definitely expressed by quemadmodum or quomodo, either alone or with ita or sic as the antecedent; thus we have, Si quemadmodum soles de ceteris rebus, quum ex te quæruntur, sic de amicitia disputaris. Cic. Am. 4. Necesse est, quo tu me modo esse voles, ita esse, mater. Plaut. Cist. I. 1. 48. Ut quemadmodum gubernatores optimi vim tempestatis, sic illi fortunæ impetum superare non possent. Cic. Q. Fr. I. 1. Nos in Senatu, quemadmodum spero, dignitatem nostram, ut potest in tanta hominum perfidia, retinebimus. Cic. Fam. I. 2. Quomodo hominum inter homines juris esse vincula putant Stoici, sic homini nihil juris esse cum bestiis. Cic. Fin. III. 20. Postulatio brevis, et, quomodo mihi persuadeo, aliquanto æquior. Cic. Sex. Rosc. II.

(dd) Similarity or dissimilarity, when the predication is in the positive degree, may be expressed by atque, ac, after the adjectives, and adverbs mentioned above (p. 173). This idiom has been already explained, but for the sake of method some additional examples are here subjoined: Hostes inter se jactabant, similem Romæ pavorem fore, ac bello Gallico fuerit. Liv. VI. 28. Hannibal Minucium Rufum, magistrum equitum, pari ac dictatorem imperio, dolo productum in proelium fugavit. Corn. Nep. XXIII. 5. Agrippa Menenius erat vir omni vita pariter Patribus ac plebi carus. Liv. II. 33. Civibus victis ut parceretur, aeque ac pro mea salute laboravi. Cic. Fam. XI. 28. Ostendant milites, se juxta hieme atque æstate bella gerere posse. Liv. v. 6. Virtus eadem in homine ac deo est. Cic. Leg. I. 8. Equi non item sunt spectandi, atque habendi. Varr. II. 7, 15. Miltiades cum totidem navibus, atque erat profectus, Athenas rediit. Corn. Nep. I. 17. Desiderium absentium nihil perinde ac vicinitas acuit. Plin. Ep. VI. 1. Honos talis paucis est delatus, ac mihi. Cic. Vatin. 4. Posteaquam mihi renuntiatum est de obitu Tulliæ, filiæ tuæ, sane quam pro eo, ac debui, graviter molesteque tuli. Sulpicius in Cic. Fam. IV. 5. Dissimulatio est, quum alia dicuntur, ac sentias. Cic. Or. II. 67. Stoici multa falsa esse dicunt, longeque aliter se habere, ac sensibus videantur. Cic. Acad. 11. 31. Tecum agam, Servi, non secus, ac si meus esses frater. Cic. Mur. 4. Vides, omnia fere contra, ac dicta sint, evenisse. Cic. Div. II. 24. Verres inter alios contrarium decernebat, ac proximis paullo ante decreverat. Cic. Verr. I. 46. Simul atque natum animal est, gaudet voluptate, et eam appetit, ut bonum. Cic. Fin. II. 10.

(ee) A negation of dissimilarity is expressed by nihil aliud, non aliud, quid aliud, &c., followed by quam, if nihil aliud means nothing different in kind;' by atque, ac, if nihil aliud is equivalent to idem; and by nisi, or praeter, if nihil aliud nisi means hoc unum or tantum; in the last case aliud may be omitted. The following examples will illustrate these distinctions: Virtus est nihil aliud, quam in se perfecta et ad summum perducta natura. Cic. Leg. 1. 8. Lysander nihil aliud molitus est, quam ut omnes civitates in sua teneret potestate. Corn. Nep. vi. 1. Militiæ causam nullam aliam invenietis, quam ne quid agi de commodis vestris posset. Liv. v. 2. Non aliud malorum levamentum esse dicebant, quam si linquerent castra infausta. Tac. I. 30. Difficile est in Asia, Cilicia, Syria, regnisque interiorum nationum ita versari vestrum imperatorem, ut nihil aliud, quam de hoste ac de laude cogitet. Cic. Manil. 22. Si essent omnia mihi solutissima, tamen in republica non alius essem, atque nunc sum. Cic. ad div. I. 9. 61. Bellum ita suscipiatur, ut nihil aliud, nisi pax quæsita esse videatur. Cic. Off. 1. 23. Erat historia nihil aliud, nisi annalium confectio. Cic. Or. II. 12. Philosophia, omnium mater artium, quid est aliud, nisi, ut Plato ait, donum, ut ego, inventum deorum? Cic. Tusc. I. 26. Non alia fuit ulla causa intermissionis litterarum, nisi quod, ubi esses, plane nesciebam. Cic. ad div. VII. 12. Rogavit, num quid aliud ferret, praeter arcam. Cic. Or. II. 69.

