P. VIRGILII MARONIS

ÆN EIDOS

LIBER XI.

ARGUMENTUM.

PosterA die victor Æneas de spoliis Mezentii tropæum Marti erigit; Pallantis mortui corpus magno apparatu ad Evandri urbem remittit, ubi summo patris luctu excipitur. Latini oratores duodecim dierum inducias ab Ænea obtinent, et interim uterque exercitus cadavera suorum supremis honoribus prosequitur. Venulus, e Diomedis urbe redux, nullam inde spem esse auxilii, Latinis refert. Latinus rex, ea spe destitutus, convocato concilio, legatos ad Æneam de pacis conditionibus mittendos censet. Addit Drances huic regis sententiæ multa in Turnum belli auctorem convitia : quæ Turnus amare, sed animose, refellit : paratum se professus singulari cum Ænea certamine commune periculum redimere. Iis ita rixantibus nuntiatur, Trojani exercitus expeditos equites planis itineribus Laurento imminere, Æneam cum reliquis copiis per loca montibus impedita eodem contendere. Turnus cognito Aneæ consilio suas etiam copias bifariam dividit : equites sub Camilla et Messapo Trojanis equitibus opponit; ipse cum ceteris montium angustias occupat, ut Æneam opprimat insidiis. Diana mortem Camillæ prævidens, cum eam impedire non possit, saltem ultioni providet; dimissa e coelo Nympha Opi, quæ percussorem illius interimat. Commisso equestri prælio Camilla ab Arunte occiditur, Aruns ab Opi. Camillæ nece consternati Rutuli fugam arripiunt. Cujus calamitatis nuntio ad Turnum perlato, is relictis, quas insederat, angustiis, auxilio suorum accufrit. Eodem subsequitur Æneas: imminente jam nocte, castra utrique ante urbem collocant.

Oceanum interea surgens Aurora reliquit.
Æneas, quanquam et sociis dare tempus humandis
Præcipitant curæ, turbataque funere mens est,
Vota Deum primo victor solvebat Eoo.
Ingentem quercum decisis undique ramis
Constituit tumulo, fulgentiaque induit arma,
Mezenti ducis exuvias; tibi, magne, tropæum,

5

Interim Aurora oriens deseruit mare. Æneas rictor, primo mane reddebat vota Diis : quamvis et urgeat solicitudo dandi tempus sociis tumulandis, et animus turbatus sit morte Pallantis. Defigit in colle quercum excelsam, ramis circum amputatis : et imponit ei arma splendida, spolia ducis Mezentii : quod erat trophæum tibi sacrum, o magne Deus belli : accommodat quercui cristas stillantes

2. et abest nonnullis Pier. et Heins., etiam edd. vett. humandi Zulich.3. Julius Sab. ad h. v. “ Apronianus legit: mens turbata præcipitat funera." Spectat hoc eo, quod in Mediceo legitur : funera; sic quoque Exc. Burm., perperam.-6. Consistunt Goth. tert., perperam et hoc. Truncum quercus amputatum statuit, constituit, Æneas in tumulo.-7. eximias Franc. 'trium

:

NOTÆ i Oceanum, &c.] Noctem, quæ præ- inepti, qui funera attigerant: Æo. vi. lium secuta est, non describit: quo 227. in Notis. nomine perperam carpitur a Donato, 7 Tropæum] Græcis TPÓTALOV, a in Eunuchum Terentii : nam, ut ait spony, fuga : hoc autem a opéru, verto; Servius,' quæ naturalia sunt, omnibus vertuntur quippe qui fugiunt. Unde per se patent..' De Aurora, pro die, doctissimi Grammatici tropæum LaEn. vi. 535. Ge. 1. 249.

