Afpice Torquatum, et referentem figna Camillum.
Illae autem, paribus quas fulgere cernis in armis, 826
Concordes animae nunc, et dum nocte premuntur,
Heu, quantum inter fe bellum, fi lumina vitae
Attigerint, quantas acies ftragemque ciebunt !
Aggeribus focer Alpinis atque arce Monoeci 830
Defcendens; gener adverfis inftructus eois.
Ne, pueri, ne tanta animis affuefcite bella;
Neu patriae validas in vifcera vertite vires.
Tuque prior, tu parce, genus qui ducis Olympo:
Projice tela manu, fanguis meus.
Ille triumphata Capitolia ad alta Corintho
Victor aget currum, caefis infignis Achivis.
Eruet ille Argos, Agamemnoniafque Mycenas,
Ipfumque Aeaciden, genus armipotentis Achillei,
Ultus avos Trojae, templa et temerata Minervae. 840
Quis te, magne Cato, tacitum, aut te, Coffe, re-
linquat?
Quis Gracchi genus, aut geminos, duo fulmina belli,
Scipiadas, cladem Libyae, parvoque potentem
Fabricium; vel te fulco, Serrane, ferentem?
Quo feffum rapitis, Fabii? tu Maximus ille es, 845
Unus qui nobis cunctando reftituis rem.
Excudent alii fpirantia mollius aera,
Credo equidem, vivos ducent de marmore vultus ; Orabunt caufas melius; coelique meatus
Defcribent radio, et furgentia fidera dicent.
Tu regere imperio populos, Romane, memento,
Hae tibi erunt artes, pacifque imponere morem,
Parcere fubjectis, et debellare fuperbos.
Sic pater Anchises; atque haec mirantibus addit:
Afpice, ut infignis fpoliis Marcellus opimis 855
Ingreditur, victorque viros fupereminet omnes.
Hic rem Romanam, magno turbante tumultu,
Siftet eques: fternet Poenos, Gallumque rebellem,
Tertiaque arma patri suspendet capta Quirino.
Atque hic Aeneas; una namque ire videbat 860
Egregium forma juvenem et fulgentibus armis,
Sed frons laeta parum, et dejecto lumina vultu ;
Quis, pater, ille, virum qui fic comitatur euntem?
Filius, anne aliquis magna de ftirpe nepotum?
Quis ftrepitus circa comitum ! quantum inftar in
ipfo eft!
865
Sed nox atra caput trifti circumvolat umbra.
Tum pater Anchises lacrymis ingreffus obortis:
O nate, ingentem luctum ne quaere tuorum :
Oftendent terris hunc tantum fata, neque ultra
Effe finent. nimium vobis Romana propago 870
Vifa potens, fuperi, propria haec fi dona fuiffent.
Quantos ille virum magnam Mavortis ad urbem
Campus aget gemitus! vel quae, Tyberine, videbis
Funera, cum tumulum praeterlabere recentem!
Nec puer Iliaca quifquam de gente Latinos
In tantum fpe tollet avos: nec Romula quondam
Ullo fe tantum tellus jactabit alumno.
Heu pietas! heu prifca fides, invictaque bello
Dextera! non illi quifquam fe impune tuliffet
Obvius armato, feu cum pedes iret in hoftem, 880
Seu fpumantis equi foderet calcaribus armos.
Heu, miferande puer! fi qua fata afpera rumpas,
Tu Marcellus eris. manibus date lilia plenis :
Purpureos fpargam flores, animamque nepotis
His faltem accumulem donis, et fungar inani 885
Munere. fic tota paffim regione vagantur
Aëris in campis latis, atque omnia lustrant.
Quae poftquam Anchises natum per fingula duxit,
Incenditque animum famae venientis amore;
Exin bella viro memorat quae deinde gerenda, 896
Laurentefque docet populos, urbemque Latini;
Et quo quemque modo fugiatque feratque laborem.
Sunt geminae Somni portae ; quarum altera fertur
Cornea, qua veris facilis datur exitus umbris;
Altera candenti perfecta nitens elephanto;
Sed falfa ad coelum mittunt infomnia Manes.
His ibi tum natum Anchifes unaque Sibyllam
Profequitur dictis, portaque emittit eburna.
Ille viam fecat ad naves, fociofque revisit.
Tum fe ad Caïetae recto fert litore portum.
Anchora de prora jacitur; ftant litore puppes.
quoque litoribus noftris, Aeneïa nutrix, Aeternam moriens famam, Caïeta, dedifti: Et nunc fervat honos fedem tuus, offaque
Hefperia in magna, fi qua eft ea gloria, fignant.
At pius exequiis Aeneas rite folutis,
Aggere compofito tumuli, poftquam alta quierunt
Aequora, tendit iter velis, portumque relinquit.
Afpirant aurae in noctem, nec candida curfum
Luna negat: fplendet tremulo fub lumine pontus.
Proxima Circaeae raduntur litora terrae ;
Dives inacceffos ubi folis filia lucos
Affiduo refonat cantu, tectifque fuperbis
Urit odoratam nocturna in lumina cedrum,
Arguto tenues percurrens pectine telas.
Hinc exaudiri gemitus iraeque leonum,
Vincla recufantum, et fera fub nocte rudentum :
|