(ff) Adverbs of comparison are changed into correlative pronouns, if quality, magnitude, and number, are distinctly compared ; in other words, we do not say tam bonus or malus, tam magnus, tam multi, but talis, tantus, tot, with their correlatives; thus, Quales sumus, tales esse videamur. Cic. Off. II. 13. At si quis est talis, quales esse omnes oportebat, qui me vehementer accuset, quod tam capitalem hostem non comprehenderim potius, quam emiserim: non est ista mea culpa, sed temporum. Cic. Cat. II. 2. Tanta contentione decertavi, quanta nunquam antea ulla in causa. Cic. ad div. v. 8. Amicitia tantas opportunitates habet, quantas non queo Cic. Lael. 6. In sua quisque navi dicit se tantum habuisse nautarum, quantum oportuerit. Cic. Verr. v. 39. Quot homines, tot causæ. Cic. Or. II. 31. Quid miserius, quam eum, qui tot annos, quot habet, designatus consul fuerit, fieri consulem non posse? Cic. Att. IV. 8.

dicere.

(gg) The highest degree of a quality, magnitude, or number, is expressed by quam or quantus with the superlative and the verb possum, which, however, may be omitted even with a superlative adverb. Thus we have, Jugurtha quam maximas potest copias armat. Sall. Jug. 13. Gallinæ avesque reliquæ cubilia sibi nidosque construunt, eosque quam possunt mollissime substernunt, ut quam facillime ova serventur. Cic. N. D. 11. 52. Hannibal medio Etruriæ agro prædatum profectus, quantam maximam vastitatem potest cædibus incendiisque consuli procul ostendit. Liv. XXII. 3. Mihi nihil fuit optatius, quam ut quam gratissimus erga te esse cognoscerer. Cic. ad div. 1. 5. Definitio est oratio, quæ, quid sit id, de quo agitur, ostendit quam brevissime. Cic. Or. 33. Tam sum amicus reipublicæ, quam qui maxime. Cic. ad div. IV. 2. Gratissimum mihi feceris, si huic commendationi meæ tantum tribueris, quantum cui tribuisti plurimum. Ibid. XIII. 22. Grata ea res, ut quae maxime senatui unquam, fuit. Liv. v. 25. prætore eo jure, quo qui optimo. Cic. Phil. v. 16.

Cæsar sit pro

(B) When a difference of degree is implied in the comparison, we have the three following forms of the comparative sentence.

(aa) A comparative or superlative adjective is introduced in both clauses, which are placed on an equal footing by the opposition. of quo eo, quanto tanto with the comparatives, and of ut quisque -ita with the superlatives, as in the following examples: Quo major est in animis præstantia et divinior, eo majore indigent diligentia. Cic. Tusc. IV. 27. Duæ ad Luceriam ferebant viæ, altera aperta, sed quanto tutior, tanto fere longior, altera per furculas Caudinas brevior. Liv. ix. 2. Quo quisque est sollertior et ingeniosior, hoc docet iracundius et laboriosius. Cic. Q. Rosc. 11. Quanto perditior quisque est, tanto acrius urget. Hor. Serm. I. 2. 15. In morbis corporis ut quisque est difficillimus, ita medicus nobilissimus atque optimus quæritur. Cic. Cluent. 21. Ut quisque est vir optimus, ita difficillime esse alios improbos suspicatur. Cic. Q. Fr. 1. 1. 4. Ut quisque optime dicit, ita maxime dicendi facultatem, variosque eventus orationis timet. Cic. Or. 1. 26.

(bb) A comparative is introduced into the first clause only, and the object compared is introduced by quam; thus, Minus dixi, quam volui de te. Plaut. Capt. II. 3. 70. Segnius homines bona, quam mala sentiunt. Liv. xxx. 21. Meliora sunt ea, quæ natura,

quam illa, quæ arte perfecta sunt. Cic. N. D. II. 34. Nihil praestabilius viro, quam periculis patriam liberare. Cic. Mil. 35.

(cc) This quam is omitted after the neuters plus, amplius, minus, longius, when the standard of comparison is a definite number or magnitude (163, (e), 8); thus we have, Nec enim plus decem millia hominum erant. Liv. XLII. 8. Commius cum equitibus venerat, qui numero non amplius erant quingenti. Cæs. B. G. VIII. 10. Constabat, non minus ducentos Carthaginiensium equites fuisse. Rex, qua sex mensibus iter fecerat, eadem minus diebus triginta in Asiam reversus est. Corn. Nep. II. 5. Spatium, quod non est amplius pedum DC. Cæs. B. G. 1. 38. Cæsar certior est factus, magnas Gallorum copias non longius millia passuum octo ab hibernis suis afuisse. Ib. v. 53.

