Immagini della pagina
PDF
ePub

prior, nisi in ipsis libris ante extrita per apostrophon fuerit. Quare, cum Kópa Xénov septem syllabis constat, totidemque vocalibus salvis et integris scribatur, nulla prorsus est omittenda.

DE HEBRÆIS VOCIBUS.

567. Quæ hebræa omnino sunt, neque latinitate donata, hebræo tono pronun-tiantur, ut Amén, Cherubim, Seraphim, quæ acuta extrema, ut pleraque alia, effe

runtur.

EXCEPTIO.

Abel, Cain, Lamech, Noe, Abigail, Baal, Edem, Ephrata, Ephraim, Gúmor. Isbóseth, Phase, Sibboleth, et quæ in ezer, sedec, melec, ai exeunt, ut Eliezer, Melchisédec, Abimélec, Sarai, Sinai, Abisai, penultima acuta pronuntiantur. Alia præterea sunt hujus classis, quæ consulto prætermitto.

APPENDIX.

Quæ a Græcis et Hebræis ad Latinos defecerunt, Latinorum norma metienda sunt, ut idolum, media flexa, cum a Græcis dokov, idolon, antepenultima acuta pronuntietur.

Sára a Latinis priore acuta effertur, quia declinatur ut musa, cum ab Hebræis Sará posterior acuatur.

Sed hæc hactenus.

568. Accentus varie a veteribus appellantur. | gradatim descendunt. Sic quidem Nigidius dici Quintilianus, 1. I, c. 5, 22, ubi de barbarismo agit:

« Adhuc, inquit, difficilior observatio est per tenores, quos quidem ab antiquis dictos tonores comperi, ut videlicet declinato a Græcis verbo, qui τόνους dicunt, vel accentus, quos Græci προσωδίας vocant, etc. » P. Nigidius, Ciceronis æqualis, accentum voculationem nominat; tenorem vero tonum more Græcorum. Gellius, 1. XIII, c. 25: « P. Nigidii verba sunt ex Commentariorum grammaticorum XXIV, hominis in disciplinis doctrinarum omnium præcellentis; deinde, inquit, voculatio qui poterit servari, si non sciemus in nominibus, ut Valeri, utrum interrogandi an vocandi sint? Nam interrogandi secunda syllaba superiore tono est quam prima, deinde novissima dejicitur. At in casu vocandi summo tono est prima, deinde

præcipit. Sed si quis nunc Valerium appellans, in casu vocandi, secundum id præceptum Nigidii acuerit primam, non aberit quin rideatur. Summum autem tonum posuíz acutam dicit; et quem accentum nos dicimus, voculationem appellat. »> Hactenus Gellius. Idem in eodem cap. 6 : « Quas Græci poseías dicunt, eas veteres docti tum notas vocum, tum moderamenta, tum accentiunculas, tum voculationes appellabant. » Diomedes, 1. II, p. 425 : « Accentus dictus est ab accinendo, quod sit quasi quidam cujusque syllabæ cantus; apud Græcos ideo pocèíz dicitur, quod пposzdéta: taïg cuλλabaïg. » Idem, ibidem: « Accentus quidam fastigia vocaverunt, quod capitibus literarum apponerentur; alii tenores vel tonos appellant; nonnulli acumina definire maluerunt. Sunt

vero tres acutus, gravis, et qui ex duobus factus est, circumflexus. Ex his acutus in correptis semper, interdum productis syllabis versatur ; inflexus in his quæ producuntur. Gravis autem per se nunquam consistere in ullo verbo potest, sed in his in quibus inflexus est aut acutus, cœteras syllabas obtinet. » Ibidem: « Ut nulla vox sine vocali, ita sine accentu nulla est; et est accentus, ut quidam recte putaverunt, velut anima vocis. >>

Idem Diomedes modo inflexum, modo circumflexum accentum vocat, et syllabas modo flecti, modo inflecti, modo circumflecti. Gellius, 1. IV, c. 7, verbo circumflectendi, et adverbio circumflexe utitur: «Valerius, inquit, Probus grammaticus inter suam ætatem præstanti scientia fuit. Is Annibâlem et Asdrubâlem et Hamilcârem ita pronuntiabat, ut penultimam circumflecteret, ut testis est epistola ejus scripta ad Marcellum; in qua Plautum et Ennium, multosque alios veteres eo modo pronuntiasse affirmat; solius tamen Ennii versum unum ponit, ex libro qui Scipio inscribitur. Eum versum quadrato numero factum subjecimus, in quo nisi tertia syllaba de Annibalis nomine circumflexe ponatur, numerus clausurus est. >> Versus Ennii quem dixit, ita est:

Qui propter Annibalis copias considerant.