tinc scribendum existimant, non tro4 Primo E00) Lucifero, stella Ve- phæum. Tropæa vero editissimis in neris ; quæ mane ante ortum Solis locis constitui usuvenit: sic Pompeius apparet, diciturque tum Eous, ab devictis Hispanis posuit in Pyrenæis hus Aurora ; sero Solem cadentem jugis. Fiebant vel ex immani trunco subsequitur, tumque vocatur Vesper, arboris, quem armis circumvestiebant, Ecl. vi. 86. Porro Æneas vota exe- ut corporis loco esset; vel ex acervo quitur antequam funus curet : quia et cumulo spoliorum, &c. De Marte, polluti credebantur, et Deorum sacris bellorum Dco, Ecl. 1x. 12,

10

Bellipotens; aptat rorantes sanguine cristas,
Telaque trunca viri, et bis sex thoraca petitum
Perfossumque locis : clypeumque ex ære sinistræ
Subligat atque ensem collo suspendit eburnum.
Tum socios, namque omnis eum stipata tegebat
Turba ducum, sic incipiens hortatur ovantes:
Maxima res effecta, viri; timor omnis abesto,
Quod superest; hæc sunt spolia, et de rege superbo
Primitiæ; manibusque meis Mezentius hic est.

15

sanguine, et spicula hominis fracta, et loricam appetitam et apertam duodecim locis: et annectit lævæ parti clypeum ex ære, et suspendit collo gladium manubrio eburneo. Deinde sic exorsus hortatur socios exultantes: nam omnis turba ducum circumstabat eum densa : 0) socii, res marima perfecta est : omnis metus absit. Quantum ad reliqua: hæc sunt spolia et primitiæ de feroci rege Turno: et hic

...........

phum Goth. tert. pro var. lect. pr. Hamb.-8. roranti Goth. sec., sicqne Rom.-9. Truncaque tela Goth. tert. virum Lutat. ad Stat. u Theb. 710,10. Effossumque Dorvil). sinistra aliquot Heins. sinistris vel sinistra Gud.11. eburneum Gud. a m. sec., applaudente Heinsio.--12. Cum s. Carisius lib. IV citat.-omnis constipata Goth. tert.-14. 15. Mutavi hic Heinsianæ recensionis interpunctionem, quæ manifeste sententiam vitiabat: Marima res effecta riri. Timor omnis abesto. Quod superest: hæc sunt etc. Imo vero jungenda : timor omnis abesto, quod id attinet, quod superest, (rard) to denov του πολέμου. Quæ sequuntur: hæc sunt spolia, illustrant illa: maxima res effecta.-15. et deest Ven. et sec. Rottend. Alii apud Heins, distinguebant: et de rege superbo Primitiæ manibusque meis : Mezentius hic est. Parum scite. -16. manibusque meis Mezentius hic est. Paulo durior est oratio verborum jonctura: meis manibus Mezentius hic est, talis est, mea virtnte huc est redactus: quod de eo superest, hoc est. Supra ix, 481. Hunc ego te, Euryale,

NOTÆ 9 Tela trunca] Quæ in Eneam a positum puto. Mezentio projecta, et clypeo re- 11 Eburnum) Quia vel vagina, vel cepta atque infixa magno numero manubrium, erat ex ebore. fuerant, Æn. x. 887.

13 Orantes] Exultautes ob victori. 10 Perfossumque) Duo tantum vul. Æn. ill. 189. nera Mezentius ab Ænea acceperat :

16 Primitiæ] Primi fructus belli in alterum in inguine, Æn.x.785. alterum Turnum suscepti, quos pius Æneas in jugulo, ibid. 907. Unde igitur duode. Marti dedicat: ut solebant primitiæ cim illa thoracis foramina? Suspicatur frugum, aut primi gregum fætus Diis Servius eum ab Etruscis infensis post sacrari. De rege superbo] Turnum mortem fuisse multis ictibus appeti- explico, non Mezentium : non enim tum: ut fuit Hector, ut Tydeus. hæ erant Mezentii primitiæ, sed Oraverat tamen moriens Mezentins spolia omnia. Hic est] Servius hic Æneam, ne suorum odiis eum ob- pronomen putat, et explicat talis : jiceret. Numerum antem duodenum, quasi diceret : Hic tantns tamque pro quolibet incerto namero, a poëta formidandus hostis, nunc talis ac

am.