(dd) We have an ablative with pro, when the standard of comparison is an expectation rather than the object itself, as in the following examples: Proelium atrocius, quam pro numero pugnantium, editur. Liv. XXI. 29. In quiete utrique consuli dicitur visa species viri majoris, quam pro humano habitu, augustiorisque. Liv. VIII. 6. Minor caedes, quam pro tanta victoria, fuit. Liv. x. 14. Suevi frumenta ceterosque fructus patientius, quam pro solita Germanorum inertia, laborant. Tac. Ger. XLV.

(ee) The object compared is expressed by the ablative alone (above, 163, (e)), if it is implied that the quality is possessed by that object, though not in the same degree; thus, Elephanto beluarum nulla prudentior est. Cic. N. D. 1. 35. Tunica propior pallio est. Plaut. Trin. v. 2. 30. Vilius argentum est auro, virtutibus aurum. Hor. Ep. 1. 1. 52. Sapientia humana omnia inferiora virtute ducit. Cic. Tusc. IV. 26. Quid est in homine ratione divinius? Cic. Leg. 1. 7. Non ego hac nocte longiorem vidi. Plaut. Amph. 1. 1. 123. O matre pulcra filia pulcrior. Hor. 1 Carm. I. 16.

Obs. This construction is particularly common with the ablatives solito, justo, aequo, dicto, spe, exspectatione, opinione, when we wish to express that the degree is higher than what is customary, right, proper, or than our words, thoughts, hopes, expectations, or opinious (163, (e) y); thus we say, Seditionem solito magis metuendam Manlius faciebat. Liv. VI. 14. Non verendum est, ne plus aequo quid in amicitiam congeratur. Cic. Lael. 16. Cæsar opinione celerius venturus esse dicitur. Cic. ad div. XIV. 23. nium Romam venit. Liv. xxvi. 26. sua efficiebat. Cæs. B. C. III. 21.

Lævinus consul serius spe om-
Servilius consul minus opinione

B. Subordinate Sentences.

§ 8. (a) Conditional Sentences.

203 It has been mentioned above (192) that the conditional sentence is that form of the hypothetical, in which a categorical proposition has an adverbial sentence dependent on it. This adverbial sentence is really of the nature of a relative clause, to which the categorical sentence furnishes the antecedent. Though it is most usually expressed by means of the particle si, the inflected relative may be used in the same sense; for qui haec fecerit, bonus erit is quite equivalent to si quis haec fecerit, bonus erit. But the proper meaning of si itself is in whatever case;' and its correlative or antecedent may be occasionally expressed by ita or sic, as Hoc ipsum ita justum est, quod recte fit, si est voluntarium (Cic. de Off. 1. 9), 'this very thing is just on the condition that it is rightly done in those cases in which it is voluntary.' Patres decreverunt, ut quum populus regem jussisset, id sic ratum esset, si Patres auctores fierent (Liv. I. 17), 'that should be determined on the condition that (in those cases in which) the Senate recommended it.'

Obs. That the conditional clause is really relative is shown also by the structure of the optative sentence, which is expressed not only by si and ut or utinam (above, 172, (1), (e) 128, xiv. Obs.), but also by qui, as in the phrase: qui illum Dii omnes perduint (Ter. Phorm. 1. 2. 73. Plaut. Men. III. 1, 6. cf. Cic. Att. iv. 7).

The four different kinds of conditional propositions are given and explained in 128. XVI; and the usage of the different moods and tenses is discussed in the preceding chapter. It only remains to show the various forms in which the Latin idiom exhibits the connexion between the protasis or conditional clause and the main clause or apodosis.

(a) Regularly and properly the apodosis appears as the direct antecedent or correlative of the conditional clause, as in the following examples: Si fato omnia fiunt, nihil nos admonere potest, ut cautiores simus. Cic. Div. II. 8. Dies affert, vel hora potius, nisi provisum est, magnas sæpe clades. Cic. Phil. III. 1. Ante misissem ad te literas, si genus scribendi invenirem. Cic. ad div. VI. 10 med. Non possem vivere, nisi in literis viverem. Cic. ibid. IX. 26.

(B) Sometimes, however, the apodosis must be supplied from the terms of the main sentence, which, as it is expressed, stands in an indirect relation to the conditional clause. This is really the