Probus, 1. 1, p. 1426, eodem verbo usus est de ergo, cum pro causa ponitur, agens: « Hæc sane sola conjunctio contra rationem latinitatis ultimam syllabam circumflectit. » Quintilianus simplex verbum flectendi, participiumque flexus crebro usurpat, cum de tenoribus agit, qui 1. I, c. 5, 31, apertissime docet nullius verbi latini ultimam syllabam acutam aut flexam esse: « Est autem, inquit, in omni voce utique acuta; sed nunquam plus una, nec ultima unquam; ideoque in dissyllabis prior. Præterea nunquam in eadem flexa et acuta, quoniam eadem flexa et acuta; itaque neutra' claudet vocem latinam. Ea vero quæ sunt syllabæ unius, erunt acuta aut flexa, ne sit aliqua vox sine acuta. » Idem, 1. XII, c. 10, 33: « Sed accentus quoque, cum rigore quodam, tum similitudine ipsa minus suaves habemus, quia ultima syllaba nec acuta unquam excitatur, nec flexa circumducitur, sed in gravem vel duas graves cadit semper. >>

Ex his Fabii locis, luce meridiana clarius est

nullum esse verbum latinum sine acuto aut flexo tenore, ut vocant, prædominante. Quod vero quidam aiunt gravem tonum etiam in verbis dominari, ut pax, neque syllabicum solum esse, seu syllabæ accentum, sed etiam dictionis, apertissime contra Quintilianum faciunt; mitto grammaticorum coryphæum Diomedem, qui hanc ipsam vocem acutam esse affirmat, 1. II, p. 426. « Omnis, inquit, vox monosyllaba aliquid significans, si brevis est, acuetur, ut mél, fél. Et si positione longa fuerit, acutum similiter tenorem habebit, ut árs, párs, pix, nix, fáx. Sin autem longa natura fuerit, flectetur, ut lûx, spês, flôs, sôl, môns, môs, fons, lis. »

Atréus, Orphéus, et alia quorum ultima acuitur, merito a Græcis útova, hoc est, quorum ultima acuitur, nominantur; neque sonum acutum amittunt, etiamsi in consequentia, ut vocant, contextuque orationis acuti signum in gravis notam mutetur; auditur enim acutus sonus, non gravis, cum verba oxytona in ipso orationis cursu enuntiantur; quam rationem notandi verba videntur librarii, aliqua opportunitate nobis incognita ducti, primum excogitasse. Quod si oxytona in clausulis duntaxat acuto sono excitanda sunt, potius Bapúrova fuerunt appellanda. Certe Quintilianus, 1. I, c. 5, 24, eos qui acuto tenore concludebant circúm, id in cursu orationis fecisse docet:

Piscosos scopulos.

Quæ circúm littora, circúm

Item quantum, quale comparantes, id sane nisi in cursu orationis fieri non potest, ut: Tale est mancipium, qualis est herus. Tanta est turris, quantus est mons. Atreus, ætate Quintiliani, ultima acuta, more Græcorum pronuntiabatur: « Quem, inquit idem, 1. I, c. 5, 24, nobis juvenibus doctissimi senes acuta prima dicere solebant, ut necessario secunda gravis esset. » Perinde ac si diceret ultimam ante acutam in gravem necessario fuisse mutatam agit enim de barbarismo qui tenore fit, suaque ætate barbarismum fecisse qui Atreus ultima gravi pro acuta pronuntiassent, quamvis doctissimi senes superioribus annis ita fuissent locuti.

Si quempiam adverbia pené, feré, uná, ultima acuta audieris pronuntiantem, ne inscitiæ damnaveris fuerunt enim non modo grammatici, sed etiam viri docti, ætate Quintiliani, qui adverbia,

[merged small][merged small][ocr errors][merged small]

ne si gravem posuerint secundam, circus dici videatur, non circuitus. Item quantum, quale interrogantes, gravi; comparantes, acuto tenore concludunt; quod tamen in adverbiis fere solis ac pronominibus vindicant; in cæteris veterem legem sequuntur. » Hæc ille. Pronomina vocat Fabius more veterum quantus, qualis.

Deinde, proinde, exinde, si Quintiliano credimus, mediam acutam habent. Sunt qui putent antepenultimam acuendam, ne videantur duæ partes orationis. Probus, ut Gellius refert, 1. VII, c. 7, putavit exadversum secundam syllabam, hoc est, antepenultimam habere acutam, quod una, non duæ essent orationis partes. Quod si quis Probum velit sequi, opus est ut ita antepenultimam acuat, ne penultimam corripiat, quod qui fieri possit, viderint qui ejus sententiæ accedunt.

