omnia fora & conciliabula conquiri, ut in confuJum poteftate effent. edici præterea in urbe Roma & per totam Italiam edicta mitti, Ne quis, qui Bacchis initiatus effet, coiffe aut conveniffe cauffa faErorum velit, neu quid talis rei divina feciffe, ante omnia, ut quaftio de his habeatur qui coiffent conuraffentve, quò ftuprum flagitiumve inferretur. Hæc fenatus decrevit. Confules ædilibus curuibus imperârunt, ut facerdotes ejus facri omnes conquirerent, comprehenfofque libero conclavi ad quæftionem fervarent. Ædiles plebis videre, ne qua facra in operto fierent. Triumviris capitalibus mandatum eft, ut vigilias difponerent per urbem, fervarentque ne qui nocturni cœtus fierent. utque ab incendiis caveretur, adjutores triumviris quinqueviri, uti cis Tiberim fuæ quifque regionis ædificiis præeffent.

XV. Ad hæc officia dimiffis magiftratibus, confules in Roftra afcenderunt, &, concione advoca-` a, quum folenne carmen precationis, quod præfai, priufquam populum alloquantur, magiftratus foent, peregiffet conful, ita coepit: Nulli unquam Concioni, Quirites, tam non folùm apta, fed etiam neceffaria hac folennis Deorum comprecatio fuit, qua vos admoneret hos effe Deos, quos colere, venerari, brecarique majores veftri inftituiffent; non illos, qui bravis externis religionibus captas mentes velut furialibus ftimulis ad omne fcelus & ad omnem libidinem agerent. Equidem nec quid taceam, quatenus proloquar, invenio. fi aliquid ignorabitis, ne locum negligentia dem; fi omnia nudavero, ne nimium terroris offundam vobis, vereor. quicquid dixero, minùs quàm pro atrocitate magnitudine

rei dictum fcitote effe. ut ad cavendum fatis f dabitur opera à nobis. Bacchanalia tota jam pridem Italia, & nunc per urbem etiam multis locis effe, non fama modò accepiffe vos, fed crepitibus e tiam ululatibufque nocturnis, qui perfonant tota urbe, certum habeo: ceterùm qua ea res fit, ignorare. alios Deorum aliquem cultum, alios conceffum ludum

lafciviam effe credere: &, qualecumque fit, ad paucos pertinere. Quod ad multitudinem eorum attinet, fi dixero multa millia hominum effe, illico neceffe eft exterreamini, nifi adjunxero, qui qualef que fint. Primum igitur mulierum magna pars eft,

is fons mali hujufce fuit: deinde fimillimi femi nis mares, ftuprati & conftupratores, fanatici vigi les; vino, ftrepitibus, clamoribufque nocturnis attoniti. Nullas adhuc vires conjuratio, ceterùm incre mentum ingens virium habet, quòd indies plures fi unt. Majores veftri, ne vos quidem, nifi quum aut vexillo in arce pofito comitiorum cauffa exercitus e ductus effet, aut plebi concilium tribuni edixiffent, aut aliquis ex magiftratibus ad concionem vocâsset, fortè temere coire noluerunt: & ubicumque multitudo effet, ibi legitimum rectorem multitudinis cenfebant debere effe. Quales primùm nocturnos cœtus, deinde promifcuos mulierum ac virorum effe creditis? Si quibus atatibus initientur mares, fciatis; non mifereat vos eorum folùm, fed etiam pudeat. Hoc facramento initiatos juvenes milites faciendos cenfetis Quirites? iis ex obfcoeno facrario eductis ar ma committenda? hi, cooperti ftupris fuis alienifque, pro pudicitia conjugum ac liberorum veftrorum ferro decernent ?

