2

luftius, nemo prodidit; fed fidelem ac ftrenuam operam Caefari navaffe, ex praemio intelligere eft. Anno enim U. C. DCCVII. confecto Africano bello, Caefar eum in Numidia recepta, verbo quidem adminiftrandae provinciae caufa, re ipfa autem expilandae, pro Praetore reliquit. Itaque dona multa Salluftius accepit, multa rapuit: Romamque deinde reverfus, cum a Numidis accufaretur, maximam infamiam retulit; quod cum libros fcripfiffet, in quibus copiofa & acerba oratione invectus erat in eos, qui ex provinciis quaeftum feciffent, rebus ipfis quod fcripferat non expreffiffet. Ne tamen caufam diceret, 3 feftertio duodecies cum Caefare pactus eft, fi credimus perfonato Ciceroni. Graviffimus certe Hiftoricus Dio prodidit, eum, licet a Caefare dimiffum fuis ipfius fcriptis perennem infamiam fibi creaffe, quod vita ab iis prorfus diffentiret.

Ea praeda, 4 qui modo ne paternam quidem domum redimere poterat, repente tamquam fomnio beatus, hortos pretiofiffimos, qui Salluftiani ab eius nomine dicti funt, villam Tiburtinam, & alias poffeffiones fibi comparavit.

Qua ratione vitam poftea traduxerit Salluftius. veteribus tacentibus, nobis non liquet. Credibi le eft ornandae domui, exstruendis villis, deliciisque undequaque fibi parandis occupatum fuiffe; ita ut faluberrimis praeceptis, quae in Hifto

5 De iis vide Fam. Nardinum Vet. Romae Lib. IV. c. 7.

riis tradiderat, exemplo fuo vim pondusque detrahere pergeret. De eius oratione in Ciceronem, & Ciceronis in Salluftium, nihil addam; quia, licet antiquae fint, nec infra aevum Tiberianum, animi caufa a Rhetore quopiam confictas nemo amplius dubitat.

I

Quinquagefimo aetatis anno fato functus eft, quadriennio ante bellum Actiacum, hoc eft, anno U. C. DCCXIX. 2 S. Pompeio & S. Cornificio Coss. Vir fane fuit memorabilis, fi Hiftorias eius fpectes; quae, fi nimium antiquioris ftili ftudium excipias, nullis aliis poftponendae funt, principemque locum inter Romanos Hiftoricos, etiam iudicio veterum, ei pepererunt. Nec brevitatem ac efficaciam fingularem dictionis dumtaxat laudant, fed etiam veritatis ftudium: quod ita intelligendum, ut de aliis loquenti fides habeatur, de fe ipfi nihil credatur, nifi quod re ipfa comprobatum eft. Facile credo, cum fe Reipublicae longum valedixiffe putaret, Confilium ei non fuiffe, ut ipfe dicit, focordia atque defidia bonum otium conterere, neque vero, agrum colendo ac venando, fervilibus officiis intentum, aetatem egiffe. 3 fed honeftioribus ftudiis & fcriptionibus operam dediffe. At nec oblitum deliciarum ac voluptatum opinor, quibus & puer & adolefcens & fenex quafi Sirenibus quibusdam adhaefit; nec, ut puto, dum hiftorias florente aetate fcriptitaret, nuntium remifit.

1 Vide Eufeb. in Chron. 2 A. C, N, xxxv.

3 Coniur. Catil. c. 4%

Idem fecit, quod plerique Philofophorum, ' difertorum in convicium fuum : quos fi audias in avaritiam, in libidinem, in ambitionem perorantes, indicium profeffos putes; adeo redundant ad ipfos maledicta in publicum missa! Interea eius Historia, ut ceteris omnibus, utamur oportet; quippe quae non minus gravia ac utilia praecepta exemplaque continet, quam fi scriptor fanctitate morum prifcos omnes Romanos fuperaffet.