Nunc iter ad regem nobis murosque Latinos.
Arma parate, animis et spe præsumite bellum;
Ne qua mora ignaros, ubi primum vellere signa
Annuerint Superi, pubemque educere castris,

20
Impediat, segnisve metu sententia tardet.
Interea socios inhumataque corpora terræ
Mandemus: qui solus honos Acheronte sub imo est.
Ite, ait; egregias animas, quæ sanguine nobis
Hanc patriam peperere suo, decorate supremis

25 jacet Mezentius mea manu. Nunc nobis eundum est ad regem et urbem Latinam. Parate arma, et enm animo ac spe desiderate pugnam: ne ulla mora detineat vos imparatos, et dubia sententia retardet pigros præ timore; cum primum Dii permiserint nobis eruere signa e terra, et emittere juventutem e castris. Interim tradamus terræ socios et cudavera insépulta: qui honos unicus superest iis qui sont sub profundo Acheronte. Ite, inquit: donate ultimis honoribus animas illas insignes, quæ emerunt nobis hanc regionem suo sanguine: et Pullas primus reduca

aspicio. Nunc tropæum ostenditur, Mezentii armis indutum, quod Mezentium esse ait. Hoc acumen veteribus, saltem Maroni, placuisse, inf. v. 173 docet: Tu quoque (Turne) nunc stares immanis truncus in armis: tu quoque nunc esses tropæum. in manibusque Voss. hicc' est monet legendam esse Marius Victorinus in Grammatica. vid. Heins. ad 11, 654. Pro adverbio hic accipiunt nonnulli, minus bene: nec melius succedit, si quis cum Cerda titulum imaginis animo cogitet.-17. Tunc duo Burm.--18. Arma parate animis. Aut hypallage est, inquit Servius, pro armis parate animos, aut certe est mutanda distinctio, ut sit : Arma parate: animis et spe præsumite bellum. Atque hoc probat Burm., non enim satis eleganter dici, animis parare arma.

Tantilli erat videre, arma esse pro pugna dicta: pugnam autem parare animo, esse exqui. sitius dictum, quam quod solenne est: parare animos ad pugnam.--19. Ne qua hora Goth. tert. avellere præscriptum est ab Heinsio : reperio id exaratum in una Ald. pr. Nam altera 1505 consentit in rellere, quod ubique editum video. Et id Servius interpretatur. evellere Dorvill.-20. Adnuerent Rom. Adnuerunt Leid. Annuerant ed. pr. Burm. pubesque Ven. puppem inducere Goth. tert.-21. segnisque Heins. e libb. (sicque jam Ald. tert.) pro vulgari : segnesque. At porro Medic. segnisve, nec aliter Rom. signiste, Hoc itaque cum Brunckio reposui. Alii segnique ; edd. vett. aliquot: segnesque metus.-23. est abest Rom. et aliis Pier., uni Heins. et ed. pr. Burm.24. Servius : “Vitiose in media oratione ait positum Critici notant.” Satis indoctos illos fuisse necesse est: cum adeo frequens hæc sit verbi: inquit ; ait, iteratio. Aliter Burm. rem expedit: ut nunc ad milites aut famulos se convertat. egregiasque Ven. qui Macrob. ct Schol. Horat. ap. Heins.“ 26. pepigere Bigot. "et decorate Oudart.-28. et f. vertit Vratisl.- Versus idem

NOTÆ tantillus est, umbra tantum et inane ni; si difficile, malo. simulacrum. Ego hic adverbium 23 Honos Acheronte sub imo) Qui malo.

enim carebant honore sepulcri, de19 Vellere signa] More Romano- specti apud Inferos, et vagi centum rum, qui in castris humi dcfigebant annos errabant. Æn. vi. 325. Achesigna : quæ si deinde ad pugnam ituri ron, Inferorum fluvius, hic pro

Inferis facile evellerent, bono ducebant omi- acceptus, ibid.