artes toties noftro falutares, eaedem erroris ac licentiae, ne temeritatem dicam, interdum caufa fuere. Non idem illi quod Grutero accidiffe dicam, qui, nobilitatae fcilicet illius Salluftianae breuitatis nimio ftudio, vbique fere eliminando, contrahendo, vrendo denique ac fecando, intoleranda audacia in alieno, tanquam in fuo prorfus domicilio, graffatus eft. Sed profecto, quod iam olim, vir doctus, nefcio quis, in Mifcellanearum obferuationum criticarum volumine VI. aliquoties monuit, neque Cortius fatis interdum fibi temperauit. Qui fi femper cogitaffet, quae recte vereque de emendandis veterum libris praecipiuntur, vbi fingula feiuncta ab fe inuicem auulfaque adhibeantur, faepe nos in errorem, nedum illi caueant, inducere ipfa, ac, nifi qui fingulis rerum momentis inter fe collatis expenfisque, computando, vtra plus valeant, effecerit, verfari in hac re tuto neminem poffe, faepe auribus et ingenio minus contra codicum fidem indulfiffet. Veruntamen haec aliaque plu ra vtcunque viderentur, non tamen exiftimabam me, contra tantae auctoritatis virum, quidquam fine arrogantiae fpecie nouaturum, eo minus, quod arci limites, quibus opus terminandum viderem, rationes, vti par erat, explicandi copiam ac facultatem negarent. Subiit quidem aliquando, poftquam id confilii abieciffem, neque tamen lectionis folam, fine iudicio, varietatem fatis cum fructu me expofiturum fperarem, addita vbiuis breui commentatio ne, ad iudicanda difcernendaque omnia legentibus viam praeire. Ad quam rem, cum et proprias opes anquirere cepif fem, codicem manufcriptum, quem collegii Carolini fcrinia feruant, haud contemnendum conferendi facultas oblata eft fimul alium librum, qui tamen Catilinam modo exhiberet, bibliotheca publica fuppeditauit. Et fuperiores quidem illas membranas ad dimidium fere Catilinam excuffi, grauioris momenti lectiones cum reliquorum codicum varietate commentario amplexus, cum breui et huius confilii poenitentia fubiiffet. Enimuero illud mihi innotuit, quod et ab aliis viris doctis antea obferuatum erat, quo maior librorum numerus effet collatus, tanto minorem fructum ab nouiffimo quoque, in hoc genere, labore expectari poffe non quin bonas plerasque lectiones ille liber offerret, fed earum maxima pars iam ex aliis codidicibus notata, cetera pauca erant, aut librarii maxime fpectabant aberrationes. Porro autem, cum varia fubinde adnotarem; paulatim et hoc, praeter opinionem, ita excreuiffe fenfi, vt paruae, quam pararem, editionis confilium aeque ac modum excedere videretur. Melius igitur hoc omne ad maiorem Crifpi edi. tionem reponi ratus, fi tamen ad tale opus moliendum peritis rerum arbitris non ineptus omnino viderer, aliam mihi hoc tempore ineundam rationem exiftimaui. Itaque, inter nimiam copiam ac penuriam medium iter ingreffus, ex omni quam Cortius, qui ipfe, praeter editio nes veteres bene multas, vltra triginta codices contuliffet, porro ex libris Grutero, Riuio, Waffeo aliisque excuffis, lectionis varietatem congefferat, duodecim praeterea Leidenfium, quos Hauercampus infpexit, ope adhibita, ut quaeque notatu digniora viderentur, excerpfi. Qua quidem in re non ita me verfari potuiffe facile intelligo, vt, quem ego cunque dilectum adhibuiffem, illum, in tanta ingeniorum diuerfitate, perinde omnibus probarem. Nam et profecto fcio, quantum ea res per se difficultatis habeat, et quam multa aliis alia, neque nobis ipfis quouis tempore eadem omnia videri foleant. Itaque, qui probé perfpiciebam, aut faciendum quod alii alio modo aeftimarent, aut totum hoc confilium abiiciendum fore, |