1 Senec. ap. Lactant. Lib. III. c. 15.

XX

NOTITIA LITERARIA

DE

C. CRISPO SALLUSTIO

ex Io. Alb. Fabricii Bibliotheca latina a Io. Aug. Ernefti auctius edita. Tom. I. Lib. I. c. 9.

C. Crifpus Salluftius natus Kal. O&obr. A. U.

C. 668. fecundum faftos Idat. Amiterni, oppido Sabinorum, ab Appio Cenfore an. 704. fenatu eiectus 2 a Caefare Dictatore Senatoriae dignitati reftitutus 3 evectusque ad praeturam, & praefe&tus (five potius, expilator 4) Numidiae, Iuba

1 Alius Salluftius Crispus noftri fororis filius inventor aeris, quod ab eo Salluftianum eft appellatum. Plin. XXXIV. 2. Ad hunc Horat. lib. II. Oda 2. Vide & Lipf. ad I. Taciti Annal. num. 35. Fuit praeterea Crispus quidam Salluftius, qui Apuleii Milefiarum libros & Apologeticum recenfuit, ut notatum eft in antiquo cod. Florent. De aliis Salluftiis vide fi placet Suidam & Onomaftic. Glandorpii. A Salluftio ludimagiftro additam literam K legas in Vincentii Bellovacenf. Speculo do&rinali lib. 2. c. 8. In

ter rec. Medicos clarus eft Saluftius Salvianus, cuius libri III. varr. lect. de re medica prodierunt Romae a. 1588. 8. ut alia eius fcripta praeteream.

2 Dio lib. XL. p. 150.

3 Adi Hanck. de Romanar. rer. fcriptoribus lib. I. c. 6. quod eft de Salluftii vita, & Io. Nic. Funccium de aetate virili linguae lat. parte II. p. 181 fq. Salluftii effigiem e numo Reginae Chriftinae habes in Tom. III. Thef. antiquitt. Graecar. Gronoviani, litera ddd.

4 Dio Caff. lib. XLIII. p. 217.

NOT. LIT. DE SALLUSTIO.

2

XXI

victo & occifo: vitae ipfe profligatae, quantumvis in fcriptis veritatis ftudiofus & alienorum vitiorum, Catonis ac Thucydidis exemplo, 3 acer biffimus infectator, obiit quadriennio ante pugnam Actiacam, quae commiffa eft anno urbis 723. ante Ch. 31. Numum ornatum Salluftii capite imberbi edidit primum Fulvius Urfinus cum infcriptione Saluftius Autor. Annotat porro Io. Faber, numum illum fuiffe contorniatum, autoris vero vocabulum aliter accipi quam ab ipfo Salluftio, qui c. 3. Catil. auctorem rerum a fcriptore distinguit. Infcriptiones etiam antiquiores & aetati Salluftii vicinae apud eundem Urfinum p. 90. ficut & Quintiliani & Marciani Capellae codices, & Horatii, nomen illud non cum fimplici, fed geminata litera LL efferunt: 4 unde concludit Faber, illum numum diu poft Salluftii aetatem cufum fuiffe, & fortaffe tum, quum aliorum quoque ill. virorum numi eadem forma funt percufi. Conftat autem, eiuscemodi numos, quibus memoria veterum clarorum virorum confervaretur, coepiffe cudi poft Conftantinum M. & maxime fub Honorie. Dolebat Gisbertus Cuperus, non proditam ab Urfino partem numi

1 Appian. II. Civilium bello- eius (Milonis) vita. Adde Gelrum. p. 490. lium XVII. 18. Suetonium de Grammatic. c. 15. & Lactant. II.

2 Scholiaft. vetus, Horatii ad verba lib. I. Sat. 2. verf. 41.ille flagellis. Hoc de C. Crifpo Salluftio dicitur, qui deprehenfus ab Ann. Milone in adulterio cum uxore Faufia, Sullae filia, flagellis caefus effe dicitur, us refert Afconius in