4

et illinc mari, hinc terra circumfidebimus arcem. immo bre vi, aut relictam ab hoftibus, aut cum ipfis hoftibus capiemus. Haec oratio non fpem modo effectus, fed ingen. tem etiam ducis admirationem fecit. Contracta extem. plo undique plauftra, junctaque inter fe: et machi nae ad fubducendas naves admotae, munitumque iter, quo faciliora plauftra minorque moles in transitu eflet. Jumenta inde et homines contracti, et opus impigre coeptum paucosque poft dies claffis inftructa ac parata circumvehitur arcem, et ante os ipfum portus anchoras jacit. Hunc ftatum rerum Har ibal Tarenti reliquit, regreffus ipfe in hiberna. Ceterum, defectio Tarentinorum utrum priore anno, an hoc, facta fit, in diver fum auctores trahunt. plures propioresque aetate memo. riae rerum hoc anno tradunt factum.

XII. Romae confules praetoresque usque ante diem quintum Calendas Majas Latinae tenuerunt, eo die perpetrato facro in monte, in fuas quisque provincias proficifcuntur. Religio deinde nova objecta eft ex carminibus Marcianis. Vates hic Marcius illuftris fuerat, et cum conquifitio priore anno ex fenatusconfulto talium librorum fieret, in M. Atilii praetoris urbani, qui eam rem agebat, manus venerant. is protinus novo praetori Sullae tradiderat. Ex hujus Marcii duobus carminibus, alterius poft rem actam editi cum rato auctoritas even、 tu, alteri quoque, cujus nondum tempus venerat, affe. rebat fidem. Priore carmine Cannenfis praedicta clades in haec ferme verba erat: Amnem Trojugena Cannam Romane fuge: ne te alienigenae cogant in campo Diomedis conferere menus. Sed neque credes tu mihi, donec compleIris fanguine campum; multaque milli occifa tua deferet amnis in pontum magnum ex terra frugifera; pifcibus atque avibus ferisque, quae incolunt terras, iis fuat efca caro tua. nam mihi ita Jupiter fatus eft. Et Diomedis Argivi campos et Cannam flumen, qui militaverant in iis locis, juxta atque ipfam cladem agnofcebant. Tum alterum carmen recitatum, non eo tantum obfcurius, quia incertiora futura praeteritis funt, fed perplexius etiam fcripturae genere. Hoftem, Roniani, fi expellere

pellere vultis, vomicamque, quae gentium venit longe, Apollini vovendos cenfeo ludos, qui quotannis comiter Apollini fiant: cum populus dederit ex publico par tem, privati uti conferant pro fe fuisque. Jis ludis faciendis praeerit praetor is, qui jus populo plebeique da. bit fummum. Decemviri Graeco ritu hoftiis facra faciant. Haec fi recte faxitis, gaudebitis femper, fietque res veftra melior. nam is Divus exftinguet perduelles veftros, qui veftros campos pafcunt placide. Ad id car men explanandum diem unum fumferunt, poftero die fenatus confultum factum eft, ut decemviri libros, de Judis Apollini reque divina faciunda, infpicerent. Ea cum infpecta relataque ad fenatum effent, cenfuerunt Patres: Apollini ludos vovendos faciundosque: et, quando ludi facti effent, duodecim millia aeris praetoni ad rem divinam et duas hoftias majores dandas. Alterum fenatusconfultum factum eft, Ut decemviri facra Graeco ritu facerent, iisque hoftiis: Apollini bove aurato capris duabus albis auratis, Latonae bove femina aurata. Ludos praetor in circo maximo cum facturus e ellet, edixit, ut populus per eos ludos ftipem Apollini, quantam commodum effet, conferret. Haec eft origo ludorum Apollinarium, victoriae, non valetudinis, ergo, ut plerique rentur, votorum factorumque. populus coronatus fpectavit: matronae fupplicavere: vulgo apertis januis in propatulis epulati funt, celeberque dies omni caeremoniarum genere fuit.

