecit; domi militiaeque tanta et tam praeclara facinora fecit, vti ne inimici qui dem fari quidquam audeant, nifi de magnitudine tua: quin accipe tu ea, quae dicam de fumma republica. Quae profecto aut tu vera inuenies, aut certe haud procul a vero. CAP. III. Sed quoniam Cn. Pompeius aut animi prauitate, aut quia nihil maluit, quam quod fibi obeffet, ita lapfus eft, vt hoftibus tela in manus iaceret: quibus ille rebus remp. conturbauit, eisdem tibi reftituendum eft. · Primum omnium fummam poteftatem moderandi de vectigalibus, fumtibus, iudiciis, fenatoribus paucis tradidit; plebem Romanam, cuius antea fumma poteftas erat, nosque his quidem legibus in feruitute reliquit. Iudicia tametfi, ficut antea, tribus ordinibus tradita funt; tamen iidem illi factiofi regunt, dant, adimunt, quae lubet: innocentes circumueniunt; fuos ad honorem extollunt. Non facinus, non probrum, aut flagitium obftat, quo minus magiftratus capiant: quod commodum eft, trahunt, ra piunt poftremo tanquam vrbe capta, lubidine ac licentia fua pro legibus vtuntur. Ac me quidem mediocris dolor angeret, fi virtute partam victoriam, more fuo, per feruitium exercerent. Sed homines inertiffumi, quorum omnis vis virtusque in lingua fita eft, forte, atque alterius focordia dominationem oblatam infolentes agitant. Nam quae feditio ac diffenfio ciuilis tot vnquam illuftres familias ab ftirpe euertit? aut quorum vmquam victoria animus tam praeceps tamque immoderatus fuit? CAP. IV. L. Sulla, cui omnia in victoria lege belli licuerunt, tametfi fupplicio hoftium partes fuas muniri intelligebat: tamen, paucis interfectis, ceteros beneficio, quam metu, retinere maluit. At hercule nunc cum Catone, L. Domitio, ceterisque eiusdem factionis, quadraginta fenatores, multi praeterea cum fpe bona adolefcentes, ficuti ho ftiae, mactati funt: cum interea importuniffuma genera hominum tot miferorum ciuium fanguine fatiari nequiuere: non orbi liberi, non parentes exacta aetate, non gemitus virorum, luctus mulieruta immanem eorum animum inflexit: quin, acerbius in dies malefaciendo, ac dicundo, dignitate alios, alios ciuitate euerfum irent. Nam, quid ego de te dicam, cuius contumeliam homines ignauiffumi vita fua commutare volunt? fcilicet neque illis tantae voluptati eft (tametfi infperantibus accidit) dominatio, quanto moerori tua dignitas : qui optatius habent, ex tua calamitate periculum libertatis facere, quam per te populi R. imperium maxumum ex magno fieri. Quo magis tibi etiam atque etiam animo profpiciendum eft, quonam modo rem ftabilias communiasque. Mihi quidem quae mens fuppetit, eloqui non dubitabo. Ceterum tui erit ingenii probare, quae vera atque vtilia factu putes. CAP. V. In duas partes ego ciuitatem diuifam arbitror, ficut a maioribus accepi, in patres, et plebem. Antea in patribus fumma au&toritas erat, vis multo maxuma in plebe. Itaque faepius in ciuitate feceffio fuit: femperque nobilitatis opes deminutae funt, et ius populi amplificatum. Sed plebes eo libere agitabat; quia nullius potentia fuper leges erat; neque diuitiis, aut fuperbia, fed bona fama, factisque fortibus nobilis ignobilem anteibat: humillimus quisque in ar |