Bellum importunum, cives, cum gente deorum 305 Invictifque viris gerimus; quos nulla fatigant Praelia, nec victi poffunt abfiftere ferro.
Spem, fi quam accitis Aetolum habuiftis in armis, Ponite; fpes fibi quifque. fed haec quam angufta, videtis.
Caetera qua rerum jaceant perculfa ruina,
Ante oculos interque manus funt omnia veftras.
Nec quemquam incufo. potuit quae plurima virtus
Effe, fuit. toto certatum eft corpore regni.
Nunc adeo, quae fit dubiae fententia menti,
Expediam, et paucis, animos adhibete, docebo. 315
Eft antiquus ager, Tufco mihi proximus amni,
Longus in occafum, fines fuper ufque Sicanos;
Aurunci, Rutulique ferunt, et vomere duros
Exercent colles, atque horum afperrima pafcunt.
Haec omnis regio, et celfi plaga pinea montis, 320
Cedat amicitiae Teucrorum, et foederis aequas
Dicamus leges, fociofque in regna vocemus.
Confidant, fi tantus amor, et moenia condant.
Sin alios fines aliamque capeffere gentem
Eft animus, poffuntque folo decedere noftro; 325
Bis denas Italo texamus robore naves,
Seu plures complere valent. jacet omnis ad undam Materies: ipfi numerumque modumque carinis Praecipiant nos aera, manus, navalia, demus. Praeterea, qui dicta ferant et foedera firment, 330 Centum
Centum oratores prima de gente Latinos
Ire placet, pacifque manu praetendere ramos;
Munera portantes aurique eborifque, talenta,
Et fellam, regni trabeamque infignia nostri.
Confulite in medium, et rebus fuccurrite feffis. 335
Tum Drances idem infenfus, quem gloria Turni
Obliqua invidia ftimulifque agitabat amaris,
Largus opum, et lingua melior, fed frigida bello
Dextera, confiliis habitus non futilis auctor,
Seditione potens, genus huic materna fuperbum
Nobilitas dabat, incertum de patre ferebat,
341
Surgit, et his onerat dictis, atque aggerat iras:
Rem nulli obfcuram, noftrae nec vocis egentem,
Confulis, o bone rex. cuncti fe fcire fatentur,
Quid fortuna ferat populi, fed dicere muffant. 345
Det libertatem fandi, flatufque remittat,
Cujus ob aufpicium infauftum morefque finiftros,
Dicam equidem, licet arma mihi mortemque mi-
Lumina tot cecidiffe ducum, totamque videmus Confediffe urbem luctu; dum Troïa tentat Caftra, fugae fidens, et coelum territat armis. Unum etiam donis iftis, quae plurima mitti Dardanidis dicique jubes, unum, optime regum, Adjicias; nec te ullius violentia vincat,
Quin natam egregio genero dignifque hymenaeis Des pater, et pacem hanc aeterno foedere jungas.
Quod fi tantus habet mentes et pectora terror,
Ipsum obteftemur, veniamque oremus ab ipfo :
Cedat jus proprium regi, patriaeque remittat.
Quid miferos toties in aperta pericula cives
Projicis, o Latio caput horum et caufa malorum?
Nulla falus bello: pacem te pofcimus omnes,
Turne, fimul pacis folum inviolabile pignus.
Primus ego, invifum quem tu tibi fingis, et effe
Nil moror, en fupplex venio. miferere tuorum:
Pone animos, et pulfus abi. fat funera fufi
Vidimus, ingentes et defolavimus agros.
Aut, fi fama movet, fi tantum pectore robur
Concipis, et fi adeo dotalis regia cordi est;
Aude, atque adverfum fidens fer pectus in hostem.
Scilicet, ut Turno contingat regia conjux, 371
Nos, animae viles, inhumata infletaque turba,
Sternamur campis. et jam tu, fi qua tibi vis,
Si patrii quid Martis habes, illum afpice contra,
Qui vocat.
Talibus exarfit dictis violentia Turni:
Dat gemitum, rumpitque has imo pectore voces:
Larga quidem, Drance, femper tibi copia fandi,
Tunc cum bella manus pofcunt, patribufque vocatis
Primus ades: fed non replenda eft curia verbis, 380
Quae tuto tibi magna volant, dum diftinet hoftem
Agger murorum, nec inundant fanguine fossae.
Proinde tona eloquio, folitum tibi; meque timoris
Argue tu, Drance: quando tot ftragis acervos
Teucrorum tua dextra dedit, paffimque tropaeis 385
Infignis agros. poffit quid vivida virtus,
Experiare licet: nec longe fcilicet hoftes
Quaerendi nobis: circumftant undique muros.
Imus in adverfos? quid ceffas? an tibi Mavors
Ventofa in lingua pedibufque fugacibus iftis. 390
Semper erit ?
Pulfus ego? aut quifquam merito, foediffime, pul
Arguet, Iliaco tumidum qui crefcere Tybrim
Sanguine, et Evandri totam cum ftirpe videbit
Procubuiffe domum, atque exutos Arcadas armis ?
Haud ita me experti Bitias et Pandarus ingens, 396
Et quos mille die victor fub Tartara mifi,
Inclufus muris hoftilique aggere feptus.
Nulla falus bello. capiti cane talia demens
Dardanio, rebufque tuis. proinde omnia magno
Ne ceffa turbare metu, atque extollere vires
Gentis bis victae; contra premere arma Latini. Nunc et Myrmidonum proceres Phrygia arma tremifcunt,
Nunc et Tydides, et Lariffaeus Achilles;
Amnis et Hadriacas retro fugit Aufidus undas. 405 Vel cum fe pavidum contra mea jurgia fingit Artificis fcelus, et formidine crimen acerbat. Nunquam animam talem dextra hac, absiste moveri,
Amittes: habitet tecum, et fit pectore in ifto.
Nunc ad te et tua, magne pater, confulta revertor.
Si nullam noftris ultra fpem ponis in armis ;
Si tam deferti fumus, et, femel agmine verfo,
Funditus occidimus, neque habet fortuna regreffum;
Oremus pacem, et dextras tendamus inertes.
Quanquam o, fi folitae quicquam virtutis adeffet,
Ille mihi ante alios fortunatufque laborum,
Egregiufque animi, qui, ne quid tale videret,
Procubuit moriens, et humum femel ore momordit.
Sin et opes nobis, et adhuc intacta juventus,
Auxilioque urbes Italae, populique fuperfunt; 420
Sin et Trojanis cum multo gloria venit
Sanguine, funt illis fua funera, parque per omnes
Tempeftas; cur indecores in limine primo
Deficimus? cur ante tubam tremor occupat artus?
Multa dies variufque labor mutabilis aevi
Rettulit in melius; multos alterna revifens
Lufit, et in folido rurfus fortuna locavit.
Non erit auxilio nobis Aetolus, et Arpi.
At Meffapus erit, felixque Tolumnius, et, quos
Tot populi mifere, duces, nec parva fequetur 430
Gloria delectos Latio et Laurentibus agris.
Eft et Volfcorum egregia de gente Camilla,
Agmen agens equitum, et florentes aere catervas.
Quod fi me folum Teucri in certamina pofcunt,
Idque placet, tantumque bonis communibus obfto,
|