et

XIII. Cum Hannibal circa Tarentum, confules ambo in Samnio effent, fed circumfeffuri Capuam viderentur; quod malum diuturnae obfidionis effe folet, jam famem Campani fentiebant; quia fementem facere prohibuerant eos Romani exercitus. Itaque legatos ad Hannibalem miferunt, orantes, ut prius, quam confu les in agros fuos educerent legiones, viaeque omnes hoftium praefidiis infiderentur, frumentum ex propinquis, locis convehi juberet Capuam. Hannibal, Hannonem ex Bruttiis cum exercitu in Campaniam transire, et dare. operam, ut frumenti copia fieret Campanis, juffit. Han

no,

ex Bruttiis profectus cum exercitus vitabundus

caftra

cafira hoftium confulesque, qui in Samnio erant, cum Benevento jam appropinquaret, tria paffuum millia ab ipfa urbe loco edito caftra pofuit. inde ex fociis circa populis, quo aeftate comportatum erat, devehi frumentum in caftra juffit; praefidiis datis, quae commeatus eos profequerentur. Capuam inde nuntium mifit, qua die in caftris ad accipiendum frumentum praefto effent, omni undique genere vehiculorum jumentorumque ex agris contracto. Id pro cetera focordia negligentiaque a Campanis actum. paulo plus quadrigenta vehicula milla, et pauca praeterea jumenta. ob id caftigatis ab Hannone, quod ne fames quidem, quae mutas accenderet beftias, curam eorum ftimulare poffet, alia prodita dies ad frumentum majore apparatu petendum. omnia, ficut acta erant, cum enuntiata Beneventanis effent, legatos decem extemplo ad confules (circa Bovianum caftra Romanorum erant) miferunt. Qui cum, auditis, quae ad Capuam agerentur, inter fe comparassent, ut alter in Campaniam exercitum duceret; Fulvius, cui ea provincia obvenerat, profectus, nocte Beneventi moenia eft ingreffus. Ex propinquo cognofcit, Hannonem cum exercitus parte profectum frumentatum: per quaeftorem Campanis datum frumentum: duo millia plauftrorum, inconditam inermemque aliam turbam, adve niffe: per tumultum ac trepidationem omnia agi, castrorumque formam et militarem ordinem, immixtis agreftibus iis ex terris, fublatum. His fatis compertis, conful militibus edicit, figna tantum armaque in proximam noctem expedirent: caftra Punica oppugnanda effe. Quarta vigilia profecti, farcinis omnibus impedimentisque Beneventi relictis, paullo ante lucem cum ad ca. ftra perveniffent, tantum pavoris injecerunt, ut, fiin plano caftra pofita essent, haud dubie primo impetu capi potuerint. altitudo loci et munimenta defenderunt, quae nullo ex parte adiri, nifi arduo ac difficili afcenfu, poterant. Luce prima proelium ingens accenfum eft; nec vallum modo tutantur Poeni, fed, ut quibus locus aequior effet, deturbant nitentes per ardua hoftes.

U. C 540. a. C. N. 212.

XIV. Vicit tamen omnia pertinax virtus, et aliquot fimul partibus ad vallum ac follas perventum eft; fed cum multis vulneribus ac militum pernicie. Itaque convocatis tribunis militum conful, abfiftendum temerario incepto, ait: tutius fibi videri, reduci eo die exercitum Beneventum: dein poftero caftris fe hoftium jungi, ne exire inde Campani, neve Hanno regredi poffet. Id quo facilius obtineatur, collegam quoque et exercitum ejus fe acciturum, totumque eo verfuros bellum. haec confilia ducis, cum jam receptui caneret, clamor militum afpernantium tam fegne imperium disjecit. Proxima portae hoftium erat cohors Peligna: cujus praefectus Vibius Accunaeus arreptum vexillum trans vallum hoftium trajecit. Exfecratus inde feque et cohortem, fi ejus vexilli hoftes potiti effent, princeps ipfe per foffam vallumque in caftra irrumpit. Jamque intra vallum Peligni pugnabant, cum altera parte, Valerio Flacco tribuno militum tertiae legionis exprobrante Romanis ignaviam, qui fociis captorum eaftrorum concederent decus, T. Pedanius, princeps primus centurio, cum fignifero fignum ademillet, Jam hoc fignum, et hic centurio, inquit, intra vallum hoftium erit.