Valeri, Ovidi, Virgili vocandi casu pronuntiabant Romani prima acuta, Nigidii atque Ciceronis ætate; sed Aulus Gellius cæterique ejus æquales penultimam acuebant. Vide Gellium, 1. XIII, c. 25. Mutatur itaque accentus ratio progrediente tempore, nemoque miretur si hodie Ambrósi, Gregóri, Gervási, Protási eadem penultima longa efferunt viri pii.

Areopagus, "Αρειος πάγος penultimam habet brevem; ayos (pagos) enim, hoc est, collis locusque editus unde hoc nomen componitur, priorem corripit; neque enim ex pagus vocabulo latino copulatur, cujus prior producitur; 1. I, epigr. 2, v. 1, els Αμπελον :

Τίς σε πάγος δυσέρημος, ἀνήλιος ἐξέθρεψεν; Euripides, Iphig. in Taurid., v. 1470, ubi Minerva Orestem a furiis in Areopago de cæde matris accusatum, a se absolutum alloquitur :

Γνώμης δικαίας οὔνεκ' ἐκσώσασα σέ,

Καὶ πρὶν γ' Αρειοίς ἐν πάγοις ψήφους ἴσας Κρίνας, Ὀρέστα.

Versus est senarius iambicus: ayos quartum locum obtinet, qui necessario est iambus. Ne vero putes yov significare vicum aut pagum; audi eumdem poetam in eadem tragoedia, ubi sorori Iphigenia narrat Orestes quemadmodum in Areopagum venerit, ibique a Furiis fuerit accusatus, testimonioque Apollinis a Pallade absolutus, v. 962:

Ὡς δ' εἰς Αἱρειὸν ὄχθον ἥκον, ἐς δίκην Τ' ἔστην.

Postquam ad Martium collem veni, etc. Oxbog tumulum seu collem, non pagum aut vicum significat. Itaque "Αρειος ὄχθος et "Αρειος πάγος idem prorsus significant. Pausanias in Atticis, c. 28, Hesychius, Suidas, Magnum Etymologicum docent Areopagum in loco edito fuisse. Suidas : « Exλýr δὲ καὶ Ἄρειος πάγος, ἤτοι ὅτι ἐν τῷ παγῳ ἐστὶ καὶ ἐν ὑψει τὸ δικαστήριον. Αρειος δε, ἐπεὶ τὰ φονικά δικάζει, ὁ δὲ Αρης ἐπὶ τῶν φόνων. » Utriusque vocabuli rationem explicat: náуov (pagon) ait dictum fuisse, quod in loco edito esset forum: Tárog enim collis seu tumulus est; Martium vero, quod capitalia gravioraque judicia in eo exercerentur, et de cædibus, quibus præest Mars, ab Areopagitis judicaretur. Addit idem, multique alii vel Martium fuisse appellatum, quod Mars primus, interfecto Neptuni filio, accusatus ibidem causam dixerit. Quod Varroni, ut refert D. Augustinus, de Civitate Dei, 1. XVIII, c. 10, non probatur, ne deos suos traducere videatur.

569. Græci non spectant penultimam, ut Latini; sæpissime enim acuitur, cum sit brevis, ut Avòpéaç, Mapia, qiλocopía, Andréas, María, philosophia; quam rationem pronuntiandi sequuntur Latini, cum ea vel longo usu recepta est, vel aures eorum offendit quibuscum vivunt. Malunt enim Græcorum more pronuntiare, quam nova pronuntiatione amicorum aut piorum hominum aures offendere. Quare cavendum est ne decipiamur græco tono etsi enim recte, verbi causa, græco ritu María, Andréas, penultima acuta efferuntur, barbarismus tamen fiet, si in carmine penultima producatur; aliud enim est quantitas syllabæ,

aliud accentus: quantitas in longitudine et brevitate syllaba posita est; at accentus in moderanda voce ac pronuntiatione versatur. Sunt qui Andream per ε: a Græcis putent scribendum; ego in correctissimis libris per semper memini legisse.

Si cui otium fuerit, colligat literarum ordine omnia hebræa (quæ non ita multa sunt) quorum penultima acuitur; atque deinde in universum præcipiat cætera omnia extrema acuta esse pronuntianda.

TINIS.

INDEX RERUM MEMORABILIUM

NUMERI QUIBUS DIVIDITUR GRAMMATICA, NON AUTEM PAGINE INDICANTUR.

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]

A, ab, abs præpositio, 385, 388; nominibus etiam urbium
adjuncta in quæstione unde, 333.

Abus, terminatio dativi plur. primæ declin., 183.
Æ diphthongus varie scribebatur, 437.