XVI. Minis

XVI. Minus tamen effet, fi flagitiis tantùm effeninati forent, ( ipforum id magna ex parte dedecus rat) à facinoribus manus, mentem à fraudibus bftinuiffent. Nunquam tantum malum in republia fuit, nec ad plures, nec ad plura pertinens. quic-· uid his annis libidine, quicquid frande, quicquid elere peccatum eft, ex illo uno facrario feitote orum effe. Necdum omnia, in qua conjuraverunt, dita facinora habent. adhuc privatis noxiis, quia ondum ad rempubl. opprimendam fatis virium eft, onjuratio fefe impia tenet: crefcit ferpit quotije malum. jam majus eft, quàm ut capere id priata fortuna poffit: ad fummam rempubl. fpectat. life pracavetis, Quirites, jam huic diurna, legitiè ab confule vocata, par nocturna concio effe poteit. nunc illi vos finguli univerfos concionantes tient: jam ubi vos dilapfi domes & in rura veftra vitis, illi coierint, confultabunt de fua falute fimul e veftra pernicie. tum fingulis vobis univerfi timenerunt. Optare igitur unufquifque veftrum debet; bona mens fuis omnibus fuerit. Si quem libide, furor in illum gurgitem abripuit, illorum eum, um quibus in omne flagitium & facinus conjurait, non fuum judicet effe. Ne quis etiam errore batur veftrum quoque, non fum fecurus. nihil eim in fpeciem fallacius eft, quàm prava religio. bi Deorum numen pratenditur fceleribus, fubit aimum timor, ne fraudibus humanis vindicandis ivini juris aliquid immixtum violemus. Hac vos eligione innumerabilia decreta pontificum, fenatusmfulta, arufpicum denique refponfa liberant. Quo"es hoc patrum avorumque atate negotium eft magiftratibus

.

giftratibus datum, ut facra externa fieri vetaret, facrificulos vatefque foro, circo, urbe prohiberent, vaticinos libros conquirerent comburerentque, omnem difciplinam facrificandi, præterquam more Romans, abolerent? Judicabant enim prudentiffimi viri om nis divini humanique juris, nibil aquè diffolvends religionis effe, quàm ubi non patrio, fed externo ri tu facrificaretur. Hac vobis pradicenda ratus fum, ne qua fuperftitio agitaret animos veftros, quum demolientes nos Bacchanalia difcutientefque nefarios cœtus cerneretis. Omnia Diis propitiis volentibu que ea faciemus: qui, quia fuum numen fceler bus libidinibufque contaminari indignè ferebant, ex occultis ea tenebris in lucem extraxerunt. nec palfieri ut impunita effent, fed ut vindicarentur & op primerentur, voluerunt. Senatus queftionem extra ordinem de ea re mihi collegaque meo mandavis: nos, que ipfis nobis agenda funt, impigre exfeque mur. Vigiliarum nocturnarum curam per urbem minoribus magiftratibus mandavimus. Vos quoque aquum eft, qua veftra munia funt, quo quifque los pofitus erit, quod imperabitur impigre praftari; & dare operam, ne quid, fraude noxiorum, periculi aut tumultus oriatur.

XVII. Recitari deinde fenatufconfulta jufferunt, indicique præmium propofuerunt, Si quis quen ad fe deduxiffet, nomenve abfentis detuliffet, qu nominatus profugiffet, diem certam fe finituros: a quam nifi citatus refpondiffet, abfens damnaretur fi quis eorum, qui tum extra terram Italiam effent nominaretur, ei laxiorem diem daturos, fi venire ai cauffam dicendam vellet. Edixerunt deinde,

quis quid fuga cauffa vendidiffe, neve emiffe vellet: ne quis reciperet, celaret, ope ulla juvaret fugientes. Concione dimiffa, terror magnus urbe tota fuit. nec moenibus fe tantùm urbis, aut finibus Romanis continuit: fed paffim per totam Italiam, literis hofpitum de fenatufconfulto & concione & edicto confulum acceptis, trepidari coeptum eft. Multi ea nocte, quæ diem infecuta eft, quo in concione res palam facta eft, cuftodiis circa portas pofitis, fugientes à triumviris comprehenfi & reducti funt: multorum nomina delata. quidam ex iis viri feminæque mortem fibi confciverunt. Conjurâffe fupra feptem millia virorum ac mulierum dicebantur. capita autem conjurationis constabat effe, M. & L. Catinios de plebe Romana, & Falifcum, L. Opiternium, & Minium Cerrinium Campanum. ab his omnia facinora & flagitia orta: eos maximos facerdotes conditorefque ejus facri effe. data opera eft, ut primo quoque tempore comprehenderentur. Adducti ad confules faffique, de se nullam moram judicio fecerunt.

XVIII. Ceterùm tanta fuga ex urbe facta erat, ut, quia multis actiones & res peribant, cogerentur prætores T. Mænius & M. Licinius per fenatum res in diem trigefimum differre, donec quæftiones à confulibus perficerentur. Eadem folitudo, quia Roma non refpondebant, nec inveniebantur, quorum nomina delata erant, coëgit confules circa fora proficifci, ibique quærere & judicia Exercere. Qui tantùm initiati erant, & ex carmine facro, præeunte verba facerdote, precationes fececant, in quibus nefanda conjuratio in omne facimus ac libidinem continebatur, nec earum rerum VOL. V.

N

ullam,