quantur, qui capi fignum ab hofte prohibituri Se

८

cum

Manipulares fui primum transfcendentem foffam, dein legio tota fecuta est. Jam et conful, ad confpectum transgredientium vallum mutato confilio, ab revocan. do ad incitandos hortandosque verfus milites, oftendere, in quanto discrimine ac periculo fortiffima cohors fociorum et civium legio effet. Itaque pro fe quisque omnes per aequa atque iniqua loca, undique tela conjicerentur, armaque et corpora ho. ftes objicerent, pervadunt, irrumpuntque. multi vulnerati, etiam quos vires fanguisque defereret, ut intra vallum hoftium caderent, nitebantur. Capta itaque momento temporis, velut in plano fita, nec permunita caftra. Caedes inde, non jam pugna erat, omnibus intra vallum permixtis. fupra fex millia hoftium occifa, fupra feptem millia capitum, cum frumentatoribus Campanis omnique plauftrorum et jumentorum apparatu, capta, et alia ingens praeda fuit, quam Han

no,

no, populabundus paffim cum iffet, ex fociorum po puli Romani agris traxerat. Inde, dejectis hoftium ca Itris, Beneventum reditum eft, praedamque ibi ambo confules (nam et Ap. Claudius eo poft paucos dies ve nit) vendiderunt, diviferuntque. et donati, quorum ope. ra castra hostium capta erant: ante alios Accuaeus Pe. lignus, et T. Pedanius princeps tertiae legionis. Hanno ab Cominio Cerito, quo nuntiata caftrorum clades est, cum paucis frumentatoribus, quos forte fecum habuerat, fugae magis, quam itineris, modo in Bruttios rediit.

1

་

XV. Et Campani, audita fua pariter fociorumque clade, legatos ad Hannibalem miferunt, qui nuntiarent, duos confules ad Beneventum effe, diei iter a Capua; tantum non ad portas et muros bellum effe. ni propere fubveniat, celerius Capuam, quem Arpos, in poteftatem hoftium venturam. Ne Tarentum quidem, non modo arcem, tanti debere effe, ut Capuam, quam Car thagini aequare ft folitus, defertam indefenfamque populo Romano tradat. Hannibal, curae fibi fore rem Campanam pollicitus, in praefentia duo millia equitum cum legatis mittit, quo praefidio agros populationibus poffent prohibere. Romanis interim, ficut aliarum rerum, arcis Tarentinae, praefidiique, quod ibi obfideretur, cura effe. C. Servilius legatus, ex auctoritate Patrum a P. Cornelio praetore in Etruriam ad frumentum coëmendum miffus, cum aliquot navibus onuftis in portum Tarentinum in. ter hoftium cuftodias pervenit. Cujus adventu, qui ante, in exigua fpe, vocati faepe ad transitionem ab hoftibus per colloquia erant, ultro ad transeundum ho. ftes vocabant follicitabantque, et erat fatis validum praefidium, traductis ad arcem Tarenti tuendam, qui Metaponti erant, militibus. Itaque Metapontini ex. templo, metu, quo tenebantur, liberati, ad Hanniba lem defecere. Hoc idem eadem ora maris et Thurini fecerunt. movit eos non Tarentinorum magis defectio Metapontinorumque, quibus, indidem ex Achaja oriundi, etiam cognatione juncti erant, quam ira in Romanos propter obfides nuper interfectos. Eorum amici cognatique literas ac nuntios ad Hannonem Magonemque,