Ai, as in genitivo sing. primæ declin., 182.

An syllaba terminata cujus generis, 156;
as, 143, 161; ax, 170.

-

As in fine, cujus quantitatis, 497.

-

--

---

ar, 158;

Ablativus post nomen substantivum laudis aut vitupera--
tionis, 246;-post adjectiva, 261, 263, 264; - laudis, par-
tis, etc., 269, 270; post verbum sum, 288;
post verba
neutra, 289 et seqq.;- partis post neutra, ubi poetæ accu-
sativum ponunt, 292; sine præposit., præter accusat.,
post verba activa, 315, 316; cum præposit., 317 et seqq.
-In qua construct., quomodo activa passivis permutentur,
Ablativus indicans sive spatium temporis, sive spe-
Ablativus
ciem, 337;- aliquando significat intra, ibid.
distantiæ, 338; absolutus, 339. Particip. in ablat.
absol. sine nomine, ibid. — Interdum ejusdem sunt perso-
næ ablativus et nominativus verbi, ibid.; instrumenti,
causæ, modi, 340; excessus, 341; - pretii, 342; - post
adverbia, 397, 398.

322.

-

-

Absolutum nomen, 109.

-

-

-

-

-

Accentus seu prosodia, quid et quotuplex, 563. → Accen-
tuum notæ, 564. Quali accentu pronuntiandæ voces la-
tinæ monosyllabæ, dissyllabæ, polysyllabæ, 564.- Accentu
uno efferuntur præposit. cum suo casu sequente, 565.
Quo accentu dictiones græcæ efferendæ, 566;
quo he-
brææ, 567. De accent. doctrina veterum, 568; — de vo-
cativis Valeri, Virgili, Ambrosi, Gregori, etc., ibid.
Discrimen inter quantitatem et accent. valde observandum
in dictionibus græcis, 569.

Accidentia seu attributa partium orationis, 128, 480.
Accipiendi, abstinendi, auferendi... verba ablativum ha-
bent cum præposit. a vel ab, 319.

Accusandi, absolvendi, damnandi... verba, præter accu-
sat., genitivum admittunt pœnæ vel criminis, 295;
Lamen omnia, 296; pro genitivo aliquando ablat. cum

-

non

-

-

præposit. de, 297. Substantivum crimen in ablat. sine
præpos., 298. Eodem modo construuntur verba quæ-
dam quæ sua natura ablativum petunt, 299.
Accusativa verba, 293.

Accusativus cum impersonalibus, 302;

-

225;
et post, si fuerit ante, 241;
dativus cum verbo licet, 242;

--

-

ante infinitum,
item, si præcesserit
post verba neutra, 293,
294; - geminus post certa verba, 313, 315. — Accusativi
hoc, illud, unum, et similia, non quivis alii, adduntur ver-
bis, 318. Ex accusativi geminatione orta amphibolia quo-
modo solvenda, 351. Accusat. post adverbia, 392, 395,
397. (Vid. ADVERBIA, MEMBRUM ORATIONIS.)

-

-

[ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small]

Actionem et possessionem significant genitivi mis, tis, sis,
nostrum, vestrum, et possessiva meus, tuus, 375, 379, 381.
Activa verba ratione generis, 111; - pro passivis, 114; —
ratione constructionis, 293. Quomodo dividi possint,
ibid. Quo pacto in construct. mutentur passivis, 322.
Ad præpositio, 124; post adjectiva, 259, 355, 369;
post verba, 275, 279, 355, 384; in quæstione quo, nomi-
nibus etiam urbium adjuncta, 333.
Adjectiones syllabicæ pte, ce, te, 484.
Adjectiva, 8. Quædam ab aliis adjectiva, ab aliis pro-
nomina censentur, 9; - formæ aut figuræ, 10, 104; — de-
finiuntur et dividuntur, 106; — communia trium generum,
142; neutro plurali carentia, 143. Eorum constructio
intransitiva, 226 et seqq.; - post conjuncta subst., quo
numero ponantur, 227; quo genere, 228, 229; — ali-
quando diverso genere et numero, atque voces quibus jun-
guntur, 234, 239, 424. - Substantive posita postulant geni-
tivum, 245, 252; - quænam alia genitivum, 247, 248 ; — ge-
nitivum vel dativum, 257;
dativum
dativum, 238;
aut accusat. cum ad, 259, 355, 369; - accusat. aut ablati-
vum, 260; ablativum sine aut cum præposit., 261, 263,
264; ex quibus sunt quæ genitivum etiam admittunt;
quænam construantur cum infinito, 330.

[blocks in formation]
« IndietroContinua »