Immagini della pagina
PDF
ePub
[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]

XVII. EODEM anno* inter populum carthaginiensem et regem Masinissam in re præsenti disceptatores Romani de agro fuerunt; ceperat eum ab Carthaginiensibus, pater Masinissæ, Gala: Galam Syphax inde expulerat : postea, in gratiam soceri Asdrubalis, Carthaginiensibus dono dederat. Carthaginienses eo anno Masinissa expulerat. Haud minore certamine animorum, quam quum ferro et acie dimicarunt, res acta apud Romanos. Carthaginienses, quod primo majorum suorum fuisset, deinde ab Syphace ad se pervenisset, repetebant. Masinissa, « paterni regni agrum se et recepisse, et habere jure gentium, aiebat, et caussa, et possessione superiorem esse; nihil aliud se in ea disceptatione metuere, quam ne pudor Romanorum, dum vereantur, ne quid socio atque amico regi adversus communes suos atque

* U. C. 570. A. G. 182.

TITE-LIVE.

HISTOIRE DE ROME

DEPUIS SA FONDATION.

LIVRE XL.

XVII. La même année, les Romains furent pris pour arbitres sur les lieux entre le peuple carthaginois et le roi Masinissa, au sujet d'une portion de territoire que Gala, père de Masinissa, avait enlevée aux premiers. Syphax en avait chassé Gala, et l'avait ensuite rendue aux Carthaginois, en considération de son beau-père Asdrubal; mais Masinissa venait de la reprendre aux Carthaginois cette année même. L'affaire fut débattue, en présence des commissaires romains, avec autant d'acharnement qu'on en avait mis en se disputant ce terrain à main armée. Les Carthaginois revendiquaient ce territoire comme une propriété de leurs ancêtres, que leur avait depuis restitué Syphax. Masinissa soutenait <«< n'avoir fait que reprendre un terrain dépendant du royaume de son père, et qui lui appartenait en vertu du droit des gens; il avait en sa faveur le droit et la possession. Tout ce qu'il appréhendait qui ne nuisît à ses intérêts dans cette discussion, c'était la délicatesse des Romains, qui pourraient craindre d'être accusés de partialité pour un roi leur allié et leur ami, contre un peu

illius hostes indulsisse videantur, damno sit. » Legati possessionis jus non mutarunt; caussam integram Romam ad senatum rejecerunt. In Liguribus nihil postea gestum ; recesserant primum in devios saltus: deinde, dimisso exercitu, passim in vicos castellaque sua dilapsi sunt. Consules quoque dimittere exercitum voluerunt, ac de ea re patres consuluerunt. Alterum ex his, dimisso exercitu, ad magistratus in annum creandos venire Romam jusserunt: alterum cum legionibus suis Pisis hiemare. Fama erat, Gallos Transalpinos juventutem armare nec, in quam regionem Italiæ effusura se multitudo esset, sciebatur; ita inter se consules compararunt, ut Cn. Bæbius ad comitia iret, quia M. Bæbius frater ejus consulatum petebat.

XVIII. Comitia* consulibus rogandis fuere; creati P. Cornelius Cethegus, M. Babius Tamphilus. Prætores inde facti, duo Q. Fabii, Maximus et Buteo, Ti. Claudius Nero, Q. Petillius Spurinus, M. Pinarius Posca, L. Duronius. His, inito magistratu, provinciæ ita sorte evenerunt. Ligures consulibus; prætoribus, Q. Petillio urbana, Q. Fabio Maximo peregrina, Q. Fabio Buteoni Gallia, Ti. Claudio Neroni Sicilia, M. Pinario Sardinia, L. Duronio Apulia; et Istri adjecti, quod Tarentini Brundisinique nunciabant, maritimos agros infestos

* U. C. 571. A. C. 181.

ple qui avait été leur ennemi commun. » Les commissaires lui laissèrent la possession, sans prononcer sur le fond, dont ils renvoyèrent la connaissance au sénat. Depuis cette époque, il ne se passa rien de mémorable chez les Liguriens. D'abord ils s'étaient retirés dans des défilés inaccessibles; puis, après avoir licencié leur armée, ils se dispersèrent dans leurs bourgs et dans leurs forts. Les consuls voulurent aussi congédier la leur, et consultèrent à ce sujet le sénat, qui enjoignit, à l'un de renvoyer ses troupes et de revenir à Rome pour l'élection des nouveaux magistrats, et à l'autre d'hiverner à Pise avec ses légions. Le bruit courait que les Gaulois Transalpins armaient leur jeunesse, et on ignorait dans quelle partie de l'Italie cette multitude viendrait se répandre. D'après un arrangement des consuls entre eux, ce fut Cn. Bébius qui se rendit à Rome pour présider les comices, parce que son frère M. Bébius briguait le consulat.

XVIII. On tint d'abord les comices consulaires, dans lesquels P. Cornelius Cethegus et M. Bébius Tamphilas furent créés consuls. On procéda ensuite à la nomination des préteurs, qui furent les deux Q. Fabius, l'un surnommé Maximus et l'autre Butéon, Ti. Claudius Néron, Q. Petillius Spurinus, M. Pinarius Posca et L. Duronius. Ces magistrats élus, la répartition de leurs provinces se trouva réglée par le sort de la manière suivante. Les consuls eurent la Ligurie. Quant aux préteurs, Q. Petillius eut la juridiction urbaine, Q. Fabius Maximus la juridiction sur les étrangers; à Q. Fabius Butéon échut la Gaule, à Ti. Claudius Néron la Sicile, à M. Pinarius la Sardaigne, à L. Duronius l'Apulie, à laquelle fut ajoutée l'Istrie, sur le rapport des habitans

transmarinarum navium latrociniis esse; eadem Massilienses de Ligurum navibus querebantur. Exercitus inde decreti quatuor legiones consulibus (quina millia ducenos romanos pedites, trecenos haberent equites), et quindecim millia socium ac latini nominis, octingenti equites. In Hispaniis prorogatum veteribus prætoribus imperium est cum exercitibus, quos haberent; et in supplementum decreta tria millia civium romanorum, ducenti equites; et socium latini nominis sex millia peditum, trecenti equites. Nec rei navalis cura omissa : duumviros in eam rem consules creare jussi, per quos naves viginti deductæ navalibus sociis civibus romanis, qui servitutem servissent, complerentur; ingenui tantum ut iis præessent. Inter duumviros ita divisa tuenda denis uavibus maritima ora, ut promontorium iis Minervæ, velut cardo, in medio esset alter in dextram partem usque ad Massiliam, lævam alter usque ad Barium tue

retur.

XIX. Prodigia multa foeda et Romæ eo anno visa, et nunciata peregre. In area Vulcani et Concordiæ sanguinem pluit; et pontifices hastas motas nunciavere, et Lanuvii simulacrum Junonis Sospitæ lacrimasse; et pestilentia in agris, forisque, et conciliabulis, et in urbe tanta erat, ut Libitina tunc vix subficeret. His prodi

« IndietroContinua »