effet, nocte adorti vicum maritimum, noming Lan, improvisò occupavere. Vicani, quique ibi exfules habitabant, primò inopinata re territi funt: deinde fub lucem congregati, levi certamine expu lerunt Lacedæmonios, terror tamen omnem maritimam oram pervafit: legatofque communiter & caftella omnia vicique, & exfules, quibus ibi do micilia erant, ad Achæos miferunt. XXXI. Philopomen prætor, jam inde ab initio exfulum cauffæ & amicus, & auctor femper Achæis minuendi opes & auctoritatem Lacedæmo niorum, concilium quærentibus dedit. decretumque eo referente factum eft, Quum in fidem ▲ chaorum tutelamque T. Quintius Romani Lacenica ora caftella vicos tradidiffent, &', quum abftinere his ex foedere Lacedamonii deberent, Las vicus oppugnatus effet, cadefque ibi facta; qui ejus rei auctores affinefque effent, nifi dederentur Achais, violatum videri foedus. Ad expofcendos eos legati extemplo Lacedæmonem miffi funt. Id imperium adeò fuperbum & indignum Lacedæmoniis vifum eft, ut, fi antiqua civitatis fortuna effet, haud dubiè arma extemplo capturi fuerint, maximè autem confternavit eos metus, fi femel primis impe riis obediendo jugum accepiffent, ne, id quod jam diu moliretur, Philopoemen exfulibus Lacedæmonem traderet. Furentes igitur ira, triginta hominibus ex factione, cum qua confiliorum aliqua focietas Philopomeni atque exfulibus erat, interfe &tis, decreverunt renunciandam focietatem Achais, legatofque extemplo Cephalleniam, mittendos: qui confuli M. Fulvio, quique Romanis Lacedæ monem monem dederent; orarentque eum ut veniret in Peloponnefum, ad urbem Lacedæmonem, in fidem ditionemque populi Romani accipiendam. XXXII. Id ubi legati ad Achæos retulerunt, omnium civitatum, quæ ejus concilii erant, confenfu, bellum Lacedæmoniis indi&tum est, ne extemplo gereretur, hiems impediit. Incurfionibus tamen parvis, latrocinii magis quàm belli modo.. non terra tantùm, fed etiam navibus è mari fines eorum vaftati. Hic tumultus confulem in Peloponnefum adduxits juffuque ejus Elin concilio indicto, Lacedæmonii ad difceptandum acciti. Magna ibi non difceptatio modò, fed etiam altercatio fuit. cui conful quum alia, fatis ambitiosè partem utramque fovendo, incerta refpondiffet; una denunciatione, ut bello abftinerent, donec Romam = legatos ad fenatum mififfent, finem impofuit. Utrimque legatio miffa Romam eft. exfules quoque Lacedæmoniorum fuam cauffam legationemque. 5 Achæis injunxerunt. Diophanes & Lycortas, Megalopolitani ambo, principes legationis Achæorum. fuerunt. qui diffidentes, in republica, tum quoque minimè inter fe convenientes orationes habuerunt. Diophanes fenatui difceptationem omnium rerum permittebat. eos optimè controverfias inter Achaos ac Lacedæmonios finituros effe. Lycortas ex præceptis Philopcemenis poftulabat, ut Achæis ex foedere ac legibus fuis quæ decrêffent, agere liceret: libertatemque fibi illibatam, cujus ipfi aucto res effent, præftarent. Magne auctoritatis, apud Romanos tum gens Achæorum erat: novari tamen nihil de Lacedæmoniis placebat, ceterùm refponfum ita perplexum fuit, ut & Achæi fibi de Lace Lacedæmone permiffum acciperent; & Lacedæ monii non omnia conceffa iis interpretarentur. hac poteftate immodicè Achæi ac fuperbè usi sunt. XXXIII. Philopomeni continuatur magiftratus. qui veris initio exercitu indicto caftra in finibus Lacedæmoniorum pofuit: legatos deinde mifit ad depofcendos auctores defectionis ; & civitatem in pace futuram, fi id feciffent, pollicens, & illos nihil indicta cauffa paffuros. Silentium præ metu ceterorum fuit. quos nominatim depopofcerat, ipfi fe ituros profeffi funt; fide accepta ab legatis, vim abfuturam, donec cauffam dixiffent, ierunt alii etiam illuftres viri, & advocati privatis, & quia pertinere cauffam eorum ad rempublicam cenfebant. Nunquam aliàs exfules Lacedæmoniorum Achæi fecum adduxerant in fines: quia nihil æquè alienaturum animos civitatis videbatur. tunc exercitus totius prope antefignani exfules erant. Ii, venientibus Lacedæmoniis ad portam caftrorum, agmine facto occurrerunt. & primò laceffere jurgiis: deinde altercatione orta, quum accenderentur iræ, ferociffimi exfulum impetum in Lacedæmonios fecerunt. quum illi Deos & fidem legatorum teftarentur, & legati & prætor fummoveret turbas, & protegeret Lacedæmonios, vinculaque jam quofdam injicientes arceret: crefcebat tumultu concita turba. Et Achæi ad fpectaculum primò concurrerunt. deinde vociferantibus exfulibus quæ paffi forent, & orantibus opem, affirmantibufque fimul, Nunquam talem occafionem habituros, fi eam prætermififfent: fœdus, quod in Capitolio, quod Olympia, quod in arce Athenis facratum fuiffet, irritum per illos effe: priufquam alio de in tegro tegro fœdere obligarentur, noxios puniendos effe ; accenfa his vocibus multitudo ad vocem unius, qui ut ferirent, inclamavit, faxa conjecit: atque ita feptemdecim, quibus vincula per tumultum injecta erant, interfecti funt: fexaginta tres poftero die comprehenfi, à quibus prætor vim arcuerat, non quia falvos vellet, fed quia perire cauffa indiEta nolebat, objecti multitudini iratæ,. quum averfis auribus pauca locuti effent, damnati omnes & traditi funt ad fupplicium. XXXIV. Hoc metu injecto Lacedæmoniis, imperatum primùm, ut muros diruerent: deinde ut omnes externi auxiliares, qui mercede apud tyrannos militåffent, terra Laconica excederent: tum, utì quæ fervitia tyranni liberâffent (ea magna multitudo erat) ante diem certam abirent: qui ibi manfiffent, eos prehendendi, vendendi, abducendi Achæis jus effet: Lycurgi leges morefque abrogarent Achæorum affuefcerent legibus institutisque. ita unius eos corporis fore, & de omnibus rebus faciliùs confenfuros. Nihil obedientiùs fecerunt, quàm ut muros diruerent: nec ægrius paffi funt, quàm exfules reduci. Decretum Tegex, in concilio communi Achæorum, de reftituendis iis fa&tum eft. & mentione illata, externos auxiliares dimiffos, & Lacedæmoniis adfcriptos (ita enim vocabant, qui à tyrannis liberati erant) urbe exceffiffe, in agros dilapfos, priufquam dimitteretur exercitus ire prætorem cum expeditis, & comprehendere id genus hominum, & vendere jure prædæ placuit. Multi comprehenfi venierunt. porticus ex ea pecunia Megalopoli permiffu Achæorum refecta eft, quam Lacedæmonii diruerant. Et ager 138. V. C. 564. Belbinites, quem injuria tyranni Lacedæmoniorum poffederant, reftitutus eidem civitati, ex decreto vetere Achæorum, quod factum erat Philippo Amyntæ filio regnante. Per hæc velut enervata civitas Lacedæmoniorum diu Achæis obnoxia fuit, nulla tamen res tanto erat damno, quàm discipilina Lycurgi, cui per feptingentos annos affueverant, fublata. XXXV. A concilio, ubi apud conAnte Chr. fülem inter Achæos Lacedæmoniofque difceptatum eft, M. Fulvius, quia jam in exitu annus erat, comitiorum cauf fa profectus Romam, creavit confules M. Vale rium Meffalam & C. Livium Salinatorem: quum M. Æmilium Lepidum inimicum eo quoque anno petentem dejeciffet. Prætores inde creati Q. Marcius Philippus, M. Claudius Marcellus, C. Stertinius, C. Atinius, P. Claudius Pulcher, L. Manlius Acidinus. Comitiis perfectis, confulem M. Fulvium in provinciam ad exercitum redire placuit. eique & college Cn. Manlio imperium in annum prorogatum eft. Eo anno in ædem Herculis fignum Dei ipfius ex decemvirorum refponfo, & fejuges in Capitolio aurati à P. Cornelio pofiti, confulem dedif fe, infcriptum eft. Et duodecim clypea, ærata ab ædilibus curulibus, P. Claudio & Ser. Sulpicio Galba, funt pofita ex pecunia, qua frumentarios ob annonam compreffam damnârunt. & ædilis plebis QFulvius Flaccus duo figna aurata, uno reo damnato, (nam feparatim accufaverant) pofuit. collega ejus, A. Cæcilius neminem condemnavit. Ludi Romani ter, Plebeji quinquies toti inftaurati. Marcus Valerius, Meffala inde & C. Livius Salinator confulatum Idibus Martiis, quum iniiffent, de re publica, |